Hoe vaak sprak Louis van Gaal zijn waardering wel niet uit over de bevlogenheid van de spelers van Oranje, in de aanloop en tijdens de Wereldbeker eind 2022. Nooit eerder werkte hij als clubcoach en als bondscoach met zo’n ‘professionele’ groep spelers; zo betrokken, zo harmonieus. ‘De beste ooit’. Een half jaar verder noemt zijn opvolger Ronald Koeman de instelling van Oranje ‘lamlendig’.
De metamorfose treft een selectie die grotendeels gelijk is aan die van het WK van 2022. De woorden van Koeman klonken even bitter als bars. Zijn opvatting was vooral gebaseerd op de eerste helft (0-2) van het duel om de derde plaats in de Nations League tegen Italië (2-3). ,,Ik vond de eerste 45 minuten tegen Italië beschamend, lamlendig. Ik neem het mezelf ongelooflijk kwalijk dat ik mezelf niet belangrijk heb kunnen maken waar het gaat om keihard werken, verantwoordelijkheid nemen, je man verdedigen, je man volgen, voor het gebrek aan bereidheid om de strijd aan te gaan.”
Het was een opvallende ontboezeming van een coach, die zich kwetsbaar opstelt. Hij had vooraf kunnen proeven wat hem boven het hoofd hing. Frenkie de Jong liet na de nederlaag in de halve finale tegen Kroatië (2-4 na verlenging) openlijk weten geen trek te hebben in zo’n ‘troostwedstrijd’ als afsluiting van een lang seizoen. Noa Lang voelde zich ook niet geremd en uitte zich stoer in soortgelijke bewoordingen. Allebei kregen ze van Koeman desondanks een plaats in de opstelling tegen Italië. De geest had het elftal al aangetast, en niet alleen bij De Jong en Lang.
KWETSBAARHEID
Zonder de precieze teamorganisatie van Van Gaal is de kwetsbaarheid van Oranje bloot komen te liggen. Koeman legde het 5-3-2 in de archiefkast en koos voor een systeem met vier verdedigers. De afstemming haperde in alle vier duels sinds het WK, dat voor Van Gaal eindigde met een verloren strafschoppenreeks na 19 ongeslagen duels op rij. Het accent daarin lag op strijdbaarheid en strakke discipline, op het veld en daarbuiten. Daarin vond Van Gaal de compensatie voor het tekort aan individuele kwaliteit vergeleken bij de toplanden.
Het wegvallen van de kernwaarden waarop Van Gaal steeds hamerde, sloeg Oranje uit het lood; eerst in het EK-kwalificatieduel in Frankrijk (4-1), vervolgens in de finaleronde van de Nations League in eigen land, bereikt dank zij prestaties in de vorige modus onder Van Gaal. Elf tegentreffers incasseerde Oranje in vier wedstrijden onder Koeman.
HEFTIGE KRITIEK GULLIT
‘Waren de Nations League Finals niet belangrijk genoeg?”, vraagt Ruud Gullit zich nu af in De Telegraaf. Hij richt daarbij zijn pijlen niet op Koeman, maar op Virgil van Dijk en Frenkie de Jong, de twee internationaal hoogst genoteerde spelers van het Nederlands Elftal. Gullit: ‘Lange tijd heb ik al mijn twijfels bij het functioneren van Virgil van Dijk en Frenkie de Jong bij Oranje. Die twee geven niet thuis als het moet. Iedere keer halen ze niet het niveau wat je van ze mag eisen als leidende bepalende internationals. Het is voor mij te gemakkelijk om te zeuren over het spel van bijvoorbeeld Xavi Simons of Mats Wieffer. Als zulke jonge, onervaren spelers, met respectievelijk een jaar en een half jaar Eredivisie-ervaring, door het ijs zakken, ligt de verantwoordelijkheid in het veld bij leiders als Van Dijk en De Jong. Zij moeten medespelers individueel helpen. Ik denk dat Van Dijk en De Jong die leidinggevende capaciteiten niet hebben. Zij hebben meer aandacht nodig voor hun eigen spel.’
‘STEL FRENKIE DE JONG NIET MEER OP’
Wat nu Koeman? In september gaat de EK-cyclus verder, mét vermoedelijk de dan herstelde Memphis Depay in de spits. Zijn vervanger Cody Gakpo etaleerde opnieuw zich beter op zijn gemak te voelen in een vrije rol vanaf links, hoezeer Jürgen Klopp bij Liverpool aan hem vasthoudt als centrumspits. De Telegraaf kwam al met een advies aan Koeman, dat nauwelijks serieus te nemen is ‘Stel Frenkie de Jong niet meer op’, roept de krant die van zichzelf vindt het ‘gezond verstand van Nederland’ uit te dragen.
Nieuwe talenten dienen zich wellicht aan in Jong Oranje, dat deze week op het EK Onder 21 in Georgië met onder meer België te maken krijgt. Daar ontbreekt Jeremy Frimpong, de rechter-wingback van Bayer Leverkusen die een half jaar geleden nog deel uitmaakte van de WK-selectie in Qatar. Koeman achtte hem daarna niet passend in zijn concept met vier verdedigers waarop Frimpong zich afmeldde voor Jong Oranje en nu flirt met het aanvragen van een Brits paspoort. ,,Niet oké”, reageerde Koeman nogal zuinig op de actie van Frimpong.
EK 2024
De zomerpauze biedt Koeman de gelegenheid na te denken over zijn keus voor spelers en spelconcept. Griekenland en Ierland zijn de twee belangrijkste EK-groepsconcurrenten ná het al superieur geachte Frankrijk. Mocht het misgaan, dan komt er voor Oranje nog een ontsnappingsroute richting EK in Duitsland vrij. Dat extraatje heeft Oranje te danken aan de groepszege in de Nations League, vorig jaar nog superieur behaald onder Van Gaal met vijf overwinningen op de Rode Duivels, Wales, Polen plus een gelijk spel tegen Polen. Lang geleden lijkt dat nu ineens.
