IN HET SPOOR VAN JURGEN KLOPP: POPSTER VAN MAINZ TOT MADRID (3) – RW

Aanvallen met passie

Pure lust. Kracht verbonden aan cultuur. Aanvallen met passie. Agressief, snel spel, met stof tot nadenken. Tegelijk: de drang tot winnen. Het psychologische schaakspel met de rivaal: voor de match grijnzend voor Van Gaal (Bayern) of Magath (Schalke 04) gaan staan. Geen team in de Bundesliga dat het spel vrolijker van verdediging naar aanval kan verleggen dan Borussia Dortmund. Geen elftal dat zich beter bedient van de combinatie techniek-diepgang. Jürgen Klopp is een kind van de West-Duitse voetballente van 1972, net als geestesgenoot en bondscoach Joachim Löw.

Das Kurzpassspiel, van het hoogste niveau, die Kunst des Fussballs. De alternatieve generatie rond Günter Netzer en Franz Beckenbauer als frivole winnaar van het Europese Kampioenschap in België. Men schreef: ‘Het is een plezier om naar de Mannschaft te kijken. Ze brengen elegant en creatief voetbal met onbegrensde mogelijkheden.’ Dáár haalde Klopp zijn inspiratie. De kranten dichtten hem de kracht van de eeuwige jeugd toe, nadat zijn Borussia het veel machtigere en rijkere Bayern achter zich liet in de competitie en blokletterden: Romantiek wint van realisme. Het gevoel verslaat het geld.

Hij herinterpreteert én vernieuwt. Vanuit de hiërarchie, daarin verschilt hij van de inspraakstijl van Jürgen Klinsmann, de bondscoach die rondom ‘das Weltmeisterschaft 2006’ de Duitse voetbalstijl door elkaar schudde en resoluut de weg wees naar ‘das schöne Spiel’. Klopp staat aan het hoofd van de missie, zij het zonder het autoritair gedrag van de oude school genre Magath-Rehhaghel. Auteur Elmar Neveling zet hem in het boek Jürgen Klopp, Echte Liebe (2011) neer als ‘participatieve patriarch’. Hij duldt niet dat er getornd wordt aan zijn kernontwerp maar hij nodigt zijn spelers uit om zijn verhaal mee te schrijven: de Vollgas Verantstaltung, letterlijk een evenement waar plankgas wordt gegeven. Vrolijk voetbal, dat gelukzaligheid creëert. Hij antwoordt op de smeekbede van de Gelbe Wand: ‘Kloppo, breng voetbalvreugde.’ Zo dicteert het ook de tekst in de tunnel naar het veld: ‘Wir sind guter Fussball.’

The Young Generation: das Wunder von Dortmund

Borussia bracht begeestering in de Bundesliga, getuige de televisiedocumentaire The Young Generation, das Wunder von Dortmund: Meister in 2011 en 2012, Pokal in 2012. De boodschap van het filmportret: dit is romantiek, een kampioen met jonge spelers – een gemiddelde elftalleeftijd van 24 jaar – en artistiek drama. Speelse dominantie, kurzpassspiel, snelle omschakeling. Met twee veteranen die al een decennium het team schragen – keeper Weidenfeller, kapitein Kehl – jongens uit de eigen kweek – Bender, Sahin (intussen terug na mislukte doortochten bij Real Madrid en Liverpool), Götze, Grosskreutz -, de tweede divisie – Kagawa, Subotic – de amateurafdeling – Schmelzer – én de reserven van Bayern München – Hummels. Voeg daar de ontbolsterende Poolse internationals Piszczeck, Kuba en Lewandowski en de piepjonge Ilkay Gündogan aan toe. Kagawa verdween naar Manchester United, Dortmund investeerde in Marco Reus. Ondanks zijn keuze voor het schone spel opent Klopp zijn optie met een zeer intensieve wijze van…verdedigen. Mét de bal én in groep: de eindeloze oefening van het in één tijd uitvoetballen én van het gemeenschappelijke terugplooien bij balbezit van de tegenstander. Vanuit die defensieve teamgeest zoekt hij stabiliteit. Met Weidenfeller heeft hij een voetballende én dicterende doelman. Pszczeck en Schmelzer opereren als oprukkende vleugelverdedigers. Het centrale duo Hummels-Subotic verzorgt de opbouw maar handelt vanuit de controle. Ze halen een Defensiv-Zweikämpfe-percentage van rondom zeventig. In het naslagwerk Das Double Saison 2011-2012 springt nog een detail in het oog: de geringe foutenmarge. De verdedigers van Borussia bedienen zich zelden van de hakbijl: samen amper 94 overtredingen in 34 wedstrijden! Klopp gelooft in de 4-2-3-1-formule. Hij speelde eerst Sahin en later Gündogan – als opbouwer – en Bender – als corrector – uit op de afwerende middenpositie. Het creatieve deel van de driehoek bestond uit Grosskreutz-Kagawa en het jonge genie Götze. Na de blessure van super Mario nam Kuba de technische variatie over. Het Vertikalspiel vormt de sleutel voor de offensieve oriëntatie. Klopp gebiedt de ruimte via de combinatieflits én de hoge loopintensiteit. Topschutter Lewandowski bedient zich naargelang het spelverloop van zijn dubbele vaardigheid: targetman én diepe spits. Ondanks zijn keuze voor het jagen en het rennen blijft de techniek het filosofische rustpunt. De bal neemt bij elke trainingsmethode een centrale plaats in: Sehnsucht boven tactiek, aanvallen met passie. De duels tegen Bayern München toonden in april en mei 2012 de twee gezichten van het elftal. Tijdens de competitietopper (1-0, gemiste strafschop Robben) steeg Borussia boven zich uit inzake zelfbeheersing: karakter, counter, bewustzijn. Het leidde tot de Bundesligaschaal. In de bekerfinale (5-2) in Berlijn ontwikkelde het al zijn scheppingsvermogen en verbeeldingskracht: een hedendaagse variant op het totaalvoetbal… van West-Duitsland in 1972 én de beste prestatie van de geelzwarten onder het Kloppbeleid.

