Niemand maakte meer doelpunten in de Eredivisie dan Willy van der Kuijlen, die maandag 19 april op 74-jarige leeftijd is overleden. Liefst 311 keer scoorde hij, in 539 wedstrijden. Topscorer aller tijden is hij daarmee sinds Nederland in 1956 de beste clubs uit alle gewesten in één topklasse samenbracht.
Het wapenfeit van Van der Kuijlen bezit vermoedelijk eeuwigheidswaarde. Zijn clubtrouw aan PSV zal door geen enkele vedette uit de huidige generaties worden begrepen. Van der Kuijlen, en zeker zijn ‘manager’ niet, hengelde nooit naar een lucratieve transfer. Hij droomde ook nimmer van het nu vaak geïdealiseerde ‘buitenlands avontuur’.
Van zijn 311 goals maakte Van der Kuijlen de laatste drie voor MVV Maastricht. Ze signaleren hoe pijnlijk zijn nadagen bij PSV verliepen na een roemrijke carrière, geïllustreerd met de UEFA Cup (1978), drie landstitels en ‘slechts’ 22 interlands. Knallend hard waren zijn schoten, gebaseerd op een gave traptechniek, in beide voeten, vaak na een hem kenmerkende kap-en-draaibeweging.
THIJS LIBREGTS
Willy van der Kuijlen is 34 jaar als Thijs Libregts, de latere bondscoach, in september 1981 zijn afscheid bij PSV inleidt. Voor het eerst bij een Europese wedstrijd, voor het eerst voor eigen publiek, zit hij op de reservebank. ,,Van Van der Kuijlen gaat defensief weinig uit. De verdedigende zwakte van hem belast ons team te veel”, zegt Libregts, die zich vasthoudt aan de gewonnen uitwedstrijd bij Feyenoord waar hij Van der Kuijlen voor het eerst buiten de ploeg heeft gelaten.
Van der Kuijlen berust zwijgend in zijn lot. Hij had zich op zijn 34ste nog eens heerlijk willen uitleven tegen die bescheiden amateurs van het Deense IF Naestved in de eerste ronde van het toernooi om de UEFA Cup. Slechts negen minuten worden hem gegund, als vervanger van Erwin Koeman. Drie dagen later komt Van der Kuijlen niet eens meer als invaller aan bod in de ook al gemakkelijk gewonnen thuiswedstrijd tegen Willem II.
Voor Van der Kuijlen is daarmee de maat vol. ,,Ik blijf echt geen weken meer op die bank zitten. Ze denken bij PSV misschien wel dat ik moeilijk ergens anders kan aarden, maar zo is het toevallig niet.” Binnen twee dagen vindt Van der Kuijlen onderdak bij MVV. Maastricht.
TEGENPOOL CRUIJFF
Zijn vertrek verloopt vrij geruisloos, pas enkele maanden later, op zijn 35ste verjaardag, krijgt hij een bescheiden, publiek afscheid in het stadion. Het gebeurt op de dag, 6 december 1981, waarop generatiegenoot/tegenpool Johan Cruijff na acht jaar afwezigheid een glorieuze rentree bij Ajax beleeft.
Veertig jaar later zou de opwinding over Van der Kuijlens opgedrongen vertrek uit Eindhoven vele malen groter zijn geweest. In de herfst van 1981 schikt Van der Kuijlen zich gedwee in zijn lot, bescheiden als zijn aard is. Hij komt uit de naburige industriestad Helmond waar ook latere internationals als de broers Van de Kerkhof, Berry van Aerle en Wilfred Bouma zijn opgegroeid.
‘Skiete Willy’, luidt de aanmoedigingskreet op de tribunes van PSV, in onvervalst Helmonds en ontleend aan de kracht die hij zijn schoten meegeeft. De kreet groet uit tot zijn handelsmerk. Willy van der Kuijlen is zeventien jaar als hij debuteert bij PSV. Binnen twee jaar speelt hij in Oranje, een half jaar eerder nog dan Johan Cruijff. Zijn laatste interland speelt hij op zijn dertigste, in 1977, als invaller voor Cruijff, die een maand later zal afzwaaien bij Oranje.
