Appie Nouri en het lot van Jean-Pierre Adams

Uit de Hollandse School

Zal Abdelhak Nouri, beter bekend als Appie, wel eens van Jean-Pierre Adams hebben gehoord, van het lot dat deze Franse international al bijna 36 jaar in slaap houdt? Gevreesd moet worden dat nooit meer tot Appie Nouri zal doordringen wat Adams op 13 maart 1972 overkwam. Een alledaagse knieoperatie leek het, zijn eerste pas in een carrière met 22 interlands. Een ingreep om verdere last te voorkomen nu zijn profloopbaan er opzat en hij trainer-speler was geworden in de vierde divisie bij FC Chalon in Chalon-sur-Saône. Jean-Pierre Adams is nooit meer wakker geworden.
Appie Nouri ligt nu bijna een half jaar in coma met ernstige, blijvende hersenschade. Hij zal nooit meer kunnen lopen, nooit meer praten, nooit meer zelfstandig eten. Hij heeft op de intensive care van het Medisch Centrum van de Vrije Universiteit in Amsterdam gelegen, hij is grondig getest in een revalidatiecentrum in Tilburg. Terug in Amsterdam, in het Academisch Medisch Centrum (AMC), ‘kijkt’ de Amsterdam Arena uit op zijn kamer. Maar Appie Nouri ziet en weet niets meer.
Zijn laatste stappen op een voetbalveld dateren van zaterdag 8 juli 2017, aan het eind van de middag, een oefenwedstrijd van Ajax tegen Werder Bremen in het Lindenstadion van Hippach. Het is de afsluiting van een trainingsstage in het Zillertal, een ski-en wandelgebied in Tirol. Een sporadische glimlach, een enkele knipoog zijn sindsdien nog altijd de enige tekens van leven die de familieleden opvangen als ze bij toerbeurt, onafgebroken, aan zijn bed zitten.
De hoop op een glanzende voetbalcarrière is allang vervlogen. ‘Een nieuwe Iniesta’, typeerde voormalig Oranje-international Wim Jonk hem zoals hij Nouri kent uit de Ajax-jeugd. Op 8 juli 2017 verliest elke vergelijking haar betekenis. Op een foto in het weekblad Voetbal International staat de klok stil bij 17.24.47 als Appie Nouri zijn laatste schot voor Ajax afvuurt. Zijn voorhoofd vertoont een krasje, erfenis van een hoofdwondje een dag eerder opgelopen bij het raften. Hij heeft in Tirol last gehad van zijn enkel, hij heeft slecht geslapen, mede omdat zijn kamergenoot Hakim Ziyech snurkt; diarree plaagt hem nog, een week na het einde van de Ramadan.
Een minuut na zijn laatste schot wordt alles bijzaak. Op YouTube valt terug te zien hoe Nouri in de 72ste minuut het spel de rug toekeert. Enkele stappen slechts zet hij richting zijlijn, dan zoekt hij steun op het gras en gaat nog op eigen kracht op zijn rug liggen. Zes seconden later legt de scheidsrechter de wedstrijd stil. Nouri ademt nog zichtbaar, langzaam vlijen zijn armen zich op de borst.
Snel is te zien, live op tv, hoe ernstig de situatie is. Ajax-verzorger Ronald Vermeer probeert hem met enkele tikken op de wang bij bewustzijn te krijgen. Klaas-Jan Huntelaar slaat vertwijfeld de handen voor zijn gezicht. Dertien minuten zal het duren voordat er weer sprake is van hartslag en ademhaling. We zien spelers bidden, huilen, wanhopen. Angstaanjagende beelden zijn het die eindigen als de traumahelikopter Nouri naar het universiteitsziekenhuis in Innsbruck vervoert, naar hetzelfde ziekenhuis waar prins Friso na een sneeuwlawine in 2012 de eerste verzorging in comateuze toestand krijgt. De broer van de Nederlandse koning zal tot zijn overlijden op 44-jarige leeftijd in coma blijven, anderhalf jaar lang.

