De bevrijding van Feyenoord

Waren het er 200.000 of zelfs 250.000, die menigte die op Hemelvaartsdag 1970 samen kwam in het centrum van Rotterdam om Feyenoord toe te juichen? Zelden nog, misschien wel nooit, hebben we in Nederland zo’n mensenmassa bijeen gezien.  De eerste triomf van een Nederlandse club in het Europa Cup-toernooi voor landskampioenen betekende meer dan een historische zege. Méér nog was het een (tijdelijke) verlossing van het verleden, 25 jaar na de bevrijding van Nederland.

Het volksfeest voltrok zich in een stad die nog sporen droeg als de zwaarst gebombardeerde stad van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het was evenzeer een afrekening met de verafgoding van Ajax, de rivaal uit Amsterdam die aan het eind van de jaren zestig furore had gemaakt in Europa met klinkende overwinningen op Liverpool en Benfica, maar in 1969 kansloos ten onder was gegaan in de finale tegen AC Milan (4-1).

‘Wat Ajax? Ik hoor jullie alleen maar over Ajax. Houd eens op’, zei Ernst Happel toen hij in 1969 als coach met Feyenoord aan de slag ging. Zijn bluf had de leiding van Feyenoord al overrompeld bij de eerste besprekingen. ‘Hoe zit het met mijn premie als we de Europa Cup winnen’, vroeg Happel toen. ‘Wat? Het is al mooi als we verder komen dan de tweede ronde’, reageerde manager Guus Brox. ‘Niks tweede ronde. Ik kom hier om te winnen’, hield Happel vol.

NAAR ANTWERPEN

De woorden van Ernst Happel bleken welbesteed aan no-nonsense-types als Willem van Hanegem en Rinus Israël. Ze sloegen over op Coen Moulijn, de publiekslieveling die zes jaar eerder mét doelman Eddy Pieters Graafland de eerste Europese successen van Feyenoord had beleefd. Liefst 35.000 voetballiefhebbers volgden toen, op 12 december 1962, de Rotterdamse club naar Antwerpen  voor een beslissingswedstrijd in de tweede ronde tegen Vasas Boedapest. Begeleid door toeters en bellen klonk de hele dag het clublied ‘Hand in hand  kameraden’ door de Scheldestad.

Met de 1-0 zege van Feyenoord raakte Nederland die dag in de greep van de Europa Cup-koorts. Vijf maanden later kwam het in de halve finale tegen Benfica tot een nieuwe apotheose. Twee schepen vervoerden 1.500 supporters naar Lissabon. Heel Nederland leed mee toen er in Lissabon met 3-1 werd verloren. Een heus Legioen was geboren.

START VOETBAL INTERNATIONAL

Het initiatief om twee schepen te charteren kwam destijds van de voormalige socialistische krant Het Vrije Volk. Het enthousiasme voor de wedstrijd tegen Vasas Boedapest werd door de krant opgevat als een teken van de massale belangstelling voor voetbal. Eerder hadden de Nederlandse voetballiefhebbers weinig te bewonderen gehad. Oranje verloor in die tijd zelfs in de EK-kwalificatie van Luxemburg. Het succes van de actie van Het Vrije Volk was de aanzet tot het starten van een nieuw, gespecialiseerd voetbalweekblad, Voetbal International (VI), dat in 1965 uit hetzelfde bedrijf voortkwam.

Met VI kreeg het Nederlandse voetbal tevens een medium dat kritiek niet schuwde. Die aanpak werkte prikkelend, spelers en trainers voelden zich uitgedaagd. De rivaliteit tussen Ajax als Feyenoord werd nog scherper. Zo ook in Feyenoords triomfantelijke seizoen 1969-1970.

