Ajax wankelt sinds exit Champions League

In een half jaar tijd boekte Ajax dit seizoen al een winst van liefst 53 miljoen euro, voornamelijk omdat de transferopbrengsten van Matthijs de Ligt (naar Juventus) en Kesper Dolberg (Nice) nu pas in de boekhouding konden worden verwerkt. Nieuwe kaskrakers gloren in de tweede helft van dit voetbaljaar. Met Chelsea heeft Ajax al een akkoord bereikt over een afkoopsom van minimaal 40 miljoen euro voor Hakim Ziyech. Zijn ploeggenoten Andre Onana, Donny van de Beek, Sergiño Dest en Nicolas Tagliafico kijken begerig uit naar de volgende klanten in de snoepjeswinkel van Ajax.

De financiële voorspoed van Ajax weerspiegelt zich in een eigen vermogen dat  per 31 december 2019 is opgelopen tot 262 miljoen euro. Het zijn ongekend hoge cijfers voor een voetbalclub uit de Lage Landen, maar Johan Cruijff zei het al in 2013: ‘Ik heb een zak geld nog nooit een doelpunt zien maken.’ Op de aanhangers maakt de financieel zo rooskleurige situatie geen indruk; zeker niet als Ajax donderdag killetjes uit de Europa League wordt gekegeld door de vuurvreters van Getafe CF, de Spaanse nummer 4.

Uitschakeling dreigt na de 2-0 nederlaag van vorige week in Getafe, slechts 16 kilometer ten zuiden van Estadio Santiago Bernabéu waar Ajax een jaar geleden nog maar een flonkerende show opvoerde tegen Real Madrid (1-4). Van dat glorieuze Ajax, de oogappel van de  Champions League in het vorig seizoen, waren in Getafe alleen nog de schimmen zichtbaar. Of de Nederlandse koploper tot een ommekeer in staat is, mag worden betwijfeld.

DRIE VERLOREN UITWEDSTRIJDEN OP RIJ 

Niet alleen de score van 2-0 vormt een flinke handicap. Méér nog speelt de huidige staat Ajax parten. Het verval tekent zich evenzeer af in de Eredivisie. Bij Heracles Almelo verloor  Ajax afgelopen zondag zijn derde uitwedstrijd in de competitie op rij. De voorsprong op het eveneens met zichzelf tobbende AZ is gekrompen tot drie punten.  Zelfs Feyenoord ruikt  bloed nu het met Dick Advocaat als coach al twaalf wedstrijden ongeslagen is, daarin tien keer heeft gewonnen en het gat met Ajax is teruggebracht tot zeven punten.

Hoe wankel Ajax is geworden, etaleerde zondag Cyril Dessers het allerbest. Met een simpel zetje drukte hij diep in de tweede helft Daley Blind opzij, waarna een explosieve knal volgde die ook Andre Onana perplex liet staan.  Dessers schoot zichzelf met zijn vijftiende competitiegoal naar de topscorerspositie van de Eredivisie. Ajax scheepte hij op met een complex waarvan de omvang nog moet blijken.

,,Als ons dit overkomt, wordt al gauw gesproken over een crisis, maar vergeten wordt dan dat we hier verliezen door één moment van onachtzaamheid en vooral omdat wij de zelf gecreëerde kansen niet hebben benut”, constateerde coach Erik ten Hag. Maar naast de uitslag lieten ook verloop en vertoon in de wedstrijd nadrukkelijk zien hoezeer Ajax is weggegleden van het niveau in het vorig seizoen.

KNOCK-OUT DREUNT NA

De harde knock-out in de Champions League dreunt na. Ajax leidde op 5 november op Stamford Bridge tegen Chelsea ogenschijnlijk solide met 4-2 toen het na 68 minuten plotseling met negen man kwam te staan na twee dubieuze rode kaarten in één actie. De wedstrijd eindigde bij 4-4 waarna zelfs een zege bij Lille nog niet voldoende bleek voor een vervolg in het elite-toernooi. De daaropvolgende klap, thuis tegen Valencia (0-1) annex uitschakeling, lijkt nog altijd niet verwerkt.

