In de voorbije halve eeuw werden zestien Europese kampioenschappen georganiseerd. Het begon met Frankrijk 1960 en eindigde met Europa 2021.
Telkens stonden spelers op die het toernooi naar hun hand zetten, een onvergetelijke indruk nalieten of op beslissende momenten faalden. Ze gingen als helden of antihelden de geschiedenis in. Lees op De Witte Duivel een serie in zestien afleveringen:
Van Lev Yashin tot Marcus Rashford, helden en antihelden van het EK 1960-2021.
Aflevering 7: EK 1984 FRANKRIJK
MICHEL PLATINI – LE PETIT PRINCE WORDT EVEN LE ROI DU FOOT
Finale: Frankrijk – Spanje 2-0, Parc des Princes Parijs, 27 juni 1984
Daar was L’Académie Française du Foot: Giresse, Fernandez, Tigana en Ghengini vonden elkaar blindelings onder leiding van spelmaker-spits Michel Platini. Frankrijk bracht het middenveld in stelling. De diepste aanvaller als kaatser. Le numéro dix als het centrale en cruciale element van de Franse zienswijze. De strateeg als meester over de bal en tegelijk als scherpste spits in het voorhoedespel van Les Bleus. Even groeide Le Petit Prince uit tot Le Roi du Foot. Wel de beste van Europa, niet de sterkste van de wereld, een blijvende frustratie.
Michel Platini. Mexico, 25 juni 1986. Halve finale Mundial, Frankrijk tegen West-Duitsland. De revanche voor de Slag van Sevilla in 1982. Het beruchte incident Schumacher-Battiston kwelde zijn herinnering. Zijn magische middenveld had de tegenstanders de voorbije vier jaar tureluurs getikt. Geen landenelftal voetbalde beter en mooier dan Les Blues. De maestro, wereldvoetballer van het jaar 1984 en 1985, wilde La Coupe du Monde. De machtige middenveldmachine Platini-Giresse-Tigana-Fernandez dwong uittredend wereldkampioen Italië (2-0) tot afdruipen. In de technisch beste wedstrijd van het toernooi tegen favoriet Brazilië van Zico en Socrates bleef Frankrijk de baas na strafschoppen (1-1). West-Duitsland maakte een vermoeide indruk nadat het op zijn Duits voorbij Marokko – laatste minuut – en Mexico (strafschoppen) was gestrompeld. Hij mijmerde over het de beker. Het moest en zou … de kroon op het werk zijn. Hij overwoog een afscheid op zijn hoogtepunt: 31 jaar, het was mooi geweest. Hij, de schepper van schoonheid, aardde niet langer binnen de hardheid van het topvoetbal. Zijn wens bleef onvervuld. ‘Omdat voetbal’, zo sprak Gary Lineker, ‘een spel is waarbij 22 mensen achter een bal rennen en Duitsland op het einde wint.’ Zo ook in Mexico, met 2-0 en tegen de gang van het spel in. Frankrijk domineerde, Duitsland scoorde.
Michel Platini had een hevig verlangen naar de Wereldbeker sinds 1982. Hij keek er verrassend ‘positief’ op terug. In tegenstelling tot zijn ploegmaat Giresse haalde hij kracht uit ‘la nuit de Séville’. Hij legde dat uit bij een terugblik in 2018 in de France/Allemagne Specialvan het cultvoetbalblad So Foot:
‘We zaten na de botsing vol opwinding. We zagen hoe Battiston eraan toe was. We keerden ons tegen de Duitsers, tegen de scheidsrechter, tegen alles. Ik beschouw het als het grootste moment van mijn loopbaan. Deze match had alles, het puurste drama. Beter dan elke film, elk theaterstuk, elke roman. Ik ben nog steeds gelukkig dat ik deze ervaring heb beleefd. Het is onvergetelijk. We hadden met 5-1 kunnen winnen, het werd 3-3. Al onze spelers zaten furieus in de kleedkamer, we kwamen niet uit onze woorden. Het duurde twintig minuten voor we uitgeraasd raakten. Deze avond heeft me later geholpen om in het leven alles in perspectief te plaatsen. En van dan af is het Franse voetbal volwassen geworden en realiseerden we ons pas hoe sterk we waren Daarom bekijk ik het niet als een zwarte dag. Daar begon de toekomst van Les Bleus. Zonder deze match zouden we het EK 1984 niet hebben gewonnen.’
Dat Europees kampioenschap 1984 in eigen land schroefde zijn verwachtingen hoog op: vijf zeges tegen respectievelijk Denemarken (1-0), België (5-0), Joegoslavië (3-2), Portugal (3-2), Spanje (2-0). Scoren in elke match, negen doelpunten voor ‘le dix’, goud voor Les Bleus. La fête in Parijs.
