Louis van Gaal had het wel voorkomen, die massale vuurzee die zondag uitbeeldde hoezeer Ajax gevangen is geraakt in een spiraal van geweld. “Deze vuurwerkactie was aangekondigd. Als ik de algemeen directeur van Ajax was geweest, had ik van te voren maatregelen genomen. Dit is een vorm van criminaliteit. Je moet regels stellen om dat te voorkomen”, sprak Van Gaal dinsdagavond, aan tafel in het tv-programma Pauw & De Wit.
Ook op zijn 74ste blijft Louis van Gaal overtuigd van de macht die hij kan uitoefenen. Bij Ajax is hij nog actief als adviseur van de Raad van Commissarissen, vooral bedoeld voor voetbaltechnische aangelegenheden. Eigenhandig heeft hij zijn opdracht uitgebreid.
Vertegenwoordigers van alle instituten binnen Ajax waren dinsdag door hem uitgenodigd voor zijn visie op wat er nodig is voor de club. “Toen ik in 1991 hoofdcoach van Ajax werd, ben ik begonnen met het stellen van regels, zodat iedereen binnen de spelersgroep de normen en waarden kende. Vanuit dezelfde gedachte had ik dinsdag alle gremia binnen de organisatie van Ajax bijeengeroepen om regels voor de hele club vast te stellen. Er moet een geheel nieuw bestuursmodel komen. Het kan toch niet dat de afgelopen jaren al 35 bestuursleden zijn opgestapt.”
De bijeenkomst moest dinsdag worden uitgesteld. In de Johan Cruijff Arena kreeg het zondag na zes minuten gestaakte duel tussen Ajax en FC Groningen voorrang, resulterend in een 2-0 zege voor de Amsterdammers. Bovendien is Ajax (en de politie) nog altijd druk bezig met de rotzooi van zondag, met het zoeken naar daders en oorzaken.
Extreme vuurzee
Hoe kon die vuurzee ontspringen, zo extreem, over de volle breedte achter het zuidelijke doel? Tientallen vuurpijlen en brandende fakkels kwamen op het veld neer, in sommige gevallen afgevuurd met bazooka’s. Dit was geen actie van enkele eenlingen, zoals vaak wordt verondersteld. Dit was georkestreerde macht van een leger met eigen wetten binnen de aanhang van Ajax.
De beelden lieten wereldwijd zien dat de teloorgang van de club niet alleen in de sportieve prestaties tot uitdrukking komt. Het geeft te denken dat de clubleiding geen zicht en geen grip krijgt op deze kennelijk omvangrijke groep ‘supporters’. Voor de tweede keer binnen een maand mocht het overlijden van een fan aanleiding zijn voor een actie, die alles weg had van sabotage. Toch beweerde de clubleiding van Ajax kort nadat de wedstrijd voorgoed was stilgelegd voor een raadsel te staan. Op maandag volgde nadere toelichting waaruit bleek dat sprake was geweest van samenspanning tussen supporters binnen én hooligans buiten het stadion. ”Van binnen uit is een nooduitgang met geweld opengebroken, waarna een grote groep supporters zonder geldig kaartje en met vuurwerk is binnengedrongen”, verklaarde algemeen directeur Menno Geelen.
Toestemming
Speciaal getrainde vuurwerkhonden en extra controles konden niet voorkomen dat de aangekondigde actie uit de hand liep. De Ajax-leiding wist ervan. Er was toestemming gegeven voor een mega-spandoek, handig om daarin vuurwerk op te vouwen en mee te smokkelen. Ook was de muziek aangepast en klonk in het stadion het anders nooit te horen ‘Ik leef mijn leven’ van André Hazes.
Het was niet de eerste keer dat Ajax zijn oren liet hangen naar de supporters. Tal van incidenten uit het verleden laten zien hoe de club zich herhaaldelijk laat gijzelen door eigen fans. De leiders van harde kern wordt al tientallen jaren veel macht gegund, ook nadat twee ‘bendeleiders’ vanwege hun contacten met het criminele milieu waren geliquideerd.
Vrijplaatsen
De tribunes en het supportershome zijn nog altijd vrijplaatsen voor drugshandel, zonder dat bezoekers worden betrapt op verboden wapenbezit. De stewards en beveiligers zijn niet opgewassen tegen de intimidatie van de bezoekers. De F-Side, de verzamelnaam voor fans in de vakken achter het zuidelijke doel, is door de jaren heen zo versnipperd geraakt dat het steeds lastiger blijkt door te dringen tot de kernen. Inmiddels is al sprake van een vijfde en zesde generatie.
Wat nu? De KNVB kondigde, zoals gewoonlijk, een tuchtrechtelijk onderzoek aan. Doorgaans duurt het maanden voordat daarover na veel procedures uitsluitsel komt. De UEFA reageert meestal sneller op dit soort escalaties. Daarom moest in het Feyenoord-stadion vorige week een flink deel van de vakken leeg blijven tijdens de thuiswedstrijd tegen Celtic. Wat er volgt aan sancties na de op 1 november, ook door vuurwerk, tijdelijk gestaakte wedstrijd Ajax – sc Heerenveen moet nog altijd bekend worden.
Ajax – Feyenoord
Op 14 december wacht met Ajax – Feyenoord alweer de volgende uitdaging in de Johan Cruijff Arena. Conform eerdere afspraken zijn Rotterdamse fans dan niet welkom. Ajax kondigde inmiddels aan de vakken voor de eigen fans achter het zuidelijke doel leeg te laten. Zeker vijfduizend seizoenkaarthouders zullen de Klassieker hierdoor moeten missen. Het is nog wachten wat deze maatregel losmaakt aan reacties.
Voor Louis van Gaal zal het nog lang niet genoeg zijn. Hij wil verder met zijn actieplan. Of nog naar hem wordt geluisterd is de vraag. Twijfelachtig is bijvoorbeeld of de verdergaande onderhandelingen over de aanstelling van Jordi Cruijff zijn instemming hebben gekregen. Cruijff senior onderhield immers altijd een kille relatie met Van Gaal.
WK-ambities
Ook als Louis van Gaal geen of onvoldoende gehoor vindt bij Ajax zal hij niet zomaar in de luwte verdwijnen. Zelfs als bondscoach in ruste broedt hij nog op het WK, zo gaf Van Gaal dinsdagavond aan. Niét geïnteresseerd is hij in Suriname, dat nog in de race is en waar Stanley Menzo deze week verrassend zijn onmiddellijke vertrek aankondigde.
Van Gaal geneert zich er niet voor zijn WK-ambities uit te spreken, ook met landen waar de posities zijn bezet door coaches met een contract. “Ik ben alleen in toplanden geïnteresseerd. Suriname is geen topland. Duitsland heeft mij vorig jaar gevraagd, ook al ontkennen ze het daar. Ik zeg het gewoon, maar ik wist eigenlijk al dat ze in Duitsland nooit een buitenlandse coach zouden nemen. Ik hoop op een land als Engeland of Amerika, want daar zitten mentaal sterke jongens. Daar kan ik wel wat mee.”
