De arbitrage was tijdens Euro 2024 regelmatig kop van jut. Vooral de VAR lag weer onder vuur. Vaak ten onrechte. Maar er is werk aan de spelregels, die bovendien beter moeten uitgelegd worden.
De eerste voetbalwedstrijd werd in 1863 gespeeld tussen Barnes Football Club en Richmond Football Club, de eerste interland (tussen Engeland en Schotland) in 1870. Velen denken echter dat de voetbalgeschiedenis pas in 2017 begon, met de intrede van de video assistent referee (de VAR). Wat daarvoor gebeurde, zijn ze blijkbaar vergeten.
Tijdens dit EK (tot voor de finale) veranderde de VAR 25 beslissingen van de scheidsrechter en dat had negen goals als resultaat. Er werden acht penalty’s gefloten (één werd door de VAR ongedaan gemaakt). Acht doelpunten werden afgekeurd vanwege buitenspel. Twee vanwege handspel (onder andere van Lukaku na handspel van Openda tegen Slovakije).
Na Duitsland-Denemarken was de scheidsrechter een thuisfluiter, hoewel hij twee keer het reglement klinisch juist toepaste. Joachim Andersen stond een sigarettenpeukje buitenspel en beging nadien handspel. In beide gevallen was zelfs geen discussie mogelijk, maar niet alleen de verliezers konden dat niet aanvaarden. Ook de tegenstanders van de VAR niet.
Die laatste groep is blijkbaar pas in 2017 het voetbal beginnen volgen. En gaat er gemakshalve van uit dat de referee toen twee keer een andere beslissing had genomen. De kans is echter reëel dat het doelpunt toen ook was afgekeurd voor buitenspel en dat de bal ook op de stip was gelegd.
Het had zelfs erger gekund. Het was zeker niet uit te sluiten dat het doelpunt was geschrapt als Anderson net geen buitenspel had gestaan. Lijnrechters staken geregeld hun vlag omhoog terwijl er helemaal geen sprake was van buitenspel. Het is immers nagenoeg onmogelijk om, als je je aan de zijkant ter hoogte van de laatste verdediger (los van de keeper) bevindt, de exacte positie van de diepste aanvaller in te schatten op het precieze moment dat de voorzet vertrekt. De pass is vaak immers vijftien, twintig meter lager op het veld verstuurd. Vooral de aanvaller die aan de overkant van de lijnrechter stond, werd regelmatig ten onrechte afgevlagd.
In de kwartfinale tussen Duitsland en Spanje was de scheids dan weer beslist geen thuisfluiter. Musiala vond de arm van Cucurella op zijn weg, maar er volgde geen elfmetertrap en de Mannschaft lag uit het toernooi (2-1).
Soms lijkt het alsof er meer goals dan vroeger worden afgekeurd. Dat komt omdat het vroeger vaak tot geen doelpunt kwam. De aanval werd regelmatig, terecht of ten onrechte, voortijdig afgebroken. Iets wat elke tv-kijker enkele seconden later kon vaststellen. Vonden we dat echt beter?
Ingehouden
En dan is er het handspel. De nieuwe regels blijven een doorn in het oog van veel voetballiefhebbers. Begrijpelijk, soms heeft een totaal onschuldig contact tussen bal en hand een strafschop voor gevolg. Maar ook hier past enige nuance. Zijn we zeker dat het handspel van Andersen met de oude handspelregel geen penalty voor gevolg had gehad? En zouden de Duitsers dan niet geroepen hebben dat ze een strafschop hadden moeten krijgen? Was er voor 2017 nooit discussie over een handspelfase?
Er is echter meer duidelijkheid nodig. De Uefa moet beter communiceren. Scheidsrechtersbaas Rosetti verkondigde vooraf dat niet ieder handspel tot een penalty zou leiden, maar dat kwam in de media nauwelijks aan bod. Rosetti zou ook uitleg moeten geven over het verschil tussen het geval Andersen en het geval Cucurella. Officieel is het onderscheid: arm verticaal naar beneden en dicht bij het lichaam. Wat is echter dicht bij het lichaam? Had Cucurella de arm dicht (genoeg) bij het lichaam? Of is het niet beter een penalty te geven iedere keer een verdediger de bal met de hand raakt in het strafschopgebied. Geen gedoe over natuurlijke of onnatuurlijke houding van de arm. Sneu soms, maar in het voordeel van de aanvallende ploeg. Je moet de tegenstander maar uit je zestien houden.
De VAR heeft er ook voor gezorgd dat er soms ingehouden wordt gevierd na een doelpunt. Veel mensen hebben daar moeite mee. Je bent nooit zeker dat de videoref toch niet iets heeft vastgesteld dat onreglementair is. Je kan dat ook positief bekijken. Na een mogelijk doelpunt is een nieuw spanningsmoment ontstaan en kan er een tweede keer gejuicht worden. Soms door de tegenpartij.
Valse profeten
Neen, we hebben alle reden om blij te zijn met de VAR. Niet dat alles perfect is. The Laws of the Game zijn rijp voor bijsturing en niet alleen het handspel. Om te beginnen moeten de extra-times geschrapt worden. Er gebeurt zelden nog iets boeiends na 90 minuten en met de overladen kalender is een half uur bijkomende speeltijd uit den boze. Meteen strafschoppen dus.
Wat de offsideregel betreft zou het een goed idee zijn om Arsène Wenger te volgen, zodat er pas sprake is van buitenspel als er ‘licht’ is tussen aanvaller en verdediger. Al zal er dan gezegd worden dat de spits slechts met een hak offside staat.
Maar er zal en moet altijd ruimte blijven voor interpretatie (door ref en VAR). Denk maar aan het afgekeurde doelpunt van Nederland tegen Frankrijk, de gelijkmaker van Rodri voor Spanje tegen Georgië of de penalty voor Engeland tegen Nederland. De spelleiding zal moeten blijven beslissen of er sprake is van hinderlijk buitenspel of niet, strafschop of niet.
Maar ja, er zijn mensen die geloven dat de charme van het voetbal verdwijnt door de grofste onrechtvaardigheden te corrigeren. Die het sneu vinden dat Maradona niet meer met de ‘hand van God’ mag scoren. Het zijn valse profeten.
