Jaap Stam lijdt mee met Feyenoord

Wie Jaap Stam nog kent van Manchester United, Lazio of AC Milan, herinnert zich een stoere, vastberaden verdediger, altijd even kalm als resoluut. Aan zijn norse blik is weinig veranderd nu hij coach is van Feyenoord. Hooguit als er reden tot juichen is, ontplooit zich wel eens een zuinige glimlach op zijn gelaat. Helaas voor Stam zijn het tot nu toe veelal sporadische oprispingen; zo beroerd gaat het met Feyenoord in de Eredivisie. 

Briesend langs de lijn etaleert Jaap Stam zijn ongenoegen, ongedurig en onstuimig. De rustgevendheid die hij als speler uitstraalde, heeft hem in zijn nieuwe rol geheel verlaten. Weemoed moet Stam krijgen naar zijn hoogtijdagen als 67-voudig international, als de populairste voetballer van Manchester United. Drie landstitels, de FA Cup, de Champions League en de Wereldbeker won Stam met ManU. De UEFA verkoos hem tot de beste verdediger van Europa in 1999.

‘Yip Jaap’, stond er op de t-shirts van de fans die hem adoreerden met een toepasselijke song: ‘Yip Jaap Stam is a big Dutch man. Try a little trick and he’ll make you look a prick, Yip Jaap Stam.’

Het verleden van Jaap Stam (47) telt niet in de Rotterdamse Kuip. In deze zware tijden herinneren de fanatiekste aanhangers zich wel waar zijn spelerscarrière in 2007 eindigde – bij aartsvijand Ajax. ‘Stam out. Werken voor je kankergeld. Lopend naar huis’, scandeerden ze zondag in Sittard waar Feyenoord met 4-2 onderuit ging bij degradatiekandidaat Fortuna. Een nieuwe uitglijder, drie dagen nadat de Kuip in extase was geraakt bij een zinderend duel in de Europa League met FC Porto, fortuinlijk uitgevallen met een 2-0 zege.

ZEPERDS  

Negen competitiewedstrijden zijn er pas gespeeld onder leiding van Jaap Stam. Negende staat Feyenoord, tien punten achter Ajax en PSV en nu al steekt het ongenoegen de kop op. In de woede richting Jaap Stam komt ook wanhoop tot uiting, de angst dat Feyenoord een nieuw seizoen met zeperds moet doormaken.

Jaap Stam is dan een gauw gevonden mikpunt. Want hij stamt niet uit het altijd chauvinistische Rotterdam, waar zijn voorganger Giovanni van Bronckhorst als een ‘kind van de club’ werd omarmd. Stam had kunnen weten wat hem te wachten kon staan. Hij was pas twee maanden coach van PEC Zwolle toen hij begin maart zijn jawoord gaf aan de landskampioen van 2017.

Zijn ervaringen als trainer-coach waren niet indrukwekkend. De cursus bij de KNVB gaf hij voortijdig op omdat het klassikale, theoretische gedeelte hem niet lag. Voor Stam werd vervolgens een cursus op maat gemaakt, waarna een loopbaan zonder noemenswaardige hoogtepunten volgde bij Jong Ajax, Reading en PEC Zwolle.

ONTHOOFD

In de waangedachte van Jaap Stam trof hij bij Feyenoord een topclub. Zonder Robin van Persie bleek de Rotterdamse club niet alleen op het veld een stuurman verloren te hebben. De leiding van de club was onthoofd door het vertrek van zowel algemeen directeur Jan de Jong als technisch directeur Martin van Geel. De zoektocht naar geschikte opvolgers leverde (nog) niets op zodat de twee topfuncties nu (tijdelijk) worden vervuld door commercieel directeur (en oud-toptennisser) Mark Koevermans en oud-speler Sjaak Troost die lid is van de Raad van Commissarissen.