Techniek als rustpunt in de loopintensiteit

Klopp koestert zowel dominantie als kortpassenspel maar wil anderzijds niet voortdurend de bal in het eigen team houden. Integendeel, hij is een gepassioneerde predikant van de snelle omschakeling. De buitenste middenvelders zetten bij balbezit van de tegenstander pressing zodat de centrale as-voetballers de bal konden veroveren. Dat is een zeer efficiënte maar krachtenopslorpende speelwijze. De flankverdedigers rukten telkens weer op om het middenveld van twee overwicht te geven op de anderen. Gingen ze erover, dan bleven de buitenspelers hangen, de variatie ter wille. Bij balbezit van de tegenstander kwamen de flankverdedigers op dezelfde lijn als het centrale duo. Na de verovering van de bal begon de aanval bij hen, van achteruit. Daar staat dus een zeer compacte eenheid, die zowel defensief als offensief samenklit. Zonder strikte afbakening maar met zeer geringe afstanden tussen de linies. De vertrouwensbasis tussen Klopp en zijn spelers verloopt als het ware blindelings. Hij verdedigt hen tegen aanvallen van de pers, staat heel dicht bij hen, luistert veel en geeft oplossingen voor hun problemen. Zijn emotionele intelligentie ligt hoog.

Teambuilding vanuit de defensie

Zijn uitgangspunt is teambuilding. Vooral in het defensieve deel. Wat te doen als de tegenpartij de bal heeft? Zijn denkpatroon start vanuit een stabiel en defensief concept, dat vanuit teamgeest wordt gesmeed. Consequent verdedigen vormt een groep. Als Borussia tegen de bal ‘ageert’ is de 4-4-2 het uitgangspunt. Bij tactische keuze hamert Klopp voortdurend op ‘wij’. Pas na de verinnerlijking van het defensieve spel volgen de offensieve aanpassingen die zich ook via individuele klasse kunnen openbaren.

De ontwikkeling van de aanval – in 4-2-3-1 – neemt zijn start bij de afweer. Hummels en Subotic openen de opbouw met ‘Vertikalspiel’: zelden in de breedte, wel meteen diep op technische, creatieve en snelle wijze. Gebaseerd op gestoffeerd passenspel van Götze (destijds), Sahin, Kagawa, Gündokan en Reus. De loopintensiteit van Borussia is de hoogste van de Bundesliga, ook wat betreft de sprints. De bal is bij alle trainingsvormen van Klopp aanwezig. Hij speelt altijd met drie doelen op het veld en er wordt in alle richtingen gevoetbald. Techniek is het rustpunt van zijn spelstijl. Hij is de fan onder de coaches, blijft altijd bijzonder sterk aanwezig op het trainingsveld en corrigeert veel. Zijn woorden werken na, want hij hanteert een sterk inhoudelijk discours. Auteur Neveling onderscheidt in zijn boek ‘Jürgen Klopp. Echte Liebe’ de ‘tien lijnen van het systeem Klopp’. In sneltreinvaart sommen we ze even voor u op. Met name: onderverdeling in balbezit van zichzelf en van de tegenstander; zekerheid tegen de bal gaat voor op het offensief; combinatie jacht op de bal met kampgeest; hoge intensiteit gebaseerd op vrijlopen en aanbieden; groepstactiek boven het individuele; speelse dominantie in plaats van counteren; snel omschakelingsspel in beide richtingen; verticaalspel in de spits; snel en direct combinatiespel zonder lang bijhouden van de bal; tactisch denkpatroon, lichamelijk inzet, technische begaafdheid. Wie dit onder de knie krijgt, komt verbazend dicht bij de kwalificatie van ‘de ideale voetballer’.