Onder leiding van Ben Peeters was Feyenoord in 1969 kampioen geworden op een moment dat de komst van Ernst Happel van ADO Den Haag naar de Kuip al vaststond. Onder Happel vlotte het lang niet altijd in de competitie. Er was veel gezeur, vooral over de berichtgeving in de kranten, en de supporters morden regelmatig. Feyenoord liet zich weliswaar niet kloppen door Ajax, het won thuis met 1-0 en speelde in Amsterdam met 3-3 gelijk, maar de Rotterdammers speelden zo vaak gelijk dat ze aan het eind vijf punten achter stonden op Ajax.

SCHORSING VAN HANEGEM

Spraakmakend in die dagen was een schorsing die Willem van Hanegem kreeg opgelegd, vlak voordat Feyenoord tegen Ajax moest spelen. Een officiële waarschuwing voor het trappen van een tegenstander  werd beboet met een schorsing voor de drie eerstvolgende wedstrijden plus een boete van 300 gulden, Bijzonder aan de straf was dat deze ook van toepassing werd verklaard op de eerste Europa Cup-wedstrijd in de tweede ronde, uit tegen bekerhouder AC Milan nog wel. De strafcommissie van de KNVB had tot die sanctie besloten omdat ze ook een officiële waarschuwing liet meewegen die Van Hanegem had opgelopen in een interland tegen Bulgarije.

De strafmaat zorgde voor veel ophef. Van Hanegem kondigde aan niet langer voor Oranje uit te komen. Feyenoord reageerde woedend en vervolgens ging zelfs het bestuur van de KNVB in beroep. Dat leidde tot het aftreden van de strafcommissie en een uiteindelijke verzachting van de straf tot 500 gulden boete.

GEDENKWAARDIG TWEELUIK

Van Hanegem kon daarom meespelen in de tweede ronde in Milaan tegen AC Milan op 12 november 1969. Het was deel 1 van een gedenkwaardig tweeluik. In Milaan bleef Feyenoord na een snel opgelopen achterstand de gelijke van AC Milan. Thuis speelde het Milan van de mat: 2-0. ‘Een betere wedstrijd hebben we nooit meer gespeeld’, zegt Van Hanegem over dat historische duel.

De overwinning op Milan bevestigde voor Happel welke mogelijkheden er gloorden voor Feyenoord. Het middenveld met Wim Jansen, Franz Hasil en Willem van Hanegem etaleerde internationale klasse. Achterin vormden de verdedigers Rinus Israël en Theo Laseroms een  even ijzersterk als genadeloos koppel. Voorin was Coen Moulijn als linksbuiten een plaag voor elke verdediger en bezat Feyenoord in de Zweed Ove Kindvall een spits met allure.

Na de zege op AC Milan was Feyenoord het aan zijn stand ook verplicht af te rekenen met de volgende tegenstanders, Vorwärts Berlin en Legia Warschau. ‘Dat was zoiets als je auto wassen, een klusje waar je niet onderuit kan, maar je toch netjes moet doen’, zei Coen Moulijn daarover.

APPLAUS IN EINDHOVEN

Zelfbewust en onbevangen leefde Feyenoord vervolgens ook naar de finale toe. Tegenstander Celtic, de Europa Cup-winnaar van 1967, kon de Rotterdammers geen angst inboezemen. Het Feyenoord-legioen had er evenveel vertrouwen in. Met 25.000 man reisden ze naar de finale op 6 mei 1970 in Milaan waar Ove Kindvall drie minuten voor het einde van de verlenging het beslissende gaatje vond: 2-1.

De zege werd bejubeld in heel Nederland. Toen de supporterstrein daags na de finale op de terugreis vanuit Milaan het stadion van PSV in Eindhoven passeerde, was de thuisclub net op weg naar een 3-0 zege op FC Twente.  De aandacht daarvoor werd opzij gezet voor een massaal klaterend applaus vanaf de tribunes richting trein, uit waardering voor de prestatie van Feyenoord. Tegelijkertijd liepen in Rotterdam de Coolsingel en Blaak mudvol voor een ode die in deze vorm vijftig jaar lang nooit meer is overtroffen.

TWITTER: @hmees