De Ajax-factor telt alleen nog in Europa

Duizend dagen lang al is Ajax geen koploper meer geweest in de Nederlandse Eredivisie, zaterdag is het zover. Op 8 mei 2016 verspeelde de dandy-club uit Amsterdam de titel op de slotdag van de competitie, ver weg in De Achterhoek tegen het onaanzienlijke De Graafschap, dat vervolgens in de play-offs alsnog degradeerde. Die miskleun, tegen een clubje dat de cultnaam Superboeren trots uitdraagt, blijft nadreunen in de hoofdstad van Nederland.

De leemte in de prijzenkast doet Ajax pijn. De frustratie is voelbaar bij elke nieuw mislukte reparatiepoging. Het uitblijven van tastbaar succes in de Eredivisie staat haaks op de prestaties in Europa en de internationale marktprijzen voor de talenten uit Amsterdam. De tarieven voor spelers als Frenkie de Jong, Matthijs de Ligt, de Braziliaanse vleugelspeler David Neres en reserveback Maxi Wöber (naar FC Sevilla) worden bepaald door hun optredens in Oranje en de  Champions League – niet doordat ze wel eens wat frivools kunnen showen tegen Nederlandse middenmoters.

De Ajax-factor wordt het al genoemd, het overschot aan transferopbrengsten dat Ajax steeds weer weet te realiseren, afgezet tegen de biedingen die buitenlandse clubs over hebben voor spelers van PSV en Feyenoord. De internationale markt laat zich daardoor leiden, voor de concurrentie in de Eredivisie telt het imago van Ajax niet. Daar vervliegt het ontzag.    

Liefst 86 miljoen euro, inclusief 11 miljoen aan ‘gegarandeerde bonussen’ heeft FC Barcelona uitgetrokken voor Frenkie de Jong, 21 jaar pas, met slechts 41 eredivisiewedstrijden en 5 interlands op zijn cv. Het is een recordbedrag voor een Nederlandse speler. De transfer kreeg een verrassende wending nadat Paris Saint-Germain langdurig op pole position leek te liggen. Hoe het transferspel zich achter de schermen heeft voltrokken, moet nog worden onthuld. De chagrijnige reactie van Seb Guardiola legde alvast wel bloot hoezeer hij bij Manchester City al op hem had gerekend.  Tot genoegen van Ajax bleek er zoveel te kiezen voor De Jong (want ook Juventus en Bayern München hadden serieuze interesse) dat de prijs vanzelf omhoog schoot.

FLINKE PRIJZEN

De overmatige belangstelling bij Europese én Chinese topclubs voor Ajax-beloften maakt het de clubleiding gemakkelijker om flinke prijzen te vragen. Volgens Chinese bronnen was Guangzhou Evergrande bereid om 43 miljoen euro te betalen voor vleugelspeler David Neres, die bij Ajax maar af en toe tot de eerste keus behoort. ,,Het was zelfs meer”, reageerde Marc Overmars, directeur spelerszaken, met een vilein lachje. In de tientallen miljoenen zouden ook de bedragen lopen die betaald gaan worden voor doelman Andre Onana (22) en aanvoerder Matthijs de Ligt (19), gevolgd door wie weet nog meer.

De vraag is nu wat het effect is van al die internationale belangstelling op hun prestaties, hoe goed en waardevol de veelgeprezen Ajacieden werkelijk zijn. In de wedstrijden in de Eredivisie dat het er daadwerkelijk op aankwam, werd Ajax omvergeblazen. Het overkwam de Amsterdammers in de beginfase van de competitie uit tegen PSV (3-0); de herhaling volgde afgelopen zondag bij het al weggezonken Feyenoord met knetterende cijfers: 6-2.  Opmerkelijk was dat Ajax in beide wedstrijden de thuisclub aanvankelijk met overtuiging en flair wegdrukte, maar niet meer zichzelf bleef na het eerste zuchtje tegenwind.

BLIND EN TADIC

De afstraffingen legden bloot hoe kwetsbaar Ajax kan zijn. De investeringen in routiniers als Daley Blind (16 miljoen) en Dusan Tadic (11,4 miljoen) bleken in die wedstrijden geen garantie voor het gewenste houvast. Geen van beiden laat zich in het veld als persoonlijkheid of stuurman gelden. Etalagespelers zijn het, met de blik op zichzelf in de spiegel. Met name zij, maar ook de evenzeer bewierookte Hakim Ziyech, lieten het stevig afweten in de duels waarin de tegenstanders uitpakten met een voor Nederland ongewone intensiteit. 

Matthijs de Ligt noemde geen namen toen hij zondag in de Feyenoord-Kuip in gespierde taal de strijdwijze van Ajax laakte:  ,,De bereidheid was er niet bij ons, de bereidheid om mee te lopen  met lopers als Vilhena en Toornstra, ongelooflijk, schandalig. Bij een nederlaag van 6-2 wordt de vinger natuurlijk gauw op de verdediging gelegd. We stonden ook niet goed achterin, maar in de eerste competitiehelft verdedigden we nog als team, nu waren wij geen team.”

TEAMBELANG

Het is opmerkelijk hoeveel tegentreffers Ajax na de winterstop al te slikken heeft gekregen. Eerst vier thuis tegen Heerenveen (4-4), vervolgens het halve dozijn bij de galashow van Robin van Persie en co. De terugval signaleert ook hoezeer de spelers van Ajax hun eigen optreden belangrijker lijken te vinden dan het teambelang en de al dan niet sturende hand van coach Erik ten Hag. Hij zal nu inzien lang niet altijd gedaan te krijgen wat de trainer wenst. Ten Hag mag zich ook afvragen of de komst van types als Tadic en Blind wel de oplossing is om Ajax een heel seizoen lang ook in de Eredivisie superieur te maken.

De dreiging opnieuw de landstitel mis te lopen is des te groter omdat PSV mans genoeg blijkt om ook op mindere dagen de punten binnen te blijven halen. Vijf punten bedraagt de kloof intussen, vijftien wedstrijden voor het einde, in een competitie waarin straks géén punten worden gehalveerd. 

REAL MADRID

In eerste instantie kan Ajax (én Ten Hag) het gezicht nu slechts redden met sensationele uitslagen tegen Real Madrid, op 13 februari en 5 maart tegenstander in de achtste finales van de Champions League. Of dan óók de Ajax-factor in Europa zal tellen, is lang niet zo aannemelijk als een nieuwe serie verkopen in de zomer.

En, óf (tijdelijk) Europees succes genoeg zal zijn om het nu stevig oplaaiende ongenoegen in Amsterdam te smoren, zal pas later duidelijk worden – als er daadwerkelijk wordt afgerekend in de Eredivisie.

TWITTER: @hmees