De superioriteitswaan van Ajax

Verrassender nog dan het aanstaande kampioenschap van PSV is het verloren seizoen voor Ajax – zeker voor de buitenwacht. Want Ajax zit niet alleen met ruime voorspong op financieel fluweel, met een eigen vermogen van 175 miljoen, een begroting van 80 miljoen en gemiddeld 60 miljoen cash op de bank; de Amsterdamse club zelf vindt zich ook veruit de beste van allemaal. Nergens is het superioriteitsgevoel zo diep geworteld als in de Amsterdam Arena; ook als Johan Cruijff Arena de  grachtengordel van het Nederlandse voetbal.

Met het binnenhalen van de titel kan PSV het gekleurde zelfbeeld van Ajax nog verder onderuithalen. Het superioriteitsgevoel is in Amsterdam opnieuw doorgeslagen in superioriteitswaan. Vier ronden van het einde van de eredivisie-competitie staat PSV zeven punten vóór, twee meer nog dan eind december 2017 toen Marcel Keizer na een half jaar al zijn biezen moest pakken.

Zondag kan PSV in de thuiswedstrijd tegen Ajax een onoverbrugbare kloof slaan. Gelukkig kennen we in Nederland geen playoffs om de titel en worden er geen punten gehalveerd. Een extra examenperiode zou afbreuk doen aan het machtsvertoon  van het stabiele PSV – althans in de droge resultaten, veel minder met opwindend voetbal.

Ajax is evenmin in staat gebleken om zijn fans regelmatig te gerieven met de oogstrelende acties waarop het patent denkt te hebben. De Amsterdammers hebben net één keer vaker gescoord, het doelsaldo is maar zeven goaltjes beter. Toch blijft Ajax het imago uitdragen dat het de attractiefste spelers telt, en daarmee zouden het dús ook de beste zijn.…

ZIYECH EN KLUIVERT

Clubleiding, technische staf en aanhang  geloven heilig daarin. Dromen zijn het, die ook de spelers infecteren. Hakim Ziyech bijvoorbeeld, WK-ganger met Marokko, voelt zich vaak snel onbegrepen door zowel medespelers als Arena-publiek, vooral als er weer een pass of vrije trap mislukt. Het ego speelt meer Ajacieden parten. Justin Kluivert – de tweede zoon van Patrick, bijna 19 en inmiddels international – is inderdaad een talentrijke vleugelspeler. Hij is atletisch, snel, dribbelt lekker, trapt en schiet met gevoel. Justin vindt zichzelf ook erg goed, hij denkt echt straks wel 160 miljoen waard te kunnen zijn.

Naast Ziyech, Kluivert en de momenteel geblesseerde Frenkie de Jong beschikt Ajax over meer talent. In de laatste twee interlands kwam namens PSV alleen doelman Jeroen Zoet in actie. Ajax daarentegen was met drie man vertegenwoordigd: Kluivert, De Ligt en Van de Beek.  Met zo’n selectie, inclusief de beoogde WK-deelnemers Tagliafico (Argentinië) en Ziyech, waant Ajax zich superieur in Nederland waar PSV hooguit drie spelers (de Colombiaan Arias, de Urugayaan Pereiro en de Mexicaan Lozano) naar Rusland uitzendt.

PETER BOSZ

Het succes van PSV moet Ajax  aan het verstand brengen dat er voor titels meer nodig is dan technische vaardigheid. Het surplus aan kwaliteit, in naam en transferwaardes, resulteert dit seizoen na vier jaar droogte vrijwel zeker opnieuw niet in een landskampioenschap. Dat is een hard gelag voor fans, spelers én leiding, zeker na zo’n veelbelovend vorig seizoen waarin Ajax reikte tot de finale van de Europa League. Die prestatie kreeg vooral gestalte in de tweede helft van het seizoen, in de fase dat de spelers snapten wat toenmalig trainer Peter Bosz bedoelde met het opjagen van de tegenstander, met het snel terugveroveren van de bal, met het korte combinatiespel.

Het plotselinge vertrek van Bosz naar Borussia Dortmund was een klap voor de spelers. Ze moesten wennen aan het meer gedoseerde aanvallen, dat Marcel Keizer voorschreef. Harder misschien nog dreunde het wegvallen van Appie Nouri door. Hij was een maatje voor de meeste spelers,  de lieveling van de aanhang, kapitaal in de financiële dromen van de clubleiding. Wellicht nog altijd niet bekomen van de schok volgde snel daarna de ongewenst vroege uitschakeling voor Europees voetbal tegen het Noorse Rosenborg.

REALITEITSBESEF

Terwijl de Europese aftocht tegen het onaanzienlijke FC Osijek (Kroatië) PSV inspireerde tot realiteitsbesef, kon Ajax de superioriteitswaan niet verdrijven. Dat leidde tot verhoogde druk op  trainer Marcel Keizer, die pas na veel interne heibel over zijn kwaliteiten was aangesteld. Dat resulteerde in nieuwe onenigheid, die na de uitschakeling in het KNVB-bekertoernooi (tegen de huidige hekkensluiter FC Twente) tot uitbarsting kwam. Keizer moest weg,  clubicoon Dennis Bergkamp ook. Hij was de de waker over het ‘technisch hart’ van de club, een functie die alleen al door zijn schimmigheid verhulde wat er allemaal mis moest zijn bij Ajax.

In die sfeer is het niet meer goed gekomen in Amsterdam. De clubleiding, met name algemeen directeur Edwin van der Sar en Marc Overmars (transfer-en spelersbeleid), kwam onder vuur te liggen; mede door een campagne van dagblad de Telegraaf, de stem van de Ajax-supporters. De resultaten werden nauwelijks stabieler, het spel niet beter, PSV liep zelfs verder uit.

ERIK TEN HAG

Zo koerst Ajax nu af op een plichtmatig behaalde tweede plaats, onder leiding van Erik ten Hag, die in zijn vaak onbegrijpelijke trainerstaal de fans nog altijd niet kan overtuigen. Ten Hag is afkomstig uit het oosten van Nederland. Hij speelde bij FC Twente, De Graafschap, RKC Waalwijk en FC Utrecht. Als  (assistent-) trainer werkte hij bij FC Twente en PSV. Ten Hag (48) maakte indruk als trainer bij Go Ahead Eagles, de reserves van Bayern München en FC Utrecht. ,,Hij is een winnaar”, oordeelde het bijna 80-jarige clubicoon Sjaak Swart, die eerder nog bij het vertrek van Peter Bosz had uitgeroepen: ‘Ajax moet een trainer hebben die weet hoe het in Amsterdam werkt’. Refererend aan de afkomst van Bosz, een oosterling.

De aanstelling van Marcel Keizer, een Amsterdammer, illustreerde vervolgens  de ‘provinciale kliekjesgeest’, die kennelijk bezit heeft genomen van Amsterdammers als Swart. De vraag wordt nu hoelang Erik ten Hag in de hoofdstad zal  worden gedoogd.

De vijfde colonne, de bij Ajax altijd invloedrijke clubkern, mort al hardop. De leiders Van der Sar en Overmars beseffen dat alle spelers die Ajax nu vrijwel zeker toch niet aan het verwachte succes  kunnen helpen, onder hún verantwoordelijkheid zijn samengebracht. Erik ten Hag wordt daarmee de derde trainer onder wie de status van Ajax verder afbrokkelt. Benieuwd wanneer nummer vier volgt.

Twitter:   @hmees