Stam treft het ook al niet omdat naast Robin van Persie (gestopt) ook Tonny Vilhena (naar FK Krasnodar in Rusland) uit de selectie is weggevallen. . Daartegenover staat de terugkeer van ex-international Leroy Fer en de komst van een aantal spelers van wie sommigen vooralsnog niet eens goed genoeg zijn bevonden door de coach van Feyenoord. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Argentijn Marcos Senesi (voor 7 miljoen bij San Lorenzo weggekocht), de Engelsman Liam Kelly (van Stam’s voormalige club Reading) en de Schot George Johnston, die in de jeugd en de reserves van Liverpool speelde. 

GRILLIGHEID

Hun afwezigheid roept niet alleen vragen op, maar ondermijnt ook het vertrouwen in Jaap Stam en de clubleiding van Feyenoord. Dat valt te meer op door herhaaldelijk falen van de centrumverdedigers, de Portugees Edgar Miguel Ié en Eric Botteghin, een 32-jarige Braziliaanse verdediger die dit seizoen de aanvoerdersband draagt. Raadselachtig is vooral de grilligheid die Feyenoord kenmerkt. Zo werd het onlangs midweeks kansloos in eigen huis weggetikt door AZ (0-3) en stal het drie dagen later met daverende cijfers tegen FC Twente (5-1) de harten van de fans, gevolgd door een hartverwarmende zege op FC Porto.

In de mineur van Feyenoord laten ook de beste spelers zich meeslepen. Steven Berghuis, naast doelman Vermeer de enige Feyenoorder in de Oranje-selectie, toont regelmatig in woord en gebaar zijn minachting richting medespelers. Zijn ergernis komt tot uitdrukking in vuige charges, die niet alleen door scheidsrechters maar ook door Stam worden gedoogd. Het talent Orkan Kokcü (18) overkomt hetzelfde. Onder die omstandigheden moet Jaap Stam maar zien hoe hij Feyenoord aan de als altijd (te) hoog opschroefde verwachtingen kan laten voldoen.

THEO DE JONG  

Dan zit het Jaap Stam ook niet mee dat hij van nature geen empathisch gevoel uitstraalt. Als speler had hij daar geen last van, vijandelijke tegenstanders vreesden toch wel zijn scherpe tackles. Geschoold daarin was Stam op een lager niveau, tot op zijn twintigste bij de amateurs van DOS Kampen. Daar werd hij ontdekt door Theo de Jong, oud-international van Feyenoord, die als trainer hem omhoog leidde bij liefst drie clubs: Zwolle, Cambuur en Willem II. Slechts een half jaar speelde Stam bij Willem II in Tilburg. Toen had Guus Hiddink genoeg van hem gezien op het hoogste niveau en haalde hij Stam naar PSV. Binnen vier jaar na zijn afscheid van de amateurs stond hij in Oranje.

De vraag is nu of Jaap Stam ook als trainer een laatbloeier is. Óf, dat hij even rigoureus tot inkeer komt als hij deed als speler. In 2007 leidde dat tot een opmerkelijk einde aan zijn spelerscarrière bij Ajax. Vijftien maanden na zijn komst naar Amsterdam (vanaf AC Milan) besloot Stam op 35-jarige leeftijd met directe ingang te stoppen als speler, zomaar ineens op de laatste zaterdag van oktober.  

‘TELEURGESTELD IN MIJZELF’

Zes competitiewedstrijden had hij al gespeeld dat seizoen, maar geest en lichaam konden hem niet langer opladen. ,,Ik kan niet meer brengen wat ik moet brengen. Ik wilde in het begin van het seizoen al stoppen. Ik heb me over laten halen om door te gaan. Nu heb ik er de kracht niet meer voor. Ik moet het van mijn inzet hebben. Dat lukt niet meer. Ik ben teleurgesteld in mezelf dat ik het niet meer kan opbrengen. Ik hoop dat de supporters van Ajax dit begrijpen. Ajax is voor mij de allermooiste club van Nederland”, zei Stam op een speciaal belegde persconferentie.

Eem abrupt einde was dat; tekenend voor het karakter van Jaap Stam, die weigerde de lat voor zichzelf als speler te verlagen. Hoe zal de trainer Jaap Stam daarmee omgaan nu het hem bij Feyenoord zo tegenzit?  

TWITTER: @hmees