Gianni Infantino hield zijn perfect kale hoofd een beetje schuin en toonde de voorzitters van de 211 voetbalbonden – op een groot videoscherm achter hem – hoe ze moesten klappen. Het was een moment dat de nalatenschap van de FIFA-voorzitter zal bepalen. Maar Saoedi-Arabië kreeg wat het verlangde: de wereldbeker. De ceremonie was grotesk en de toewijzing was een aanval op goed bestuur, democratie en mensenrechten. Allemaal waarden waarvan Infantino zelf beweerde dat de sport ze in ere zou moeten houden: voetbal als kracht voor het goede.
Infantino groeide op in hetzelfde dal als Sepp Blatter, hij werd in 2016 voorzitter van de FIFA. Ooit was hij het gezicht bij de UEFA-lotingen, maar sindsdien is hij alomtegenwoordig. Hij verdeelt zijn tijd tussen Parijs, Doha, Zürich en Miami. Dankzij een Qatarese privéjet en een ecologische voetafdruk die zelfs Amerikaanse beroemdheden zou beschamen, duikt hij op in zowat elke uithoek van de wereld: in Los Angeles voor een wedstrijd van de Lakers, in Azerbeidzjan voor COP29, in India voor het Ambanihuwelijk. Bij de heropening van de Notre Dame poseerde hij naast Donald Trump en Elon Musk. De foto’s vonden snel de weg naar zijn Instagramaccount in een Infantino-imitatie van Travels with Chuck Blazer and his Friends.
Blazer – overleden in 2017, behoorde tot het tijdperk van Sepp Blatter. Als lookalike van de kerstman huurde hij een appartement voor zijn katten in Trump Tower en blogde hij over zijn eigen vijfsterrenleven. Het voetbal had hem rijkdom en privileges gebracht, maar zijn tomeloze hebzucht leidde tot zijn ondergang. In de aanloop naar FIFAGate in 2015 stemde hij ermee in om voor de FBI een microfoon te dragen. Beelden van FIFA-functionarissen die onder witte lakens door de politie uit het hotel Baur Au Lac in Zürich naar buiten werden geleid, gingen de hele wereld rond. FIFA werd een synoniem voor corruptie.
Gianni Infantino deed zijn intrede als hervormer en altruïst. Vanop het spreekgestoelte op het FIFA-congres schreeuwde hij de kiezers toe dat “het geld van de FIFA jullie geld is.” Het verkooppraatje was eenvoudig: “Ik breng jullie nog meer geld dan Blatter”. Hij beloofde de FIFA te hervormen, een sportorgaan waar vriendjespolitiek en dubbele deals al tientallen jaren woekerden. Met Infantino zou het anders worden. Een limiet van twaalf jaar voor de termijn van het FIFA-voorzitterschap, strengere integriteitscontroles, meer vrouwelijke vertegenwoordiging, een audit van de financiën van de 211 nationale bonden en de openbaarmaking van de vergoeding van de voorzitter van de FIFA maakten deel uit van het hervormingspakket. De FIFA was klaar voor een nieuwe start.
Flashback naar afgelopen mei: het is heet en vochtig in Bangkok (Thailand) en voetbalafgevaardigden van over de hele wereld zijn bijeengekomen voor het 74e FIFA-congres. In sommige hotellobby’s heerst er verwarring. De afvaardiging voor de Europese kandidatuur van België, Nederland en Duitsland lobbyt tot op het laatst voor het wereldkampioenschap voetbal voor vrouwen in 2027. De Europeanen hebben wat stemmen gewonnen in het Caribisch gebied, deels vanwege de historische banden tussen de regio en Nederland. Jean-Marie Pfaff, de voormalige doelman van Bayern München, zit bij de delegatie van Brunei. Hij maakt een praatje om de delegatie van Brunei gunstig te stemmen, maar het zal niet baten. Brunei stemt niet voor Europa.