Zijn verering voor fantasie in de sport maakte hem kwetsbaar.
Zijn grootvader emigreerde vanuit zijn geboortestreek Turijn net na de Tweede Wereldoorlog naar de staalarbeidersgemeenschap van Le Lorrain. Hij vestigde zich als metselaar in het dorpje Jœuf, waar zestig procent van de inwoners uit Italiaanse inwijkelingen bestond. Hij opende in de Rue de Saint-Exupéry het ‘Café des Sports’, dat later werd overgenomen door zijn zoon Aldo. Michel Platini werd er geboren en kreeg, op basis van zijn voetbalkunstjes, al snel de bijnaam Le Petit Prince.
Hij voelde ook verwantschap met ‘de kleine prins’ uit de fabel van Antoine de Saint-Exupéry. De kleine prins woonde op een planeet in ruimte. Hij verzorgde er een bloem, een zeer mooie bloem, een uniek exemplaar. Hij vreesde dat een schaap zijn bloem zou opeten en dat stemde hem zeer treurig. Hij zocht hulp en troost bij de grote mensen van de andere planeten, maar die begrepen hem niet. Le Petit Platini leefde in een droomrijk waar alleen maar plaats was voor de bal. Zijn bal, enig op de wereld, zoals hij hem behandelde. Hij omhelsde, knuffelde, louterde en beschermde hem. Platini werd één met de bal. Hun samenspel was als een symfonie, vurig en teder. Hun samenleven was symbiotisch, harmonieus. Toen het kind Platini besefte dat de buitenwereld hem zijn bal wilde afnemen, raakte hij bedroefd. Hij begreep de ‘grote mensen’ niet. Waarom toch die woeste trappen en scherpe tackles? Een bal diende toch de schoonheid, het sprookje, de poëzie?
Michel Platini is de stijlvolste voetballer uit de Franse geschiedenis geweest. Het Franse voetbal vereenzelvigde zich met hem zoals het Nederlandse met Johan Cruijff, het Duitse met Franz Beckenbauer, het Argentijnse met Diego Maradona en het Braziliaanse met Pelé. Toch kwam hij voor het allerhoogste niveau net dat stapje tekort. Hij bleef Le Petit Prince die speelsheid boven efficiëntie verkoos. De kleine prins die geen koning wilde zijn. Omdat hij niet streefde naar macht, aanzien of kennis. Althans niet in het spel. Hij haalde met zijn sierlijke middenveldstijl het Franse voetbal uit de modder. Zijn onbezorgde jongensjaren beleefde hij als kind van Italiaanse immigranten in Nancy. Het gezellige stadje in de Elzas genoot rond 1900 belangstelling van internationale cultuurkringen. L’Ecole de Nancy ontwierp de stroming van L’Art Nouveau. Ze romantiseerde kunst en architectuur met verfijnd stilisme. In de voetbalvertolkingen van Platini stak hetzelfde optimisme. Zijn gracieuze traptechniek ademde de geest uit de ‘nieuwe kunst’. Eerst voor Nancy, met La Coupe de France in 1978, later voor AS Saint-Etienne met de titel in 1981. Tot de kwade krachten toesloegen. De Eerste Wereldoorlog verbrijzelde de verbeelding, de dood verdrong de kunst. Platini verging het net zo. Het Heizeldrama van 1985, waarbij 37 van zijn fans stierven tijdens de finale van de Europa Cup der Landskampioenen tussen Liverpool FC en Juventus, sloegen grauwe groeven in zijn gemoed. Hij voerde tussen 1982 en 1987 ‘de Oude Dame’ naar drie Scudetto’s en één Coppa. Hij won de Europacup der Landskampioenen (1985, na zijn strafschop waarbij hij juichend wegsnelde ondanks de lijken naast het veld) en der Bekerwinnaars (1984); de Wereldbeker voor Clubs en de Europese Super Cup. Werd als ‘numéro dix’ drie keer topschutter van de Serie A. Scoorde 41 goals in 72 interlands, 350 maal in 650 wedstrijden. Hij haakte in 1987 moedeloos af omdat hij ‘de grote mensen van het spel’ niet meer begreep. Nochtans voelde hij zich beste speler ter wereld en noemde hij zichzelf ‘een complete voetballer’. Die was hij onbetwistbaar geweest tijdens EURO 1984 in eigen land. Daar werd Le Petit Prince gedurende een maand Le Roi du Foot. Michel Platini.
