Van ‘Lutjebroek’ naar Liverpool

UIT DE HOLLANDSE SCHOOL

Een houten klaas, niet wendbaar, te log. Zo ongeveer oordeelde Louis van Gaal over Virgil van Dijk in het voorjaar van 2014, drie maanden voor het WK waar hij met Oranje de derde plaats behaalde. Bij nader inzien vond Van Gaal zijn uitspraken in de concepttekst voor een interview in de Volkskrant toch wat al te gortig. Met auteur Willem Vissers kwam hij vervolgens een alternatieve zinsnede overeen waarin Van Dijk ongenoemd bleef: ‘Wij worden niet beïnvloed door een journalist die vindt dat een speler fantastisch heeft gespeeld tegen Lutjebroek United.’
Virgil van Dijk, bijna 23 jaar destijds en spelend bij Celtic, mocht niet mee naar het WK. Van Gaal riep hem nooit op voor Oranje. In de verdediging kregen types als Ron Vlaar, Stefan de Vrij, Bruno Martins Indi, Joël Veltman en Terence Kongolo de voorkeur. Nu heeft Liverpool FC 75 miljoen pond (84 miljoen euro) betaald voor Virgil van Dijk. Nooit eerder werd een verdediger zo’n hoge transfersom waard gevonden. ,,Vindication (rechtvaardiging)”, kopte de Liverpool Echo zaterdag in chocoladeletters; alsof met één winnende kopbal in de beker-derby tegen Everton de investering was terugverdiend.
Louis van Gaal stond niet alleen met zijn bedenkingen over Van Dijk. Bij Jong Oranje had Cor Pot hem niet nodig. Veel eerder al, in 1999, in zijn woonplaats Breda, waren de scouts van NAC te laat. Toen ze hem als bijna 8-jarige ontdekten, bleek dat Virgil van Dijk zijn jawoord al had gegeven aan Willem II, de grote rivaal uit Tilburg die toen juist als nummer twee van Nederland de Champions League had bereikt.
Bij Willem II vonden ze hem nooit goed genoeg voor het eerste elftal. Een contractaanbieding legde hij in 2010, bijna 19, opzij omdat FC Groningen hem al had gestrikt. Pas in het hoge noorden maakte Van Dijk na een lange aanloop in de beloften twee seizoenen achtereen indruk met zijn imposante gestalte van 1.94 meter, met zijn kopkracht en tackles in de verdediging, met zijn rushes naar voren, met zijn kopballen als FC Groningen een corner mocht nemen.
Drie miljoen euro toucheerde FC Groningen toen Celtic in 2013 op de deur klopte, plus een lucratieve winstdelingsregeling die ook doortelt nu Van Dijk via Southampton in Liverpool is beland ,,Een koopje”, gnuifde Neil Lennon, de manager van Celtic destijds. Van Nederlandse topclubs ondervond de Schotse club geen concurrentie. Groningen leek te ver weg. Feyenoord zat met De Vrij, Martins Indi, Mathijsen, Kongolo en de opkomende Van Beek royaal in de verdedigers. Ajax haalde die zomer liever Mike van der Hoorn naar Amsterdam. En PSV koos voor Bruma en Rekik.
Bij al die clubs hebben ze de afgelopen jaren met ogen op steeltjes aangezien hoe Virgil van Dijk na twee jaar Celtic furore maakte in de Premier League, zozeer dat naast Liverpool ook Manchester City en Chelsea serieuze belangstelling toonden. Die ontwikkeling bereikte vrijdagavond een nieuw hoogtepunt met zijn winnende treffer (2-1) in de 84ste minuut (hoe toepasselijk) tegen Everton, na een hoekschop hoog boven het blauwwitte cordon uitklimmend, oog in oog met de Kop. Anfield begon spontaan te deinen. ‘Like a Virgil’ en ‘He’s Virgil van Strike’, bedachten de altijd gevatte koppenmakers van de Engelse kranten.

TWIJFELS

Is het zo verwonderlijk dat bij zoveel verschillende clubs getwijfeld werd aan Virgil van Dijk? ‘Hij was zeven jaar toen hij bij WDS’19 in Breda in hetzelfde pupillenelftal speelde als mijn zoontje. Toen was hij een van de besten. Ik zag wel iets in hem, ook door zijn fysiek, toen al’, vertelt Frank Brugel, oud-keeper bij Willem II en in 1999 keeperstrainer annex teammanager bij de Tilburgse club. Brugel, geboren en getogen in Breda, tipte de scouting van Willem II. In het eerste elftal zag hij hem slechts één keer in actie, op 14 november 2009 in een benefietwedstrijd tegen het nationaal elftal van Sierra Leone. Fons Groenendijk, trainer toen, zag er geen aanleiding in vaker een beroep te doen op de 18-jarige verdediger. Ook de trainers die datzelfde turbulente seizoen ná hem de leiding kregen – Mark Schenning, Edwin Hermans en Arno Pijpers – kwamen nooit op dat idee. ,,De klasse droop er toen echt nog niet vanaf. Ook in de beloften behoorde hij lang niet altijd tot de uitblinkers”, blikt Brugel terug.
Andries Jonker en Henry van der Vegt, de respectievelijke technisch directeuren bij Willem II in die periode, werden dan ook nooit aangespoord Virgil van Dijk met een contract aan de club te binden. Willem II reageerde daarom te laat toen Grads Fühler, scout van FC Groningen, hem in de A-jeugd zag spelen. In no-time bleek de overgang al beklonken.
Voor de jongeling uit Noord-Brabant, kind in een gezin met een Surinaamse moeder en een weggelopen Nederlandse vader, was het wennen, zo ver van huis. Bijna een vol seizoen moest Van Dijk bij FC Groningen wachten op zijn eredivisiedebuut. Na vier invalbeurten in mei 2011 voltooide hij zijn eerste seizoen in de playoffs om een plaats in de Europa League alsnog als basisspeler.

