‘We gaan Europa in’, scandeerde de harde kern van Ajax. De ironie galmde door de nog altijd volle Johan Cruijff Arena. Met een zakelijke 3-0 op de uitgebluste Eredivisie-debutant Almere FC, met drie goals van Steven Bergwijn in het laatste kwartier voor de rust, verzekerde Ajax zich zondag van de vijfde plaats. Méér of minder zit er niet in, met nog een competitieronde in het verschiet.
Vijfde! Sinds 2000 is Ajax niet meer zo laag geëindigd. ‘Een puike prestatie van Van ’t Schip’, noemde oud-Ajacied Kenneth Perez als tv-analist op bloedserieuze toon het herstel van de 36-voudige landskampioen na een desastreuze competitiestart. Perez verwees daarbij nadrukkelijk naar het moment, eind oktober, waarop John van ’t Schip het roer overnam bij Ajax.
Een eerste vluchtige blik op de ranglijst leerde dat Ajax na de tiende competitieronde eenzaam onderaan stond. Dramatischer kon de val van Ajax niet worden verbeeld. De positie wekte verbazing in heel Europa. Wie niet verder wilde kijken, vergat gemakshalve dat Ajax op dat moment nog een nastoot met twee wedstrijden te goed had. Beide werden vervolgens gewonnen, de hekkensluiter bleek simpelweg de virtuele nummer negen. Nog altijd ver beneden Amsterdams peil.
VER ACHTER PSV EN FEYENOORD
Ook als de eerste tien wedstrijden van de competitie worden geschrapt, blijft Ajax dit seizoen ruim achter op PSV en Feyenoord – respectievelijk 14 en 12 punten. Bovendien werd de club met de duurste spelers van de Eredivisie in het tijdperk Van ’t Schip uit het KNVB-bekertoernooi geknikkerd door de amateurs van Hercules, een team met veelal Utrechtse studenten. Vervolgens donderde Brighton de weggezonken topclub Europa uit.
Het spel van Ajax is in de loop van het seizoen niet veel aantrekkelijker of beter geworden. Drie weken geleden nog maar ontsnapte het in eigen huis ternauwernood en met dank aan de scheidsrechter aan een nederlaag tegen degradatiekandidaat Excelsior. De organisatie in het team bleef te wensen overlaten, de individuele kwaliteit moest steeds de doorslag geven. Verwonderlijk is het dan ook niet dat de clubleiding al vrij vroeg besloot Van ’t Schip, geliefd als Ajax-godenzoon, geen nieuw contract als hoofdcoach aan te bieden.
JORDAN HENDERSON
Wat nu? Ajax wil de bezem door de selectie halen. Het makelaarsgilde gaat goed verdienen aan de talloze spelers die elders aan de man moeten worden gebracht. Op de balans van de NV Ajax zal fors moeten worden afgeschreven op de koopwoede van de ontslagen technisch directeur Sven Mislintat (115 miljoen!). Ook de Engelse international Jordan Henderson (bijna 34), in de winter met veel bombarie vanuit Saudi-Arabië naar Amsterdam gehaald, lijkt op weg naar de uitgang. ‘Hij heeft te weinig zijn waarde kunnen tonen en dat frustreert hem’, zei Van ’t Schip zondag over hem.
Ajax moet op drie fronten orde op zaken stellen. De club zoekt een nieuwe directeur, voorlopig heeft commercieel directeur Menno Geelen de leiding. Alex Kroes, opzij gezet als algemeen directeur wegens handel in Ajax-aandelen, mag als technisch directeur wél de spelersgroep transformeren en een nieuwe coach aanstellen. De Engelsman Graham Potter (ex-coach van onder meer Brighton en Chelsea) bedankte al voor de ‘eer’. Wachten op ontslag van Erik ten Hag bij Manchester United lijkt geen optie.
FARIOLI OP POLE
Op pole-position ligt nu de 36-jarige Italiaan Francesco Farioli, de coach van OGC Nice, de nummer 5 in de Ligue 1. Farioli schijnt serieus oren te hebben naar de uitdaging in Amsterdam. Het is een bijzondere keus. Als keeperstrainer assisteerde hij Roberto de Zerbi, de huidige coach van Brighton, in Italië. Vervolgens stond Farioli op eigen benen als hoofdcoach; eerst bij Alanyaspor in Turkije en sinds vorig jaar in Nice, bij de club van Ineos-eigenaar Jim Ratcliffe, die vanaf februari 2024 als minderheidsaandeelhouder zeggenschap heeft over de voetbaltechnische zaken bij Manchester United. In zijn opvattingen als voetbalcoach legt Farioli veel gewicht bij de opbouw in het spel, te beginnen bij de doelman.
Interessant is de achtergrond van Francesco Farioli. Na in de jeugd als keeper te hebben gevoetbald koos hij voor een studie filosofie aan de Universiteit van Florence. Zijn afstudeerscriptie handelde over de ‘esthetiek van het voetbal en de rol van de keeper’ en werd gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift The Journal of Sport and Anatomy. Uit de scriptie, voor de website sportknowhowxl.nl vertaald door Wesley Victor Mak, blijkt dat Farioli zich laat inspireren door filosofen als Jean-Paul Sartre, Johan Huizinga, Friedrich Schiller en Sören Kierkegaard. Hij citeert daarin de schrijver Fedor Dostoijevski met diens ‘Schoonheid zal de wereld redden.’
‘VERGIFTIGERS ONDERMIJNEN HET SPEL’
Farioli spreekt in zijn scriptie een grote afkeer uit van spelbedervers. ‘Een spelbederver is een figuur of een groep individuen die het bestaan van het spel ondermijnen. Ze halen het spel onderuit en onthullen de kwetsbaarheid en het mysterie ervan. Sport, en voetbal in het bijzonder, hebben in de afgelopen decennia te maken gehad met veel aanvallen van ‘vergiftigers’ die het systeem en haar fundamenten proberen te raken, en in de ernstigste gevallen, hebben doen afbrokkelen, leidend tot de ondergang. Dezelfde aanvallen die onze geschreven en gesproken taal heeft moeten ondergaan door het misbruik ervan op social media en tv.’
In zijn conclusie komt Farioli tot de stelling dat het voetbal de kentering kan brengen: ‘Het voetbalveld is één van de beste plekken waarop, aan de ene kant, het accepteren van regels en verantwoordelijkheden en, aan de andere kant, het bedenken en uitoefenen van schoonheid door middel van mooi spel kan worden geïmplementeerd.’
De woorden van Farioli wekken mooie beloftes. Het wachten is op betere tijden voor Ajax, te beginnen in de Europa League, in de tweede voorronde al. Ver beneden van wat Amsterdam van Ajax verlangt, eerder in prestaties dan in mooie woorden.