Plotseling was de droom verstoord bij  Ziyech, Tadic, Van de Beek, Onana en Promes die allen zo graag verder hadden willen gloriëren tussen de topclubs van Europa. Ajax werd veroordeeld tot wedstrijden in de Eredivisie, soms op kunstgras, tegen opponenten die niet zomaar opzij gingen. Ajax moest ook in Europa de provincie in, de Europa League, met Getafe als eerste tegenstander, een ploeg die zelfs in Spanje gevreesd wordt om zijn taaie, soms ronduit vileine strijdwijze.

AANGETAST

De tikken die Ajax in de Champions League heeft opgelopen lijken zowel het moreel als het fysieke welzijn te hebben aangetast. Het herstel van  David Neres (knieblessure) laat maar op zich wachten. Ziyech is aan het tobben met een spierblessure, Promes ook, Daley Blind heeft acht weken rust moeten nemen met een ontstoken hartspier die tot grote ongerustheid in het Amsterdamse kamp leidde.

Bovendien blijkt inmiddels welke sporen het vertrek van Frenkie de Jong (naar Barcelona), Matthijs de Ligt (Juventus) en Lasse Schöne (Genoa) heeft nagelaten. De versnellingen en variaties van De Jong zijn verdwenen, het oog en de ervaring van Schöne worden gemist, weemoed resteert naar  de defensieve zekerheid en het leiderschap van De Ligt. Bijna negen maanden na hun vertrek heeft Ten Hag  nog altijd geen vaste lijn kunnen aanbrengen in de bezetting van verdediging en middenveld. En als gevolg daarvan, en de blessures, moet ook voortdurend met de aanvalsposities worden gerouleerd.

BOHEMIANS PRAAG

Elk greintje vastigheid is verdwenen bij het Ajax anno 2020. Daardoor heeft het ook aan karakter verloren en ging het vorige week bij Getafe mentaal door de knieën. Tegenstanders die strijden als Getafe kwam Ajax eerder alleen tegen in de gouden jaren onder Michels en Cruijff (het Slowaakse Spartak Trnava) en in de tijd dat de talenten  Van Basten, Rijkaard, Ronald Koeman, Vanenburg en De Wit onder Aad de Mos nog aan het rijpen waren. ,,Met types als Rijkaard en Vanenburg win je nooit de oorlog”, waren de memorabele woorden die Aad de Mos in 1984 uitsprak na de genadeloze uitschakeling bij Bohemians Praag.

Getafe CF riep vorige week herinneringen op aan Bohemians Praag. In de Spaanse Primera División staat de club uit de voorstad van Madrid genoteerd met de meeste overtredingen en recordaantallen gele kaarten. Tegen Ajax ging het op diezelfde voet voort, gespekt met provocaties, tijdrekken en voortdurend geklaag bij de scheidsrechter. Het sorteerde in zoverre effect dat de scheidsrechter, de Fransman Ruddy Buquet, drie gele kaarten voldoende vond voor de thuisclub, net zoveel als voor Ajax, en aan het eind niet meer dan vier minuten extra tijd nodig achtte.

ZUIVERE SPEELTIJD

Het eindsignaal viel na opgeteld  42 minuten en 36 seconden zuivere speeltijd. Méér dan de helft van de negentig minuten lag de wedstrijd stil. Alleen op 3 december 2009 werd in het Europese voetbal minder effectieve speeltijd gemeten: 40 minuten en 8 seconden bij Austria Wien tegen Athletic de Bilbao. Het viel niet alleen de scheidsrechter te verwijten dat Getafe – Ajax in een wanstaltige vertoning ontaardde. Ook Ajax liet zich daarin meezuigen, bijvoorbeeld toen Ryan Babel imiteerde hoe zijn tegenstander een stervende zwaan uitbeeldde. Ajax bleek onvoldoende ingesteld op de intimidaties van de tegenstander, die veelal onbestraft zijn gang mocht blijven gaan.

‘Oelewapper, jodokus, koekenbakker’, betitelde tv-analist Marco van Basten in de Studio van Fox Sports de Franse arbiter. Bij Van Basten keerde op dat moment de frustratie terug twee jaren bij de FIFA. Geïrriteerd haakte hij vorig jaar af als technisch adviseur. Van Basten voelde zich onvoldoende gehoord met zijn ideeën over verbeteringen van de spelregels. Met beelden van het verloop van Getafe – Ajax had hij de spelregeldeskundigen binnen FIFA en IFAB misschien wél kunnen overtuigen van het nut van bijvoorbeeld twee keer 35 minuten zuivere speeltijd.

TWITTER:  @hmees