De literaire voetbalzomer van De Witte Duivel

LILLY PARR, DE VERGETEN VEDETTE VAN HET VROUWENVOETBAL – RW

The Dick, Kerr’s Ladies. The factory girls who took on the world – Barbara Jacobs

Van 16 juli tot 6 augustus organiseert Nederland het EK Vrouwenvoetbal 2017. Vandaag bedreigen jihadistische zeloten met aanslagen tegen dit evenement vanuit hun religieuze vrouwenhaat. Precies honderd jaar geleden trokken vrouwen het laken naar zich toe in het voetbal maar werden ze bestreden door andere conservatieve krachten. De Engelse schrijfster-historica Barbara Jacobs hield in 2004 al een pleidooi voor de vergeten vedette van het vrouwenvoetbal.

Wie herinnert zich Lilly Parr? Zij was de eerste vedette van het vrouwenvoetbal, bij het einde van de Eerste Wereldoorlog, en zette een vrijmakende tendens in: voetballen voor de vrede én het plezier! Conservatieve bobo’s roken onraad en stuurden de voetballende suffragettes in 1921 terug naar af.

Het sigarettenstompje hobbelt tussen haar lippen. Pruimen is het niet, inhaleren evenmin. Het wiebelt zomaar heen en weer in haar mond. Op het ritme van de oneindig terugkaatsende bal, die ze een feilloze one touch geeft in die ene fractie van een seconde dat hij de duisternis ruilt voor het vale licht van de gaslamp. Niemand ziet haar. Ze voetbalt in stilte. In de smog van de slums. Met als enige ruis de stuiterende bal. Net veertien is ze. Geen kind meer maar ook nog onvolwassen. De techniek van het roken beheerst ze nog niet, die van de bal des te meer. Elke avond ontvlucht ze het piepkleine huisje, amper een kamer groot, waar ze met zeven mensen woont. In de bitterste armoede. Letterlijk tussen de varkens. Ierse migrantenkinderen ontkomen niet aan dit lot in het harde Victoriaanse Engeland. Geboren in 1905 in Lancashire, de streek rond Manchester. Veertien jaar op dat moment. De Eerste Wereldoorlog is net voorbij. Ze oefent met één doel voor ogen: de beste voetbalster van Groot-Brittannië worden. En ook figuurlijk tegen het onrecht en de wreedheid aanschoppen. Haar naam is Lily Parr. Ze heeft geen talent voor onderdanigheid.

In No Man’s Land is niemand meer. Wie brengt het lijden in beeld van de duizenden jongens die, onder het juk van de oorlogswaanzin, naar andere landen reizen om er te sterven? Bij het einde van Wereldoorlog I, the Great War, wordt in het district Lancashire rond Manchester een nieuwe sport geboren in de modder van de industrieterreinen. Het vrouwenvoetbal toont een humaan en gezellig gezicht met zijn boodschap tegen armoede en oorlog. Het idee van football for charity én de spitsvondigheid van de eerste rebelse vedette Lily

Parr grijpen het publiek bij de keel. Er steekt snel storm op want niet iedereen houdt van haar: ‘Voetbal is geen sport voor vrouwen’ sodemieteren de bobo’s van de conservatieve Football Association. Lily neemt geen genoegen met de ondergeschikte rol. Ze is van niemand, slechts van zichzelf. Vrouwen nemen in de fabrieken – uit economische noodzaak gedwongen – de plaats over van de mannen aan het front.

De omwenteling slaat toe. Barbara Jacobs diept in haar studie The Dick, Kerr’s Ladies. The factory girls who took on the world (2004, Robinson Ed.) uit hoe in 1920 voetballende vrouwen 53.000 toeschouwers naar hun wedstrijd lokken in Liverpool. De club van Lilly Parr noemt zich naar het bedrijf van WB Dick en John Kerr uit Preston dat populaire tramstellen vervaardigt, spoorwegen aanlegt en zich tijdens de Eerste Wereldoorlog omschakelt tot munitiefabriek. In de lunchpauzes trappen de vrouwen een balletje om de tijd te doden.

Op kerstdag 1917 spekken de DKL met een eerste benefietwedstrijd de kas voor gewonde soldaten. Vervolgens toeren ze door Groot-Brittannië en verzamelen overal fondsen. Over een periode van zeven maanden bezoekt het team in 1921 alle grote steden voor liefst 67 wedstrijden, die door ruim 1 miljoen mensen worden gevolgd en tienduizenden ponden verzilveren. Het voorbeeld werkt aanstekelijk. Meer dan 150 vrouwenelftallen schieten als paddenstoelen uit de grond en lokken meer volk dan de mannen.

In 1920 bezoekt het team per trein de oorlogsroute tussen de Somme en de IJzer.

De alledaagse, onverteerbare pijn snijdt Lily Parr tot in het merg. Ze rebelleert tegen de dwaasheid van de dood. Elke stad opent zijn Disabled Soldier’s Hospital & Charity Fund. De fans verdringen zich om de technische perfectie en de natuurlijke nonchalance van Lily Parr. Ze treedt op in films en fotoreportages en ze doet de krantenverkoop stijgen. Barbara Jacobs: ‘The exceptional Lily Parr was the star, who made everything happen.’ Ze is lesbienne en verbergt het niet.

De opkomst van DKL valt samen met de strijd van de suffragettes voor vrouwenkiesrecht. Lancashire schommelt de wieg van de vrouwenemancipatie en vermengt zich met de muzikale, pacifistische strekking van de talrijke

Ierse inwijkelingen, waar Lily’s ouders deel van uitmaken: tegen de oorlog en voor betere levensomstandigheden. Mannen tolereren de gelijkheid van de vrouw. Het dissidente district geniet vermaardheid om zijn matriarchaat en de invloed van vrouwen op het openbare leven. Vrouwenvoetbal zuigt als een magneet de liefhebber aan en dreigt de mannelijke variant inzake populariteit te overvleugelen. De opbrengsten van de wedstrijden belanden, na aftrek van een vergoeding voor de speelsters, integraal bij the good causes.

De autoriteiten banbliksemen het vrouwenvoetbal als een politiek gevaarlijke sport. In Londen slijpen de conservatieve krachten de messen. Op 5 december 1921 velt de FA het zwaarste verdict: ‘Vrouwen horen niet thuis op het voetbalveld.’

De reden is voornamelijk psychologisch. Vrouwenvoetbal is een te spontane expressie van de vrije geest.

Tussen 1918 en 1921 brengen de wedstrijden van Lily Parr ruim 120.000 pond op ten voordele van mensen met een handicap. Ze neemt, tot in 1951, meer dan 900 keer de vijandelijke doelverdedigster te grazen. Altijd met een variatie op het thema van de virtuositeit. De onverwachte beweging heeft alle geheimen aan haar prijs gegeven. Door de duisternis zag zij het licht. Dankzij de bal en de meedeinende sigaret.

Zou Opzij het verhaal van Lilly Parr kennen? Zij is de vergeten vedette van het vrouwenvoetbal maar haar verhaal is een emancipatieprijs waard.

Barbara Jacobs – The Dick, Kerr’s Ladies. The factory girls who took the world – Constable & Robinson 2004