‘DAT GEVAL’
,,Ik wilde me niet langer voor de gek laten houden”, blikt Van der Kuijlen later terug. Hij heeft het dan over ‘dat geval’, doelend op een conflict dat ontstaat in 1975 rond een EK-interland in Polen. Tot ergernis van de PSV-groep binnen Oranje duikt Cruijff na een privé-tripje naar Italië een dag te laat op. Bondscoach George Knobel legt de training zelfs stil om hem opzichtig warm te verwelkomen. ,,Daar komen de koningen uit Spanje”, merkt Van der Kuijlen spottend op.
Na de 4-1 nederlaag in 1975 in Polen heeft uitgerekend Cruijff het hoogste woord. Zijn kritiek treft met name de PSV’ers in het hart. Vooral doelman Jan van Beveren en Willy van der Kuijlen moeten het ontgelden. Gestimuleerd door PSV-coach Kees Rijvers gaan de twee vlak voor de return tegen Polen (verbaal) de strijd aan met Cruijff én Neeskens. Dat gebeurt in een vinnig overleg, onderbroken door telefonisch contact met Eindhoven. Het resulteert in een conflict, waarin Van der Kuijlen solidair blijft met Van Beveren, en dat afgesloten wordt met het opzienbarende, abrupte vertrek van de twee PSV-ers uit het Oranje-kamp in Zeist.
‘ANDER TYPE KEEPER’
Van der Kuijlen later daarover: ,,Van te voren was afgesproken dat we met zes man van PSV één lijn zouden trekken. Alleen Kees Krijgh, die zijn eerste interland zou spelen, hoefde zich van de anderen niets aan te trekken. Niemand gaf iets toe in dat gesprek. Het zat vooral scheef tussen Cruijff en Van Beveren. Later bleek wel dat Cruijff gewoon een ander type keeper wilde. Ik heb toen voor PSV gekozen, zoals we hadden afgesproken. De anderen zijn door de mand gevallen. Dat veroorzaakte behoorlijk wat ellende binnen de club en het heeft nog lang doorgewerkt, vooral bij Rijvers.”
Twee jaar later laat Van der Kuijlen zich nog wel tot een terugkeer overhalen door de dan regerende bondcoach Jan Zwartkruis, maar al snel ziet hij het nutteloze van die comeback in. ,,Zwartkruis zei wel onze richting op te willen, maar in de praktijk koos hij toch voor de visie van Cruijff. Bij PSV moest de beste periode nog komen. Daar ben ik best tevreden over. Jan van Beveren is snel daarna op heel Nederland afgeknapt.”
OVERPELT FABRIEK
Willy van der Kuijlen beleeft inderdaad nog mooie jaren bij PSV, vooral ook in de samenwerking met Ralf Edström, totdat Thijs Libregts in 1980 als opvolger van Kees Rijvers naar Eindhoven komt. Na zijn vlucht naar MVV speelt Van der Kuijlen ook nog een seizoen (1982-1983) voor Overpelt Fabriek in de Twee Klasse. In zijn Belgische jaar komt hij tot liefst 31 treffers. .
In de biografie Onze Willy (2011) noteert auteur Frans van den Nieuwenhof voor Van der Kuijlen in totaal 948 doelpunten, waarvan 725 voor PSV, uitgesmeerd over alle toernooien, competities en teams waarin hij uitkomt. Na zijn afscheid van Overpelt wordt Van der Kuijlen weer liefdevol omarmd door PSV. In 2004 verschijnt van hem een standbeeld bij het stadion. Jarenlang blijft hij actief als jeugdtrainer en scout. Ook wordt hij steeds ingezet bij de ceremoniële presentatie van nieuwe spelers. totdat de ziekte van alzheimer ook dat het laatste jaar onmogelijk maakt.
TWITTER @hmees