De FIFA-voorzitter verblijft in het luxueuze Athenee Hotel in het centrum van de stad. Restaurant Gianni serveert Italiaans eten op het gelijkvloers. In de lobby vlucht Infantino weg, wanneer hij door een Engelse journalist over Saoedi-Arabië wordt ondervraagd. De volgende dag op het congres, ratelt hij een paar nieuwe voorstellen af: een wereldwijd U15-festival, een wereldkampioenschap voor voetballegendes en zelfs een uitbreiding van het WK voor vrouwen tot 48 teams. Voor Infantino is the sky the limit. Hij pleit voor het idee dat voetbal ‘echt mondiaal’ moet worden, maar heeft dagelijks honderd slechte ideeën.
Toch klinkt zijn toespraak opvallend bescheiden. Hij laat na om de FIFA gezuiverd of niet meer toxisch te noemen. Er is geen playlist met zijn grootste hits. In plaats daarvan valt hij de World Leagues en FIFpro, de wereldwijde spelersvakbond, aan. De FIFA ligt onder vuur vanwege de overvolle kalender, terwijl Infantino vasthoudt aan zijn geesteskind: de wereldbeker voor clubs.
De geagendeerde wijzigingen aan de FIFA-statuten blijven onder de radar, maar zijn ingrijpend: de nieuwe algemeen secretaris Mattias Grafstrom zal rechtstreeks rapporteren aan de voorzitter, de FIFA krijgt de mogelijkheid om uit Zürich weg te trekken en om twee wereldkampioenschappen tegelijk toe te kennen – een scenario dat leidde tot FIFAGate. Een reeks permanente comités wordt opnieuw ingevoerd. De amendementen worden aangenomen zonder enige vorm van protest van de aangesloten bonden. Slechts vier voetbalbonden, waaronder Noorwegen, stemden tegen.
Het is een voetnoot op het congres, maar toont wel aan hoe de FIFA werkt. Voormalig FIFA-baas Miguel Maduro noemt het een terugkeer naar de donkere middeleeuwen. Hij legt uit: “De FIFA is niet bang voor de reputatieschade van het weer openlijk omarmen van de bestuurscultuur die altijd de boventoon heeft gevoerd. Het is gewoon een manier om het politieke kartel te versterken. De FIFA had grotendeels al teruggegrepen naar dezelfde bestuurscultuur die voor de schandalen van 2015 en de daaropvolgende hervormingen gangbaar waren. Dit bevestigt alleen maar dat er zonder effectieve, externe druk geen hervormingen zullen plaatsvinden in het bestuur van de sport”.
In 2017 haalde de FIFA de Duitse rechter Hans-Joachim Eckert en de Zwitserse aanklager Cornel Borbely uit de onafhankelijke ethische commissie. Na ongepaste druk van de FIFA-leiding werd Maduro ontslagen toen hij de herverkiezing van Vitaly Mutko uit Rusland voor de FIFA-raad blokkeerde. Van bij zijn aantreden ontmantelde Infantino met chirurgische precisie de interne waakhonden van de FIFA.
Zonder controlemechanismen, maar met meer geld dan ooit te verdelen, is Infantino onaantastbaar. De FIFA is nog nooit zo rijk geweest: het WK in Qatar heeft 7,5 miljard dollar opgebracht en het toernooi van 2026 zal naar verwachting 11 miljard dollar opbrengen. Met dat ontwikkelingsgeld spekt Infantino de schatkist van de voetbalbonden – en koopt hij politieke loyaliteit. In 2019 en 2023 werd hij bij acclamatie herkozen. Sinds de aanstelling van Infantino zijn 12 van de 13 grote presidentsverkiezingen in het voetbal onbetwist.
De toekenning van het WK 2034 door de FIFA op 11 december 2024 betekende een nieuw dieptepunt in Infantino’s bewind. De bekroning van Saoedi-Arabië als gastheer was geduldig en zorgvuldig gepland: het WK van 2030 werd een toernooi op drie continenten en andere kandidaten kregen minder dan een maand om zich kandidaat te stellen voor het toernooi van 2034.