GARDE NOIRE
Jean-Pierre Adams (van 10 maart 1948) heeft al meer dan de helft van zijn leven in coma doorgebracht. Over twee maanden wordt hij zeventig jaar. De mooiste jaren in zijn spelerscarrière beleeft Adams bij OGC Nice (1973-1977) in de periode dat hij met de stijlvolle Marius Trésor (Olympique Marseille) het centrale duo vormt van het Franse nationale elftal. Ze staan bekend als de Garde Noire. Een combinatie van techniek en kracht. Jean-Pierre Adams is vanuit Senegal naar Frankrijk gekomen, Marius Trésor vanuit Guadeloupe. Terwijl Trésor het tot 65 interlands brengt, beperken blessures de interlandcarrière van Adams tot 22 stuks. Zijn knie hindert hem pas als hij aan een trainerscursus begint.
Abdelhak Nouri (van 2 april 1997) staat nog aan het begin als hij op 21 september 2016 op 19-jarige leeftijd voor het eerst zijn opwachting maakt in Ajax-1. Naar zijn debuut is lang uitgekeken door de vele fans die hem adoreren. Voor Nouri zijn ze eerder al massaal naar opleidingscentrum De Toekomst gekomen om hem te bewonderen bij Jong Ajax. Zijn roem is hem vooruitgesneld, ook uit de nationale jeugdteams waarin zijn techniek, zijn passing en dribbels, zijn schijntrappen en steekpasses, indruk hebben gemaakt. Appie noemen ze hem, hun cultheld, hun troetelkind van net 1.70 meter.
Vanaf zijn zevende jaar voetbalt Abdelhak Nouri bij Ajax. Hij is geboren in Geuzenveld, een wijk in het westen van Amsterdam. Zijn vader is slager. Hij houdt hem voor dat de Koran heilig is. Nouri gehoorzaamt; thuis, op school, op straat en bij Ajax. Geduldig en beleefd wacht hij op zijn debuut. In de bekerwedstrijd tegen Willem II staat het al 3-0 als trainer Peter Bosz hem in de 72ste minuut laat invallen voor Hakim Ziyech. Zeventien minuten later vraagt Nouri aan aanvoerder Lasse Schöne, die iets eerder uit een vrije trap voor 4-0 heeft gezorgd, of hij de volgende vrije schop mag nemen, een vrije schop die hij dribbelend zelf heeft afgedwongen.
Nouri mág van Schöne, die hem dit niet kan weigeren, zó lief is de blik van de jongeling. Er volgt een vrije schop die de Ajax-aanhang op laat veren voor een applaus waarin trots en bewondering doorklinken: 5-0. Nouri beantwoordt de ovatie met twee duimen op zijn rugnummer, nummer 34. ,,Ik wil dit seizoen een bijdrage aan het kampioenschap leveren, aan de 34ste landstitel van Ajax”, legt hij na afloop uit. In negen eredivisiewedstrijden mag Nouri dan nog meedoen. Hij scoort één keer. Het zal te weinig blijken in de titelrace, Feyenoord blijft onbereikbaar.
In de zomer van 2017 maakt Nouri zich op voor wat zíjn seizoen moet worden, tijd om door te breken naar een basisplaats. ,,Dit moet het seizoen worden waarin ik me verzeker van een vaste plek”, heeft hij zich voorgenomen. Hiernaar heeft hij altijd gestreefd, hiervoor heeft hij aanbiedingen van grote clubs uit Engeland afgewezen. Op 8 juli wordt alles anders, in zijn eerste wedstrijd zonder dat vader of broer(s) aanwezig is. Zijn lot slaat een krater in de gemeenschap van Ajax. Medespelers en trainer Marcel Keizer, de nieuwe coach onder wie Nouri in Jong Ajax al zo heerlijk had mogen gloriëren, reageren verdoofd. De uitschakeling voor Champions League en Europa League, door ploegen als Nice en Rosenborg, en een zwakke competitiestart lijken mede het gevolg van de massale traumatisering die het levenslot van Nouri losmaakt.
Ajax, de aanhang en veel andere voetbalfans reageren geschokt op het onheil. Vijf dagen na die zwarte zaterdag in Oostenrijk maakt Ajax bekend dat bij Nouri sprake is van ‘blijvende en ernstige hersenschade.’ Diezelfde dag is hij vanuit Innsbruck overgebracht naar Amsterdam. De boodschap veroorzaakt een lawine aan medeleven op social media. De hashtag #staystrongappie wordt een hit. Luis Suárez post een foto uit zijn tijd bij Ajax, met Appie Nouri als ballenjongen. Supporters, niet alleen van Ajax, komen op vrijdag 14 juli met duizenden bijeen om steun uit te brengen. Terugkomend van het ziekenhuis worden vader Mohammed en zoon Abderrahim verrast door de menigte voor het ouderlijk huis. Ze zijn één in hun troost; religie en clubshirt tellen nu niet. In de auto gaat het dak open, met gespreide armen brengt vader Nouri zijn dank uit. Het levert een iconische foto van Stanley Gontha op.
Twee weken later kan ook de ernstig zieke Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan zijn tranen niet bedwingen. Op tv pratend over Nouri, twee maanden voor zijn overlijden, zegt hij: ,,Een onwaarschijnlijk verdriet. En daar wordt zó goed mee omgegaan door iedereen, door Feyenoorders en PSV’ers, door F-siders en Marokkanen.”