‘DOOD IN DE OGEN’

Zijn tweede seizoen bij FC Groningen kreeg een bijna fatale afloop. In april 2012 moest hij met spoed worden opgenomen in het ziekenhuis. Volgens de medici mocht Van Dijk van geluk spreken dat de combinatie van buikvliesontsteking en niervergiftiging niet tot erger had geleid. ,,Een niet fit of ouder iemand had dit niet overleefd. Ik weet nog dat het enige wat ik in het ziekenhuisbed zag buisjes en slangetjes waren. Ik kon helemaal niks. Op zo’n moment spoken de ergste dingen door je hoofd. Voetbal was voor het eerst in mijn leven bijzaak. Het ging om mijn leven. Mijn moeder en ik baden tot God en spraken over mogelijke scenario’s. Op een gegeven moment moest ik papieren tekenen. Het was een soort testament. Als ik zou overlijden zou een deel van mijn geld naar mijn moeder gaan. Natuurlijk wilde niemand het daar over hebben, maar het moest wel gebeuren. Het had zo maar over kunnen zijn…. Ik heb de dood in de ogen gekeken en dat was geen pretje”, vertelde Van Dijk in het weekblad Voetbal International.
De naweeën daarvan plaagden Van Dijk niet langer in zijn derde, laatste seizoen bij FC Groningen. Zo trok hij de belangstelling van Celtic waarna twee seizoenen later Ronald Koeman hem voor 11,5 miljoen pond (13 miljoen euro) naar Southampton haalde. Ook in Engeland raakte lang niet iedereen snel overtuigd van zijn kwaliteiten. De Guardian vond hem nog nooit goed genoeg voor de jaarlijkse top 100 met de beste 100 voetballers ter wereld. Internationaal is de mondiaal duurste verdediger een vrijwel onbeschreven blad, ook al wordt hij in juli al 27 jaar. Hij speelde nog nooit op een EK of WK. De Champions League kent hem van slechts zes groepswedstrijden met Celtic, waarvan er vijf verloren werden. Pas in oktober 2015, vijftien maanden na het vertrek van Van Gaal debuteerde hij onder Danny Blind in Oranje. Tussendoor riep Guus Hiddink hem wel enkele keren op, maar nooit gunde hij Van Dijk speeltijd.

ADVOCAAT EN GULLIT

Met de komst van Dick Advocaat als bondscoach kreeg Virgil van Dijk pas een vaste plaats in Oranje. Aanvankelijk hield zijn muiterij bij Southampton, uit boosheid over de onwil om mee te werken aan een zomertransfer, Van Dijk nog wel weg uit het Nederlands elftal. ,,Nu Virgil van Dijk bij Liverpool speelt kan hij alleen maar sterker worden. Hij zal nog kunnen groeien door de druk die het spelen bij een grote club met zich meebrengt. Hij speelt met Liverpool in de Champions League (te beginnen tegen FC Porto). Ik ben benieuwd welke ontwikkeling hij nog kan doormaken”, stelt Ruud Gullit. Als assistent-coach van Dick Advocaat kreeg Gullit de afgelopen maanden al met hem te maken. ,,Hij is snel, fysiek sterk, maar Virgil moet wel oppassen dat hij het niet te gemakkelijk opneemt. Virgil wil wel eens te laconiek zijn, bijvoorbeeld dribbels inzetten die tot balverlies leiden. Dat kan een valkuil zijn in zijn spel.”
Aan zijn persoonlijkheid, zijn uitstraling, zal het niet liggen. In zijn wekelijkse column in de Volkskrant beschreef Willem Vissers deze week hoe Van Dijk zowel op als buiten het veld indruk maakt. ,,Serene uitstraling. Mooie kop, imposant lijf, sterk in de lucht, goede pass, geen fratsen. Gitzwart haar in een knotje. Volle sik. Stijlvol gekleed na afloop. Wie 85 miljoen kost, heeft opeens status.”
Vissers ontleent aan de ontwikkeling die Van Dijk doormaakt meteen hoop voor betere tijden met Oranje. ,,Met Stefan de Vrij, nog zo’n geroemde verdediger in het centrum van Lazio Roma, moet hij een puik duo kunnen vormen in het Nederlands elftal . Bij het begin van 2018 voelt het best lekker, zo’n voetbadje van optimisme. Dus KNVB, regel een bondscoach. De nieuwe aanvoerder is al opgestaan: Virgil van Dijk.”

HENK MEES
@hmees