Het was ook een klap in het gezicht van de migrantenarbeiders die hadden geleden om Qatar als gastland van het WK 2022 klaar te stomen, het eerste WK in het Midden-Oosten. Een decennium van onderzoeken door mensenrechtengroeperingen en internationale media, met name door het Noorse tijdschrift Josimar, bracht de menselijke ellende in beeld die mogelijk werd gemaakt door het Qatarese kafalasysteem dat bedrieglijke wervingspraktijken, loondiefstal en inbeslagname van paspoorten omvatte. Qatar en de FIFA beweerden dat kafala was hervormd, maar in de praktijk bleven de hervormingen grotendeels dode letter. Afgelopen november lanceerde de FIFA het Qatar hulpfonds ter waarde van 50 miljoen dollar. Het geld van het fonds vloeit op die manier via ‘bluewashing’ naar organisaties van de VN, zoals UNHCR en WHO, maar is geen compensatie voor de uitgebuite werknemers.
Saikou Colley, een arbeidsmigrant uit Gambia die tijdens het WK als veiligheidsagent werkte, zei hierover: “Saoedi-Arabië heeft zoveel gemeen met Qatar en het zijn de mensen achter de schermen die de prijs betalen. De FIFA verschuilt zich achter hun beweringen dat ze om de mensenrechten geven, maar in werkelijkheid doen ze dat niet. Het draait bij de FIFA alleen maar om het geld. Het gaat nooit over mensenrechten”.
Colley verdiende het minimumsalaris van 1000 riyals (250 euro) per maand. Hij zou 1500 jaar moeten werken om Infantino’s jaarlijkse vergoeding van 5 miljoen dollar te verdienen. Infantino’s voorzitterschap heeft veel extra voordelen. Afgelopen zomer bracht het voetbalopperhoofd – ook lid van het Internationaal Olympisch Comité – een groot deel van zijn vakantie in Parijs door. Hij woonde er de Olympische Spelen bij. Maar het is nooit genoeg. FIFA betaalt zijn flats in Parijs en Zug, een belastingparadijs in Zwitserland. De organisatie betaalt ook het schoolgeld voor een van zijn dochters op een private eliteschool in Miami.
Zijn gebruik van privéjets is duizelingwekkend. Tussen 2021 en de zomer van 2024 vloog Infantino, een vervuiler hors concours, volgens een voorzichtige raming meer dan 600.000 kilometer in een Gulfstream G650ER uit de Qatar Executive vloot. Tijdens het wereldkampioenschap voetbal voor vrouwen in 2023 doorkruiste hij Oceanië om zijn politieke macht te consolideren. Dat de regio door de klimaatverandering sterk wordt bedreigd, zal hem worst wezen. In een reactie op kritische berichtgeving in de pers zei Infantino: “Leven en laten leven”. De FIFA heeft herhaaldelijk verzuimd duidelijk te maken wie de kosten van Infantino’s privéjet dekt.
In elke uithoek van de wereld misbruikt hij de populariteit van voetbal om geld binnen te halen en reputaties op te poetsen. Van Paul Kagame in Rwanda tot Ilham Aliyev in Azerbeidzjan en de emir van Qatar Tamim bin Hamad bin Khalifa Al Thani, Infantino heeft in recordtempo autocratische regimes opgevrijd. De Russische president Vladimir Poetin verleende hem de Orde van Vriendschap en Donald Trump nodigde hem uit in het Oval Office. In januari woonde Infantino in Washington DC de inauguratie van Trump bij. Mohammed bin Salman maakt hem het hof. Of is het andersom? Infantino belichaamt de excessen van het spel en geeft dictators een vrijbrief. Met de hulp van Saoedi-Arabië zal Infantino de verguisde nalatenschap van Blatter helemaal in de schaduw stellen.
Tekst: Sami Kunti
Vertaling: Paul Catteeuw
Deze bijdrage van Samindra Kunti is eerst verschenen in het Oostenrijkse Fußballmagazin ballesterer, 194, Februar 2025.