TWAALF JAAR PROCEDEREN

Had Abdelhak Nouri het noodlot bespaard kunnen blijven, is de vraag die blijft nazoemen. In het geval van Jean-Pierre Adams werd na twaalf jaar procederen vastgesteld dat de anesthesist en zijn assistent ernstige fouten hebben gemaakt. Op zoek naar antwoord op vragen over de reanimatie van Nouti, consulteert de Volkskrant vijf specialisten die op basis van tv-beelden onafhankelijk van elkaar (anoniem) hun twijfels uitspreken over de eerste fase van de behandeling op het veld.
De Oostenrijkse arts Daniel Rainer is als enige betrokkene bereid commentaar te leveren in de Volkskrant. Hij zegt er nadrukkelijk bij dat hij pas tien minuten na het ongeval ter plekke was. ,,Ik was als noodarts van dienst in de buurt van het stadion. Toen ik arriveerde, was de reanimatie in volle gang en werd de patiënt reeds gedefibrilleerd. Na een korte uitleg over de situatie ter plekke heb ik de patiënt overgenomen en de reanimatie voortgezet. Bij de patiënt is meermaals gebruikgemaakt van de defibrillator en bij hem zijn medicijnen toegediend om de circulatie te stimuleren. Na dertien minuten behandeling bereikten we een rosc, het herstel van spontane hartslag en ademhaling”, vertelt Rainer in de Volkskrant.

Het tekort aan zuurstof blijkt fataal geweest voor de hersenen van Appie Nouri. Op 13 juli maakt Ajax mede namens de familie bekend dat Nouri ernstige en blijvende hersenschade heeft opgelopen. In de kleedkamer van Ajax is de plek met nummer 34 op de kast vrijgehouden. In het ziekenhuis waken familieleden onafgebroken, biddend en nog altijd hopend op Allah. Spelers en trainers van Ajax zien Nouri alleen nog met gesloten ogen. Niemand weet wanneer ze open gaan, hoelang dit voort zal duren.

In haar huis in Caissargues, een dorp in berm van het Zuid-Franse Nîmes, is Bernadette Adams dagelijks in de nabijheid van haar man. De kamer is gevuld met twee bedden, elke nacht slaapt ze naast hem. Overdag draait ze muziek van Aretha Franklin, Otis Redding en Chuck Berry. Soms meent ze te zien dat Jean-Pierre Adams hiervan nog kan genieten.

HENK MEES
@hmees