In de voorbije halve eeuw werden zestien Europese Kampioenschappen georganiseerd. Het begon met Frankrijk 1960 en eindigde met Europa 2021.
Telkens stonden spelers op die het toernooi naar hun hand zetten, een onvergetelijke indruk nalieten of op beslissende momenten faalden. Ze gingen als helden of antihelden de geschiedenis in. Lees op De Witte Duivel een serie in zestien afleveringen:
Van Lev Yashin tot Marcus Rashford, helden en antihelden van het EK 1960-2021.
EK 2012 Polen & Oekraïne
ANDRÉS INIESTA – INTUÏTIEVE INTELLIGENTIE
Finale: Spanje – Italië 4-0, Olympisch Stadion Kiev, 1 juli 2012
La Roja deelde intussen mondiaal de lakens uit. Onder invloed van het beste middenveldduo aller tijden: Xavi en Iniesta. Zowel bij hun club Barça als bij de nationale ploeg van Spanje. En terwijl Xavi de calculator was – die in voetbal een vorm van hogere wiskunde zag – dreef Andrés Iniesta op een bijzondere vorm intelligentie: intuïtieve intelligentie.
Andrés Iniesta. De uitvinder van de intuïtieve intelligentie in het hedendaagse voetbal. Dat was het alweer tijdens de finale van de Copa del Rey tussen FC Sevilla en FC Barcelona (0-5) in 2018. Zonder meer briljant, het telepathische samenspel met Messi, het wachten tot de doelman op het verkeerde been staat en dan de bal intikken. Zijn laatste groot moment bij Barça.
‘Kom dichter, ik wil je in mijn buurt’, sprak Messi tegen Iniesta. De immer zwijgzame Messi lichtte zijn visie voor zijn doen uitgebreid toe in het boek ‘Being Iniesta. The Artist’: “The hardest thing to do in football is to make it look like everything is easy, effortless, and that’s Andrés. He’s the person who starts moves, who get things going. He’s not especially quick, but he has that ability to always get away from you, which comes from his technique. When the game takes a turn for the worse, when things are difficult, that’s when I say to him: ‘Come closer, I want you by my side.’ Everything’s natural to him.”
Dit citaat geeft in vijf lijnen mee hoe de beste voetballer van de 21e eeuw denkt over de compleetste voetballer van de 21e eeuw. Voor beiden gaat ook de omschrijving op: ‘en vermoedelijk uit de geschiedenis’.
Andrés Iniesta is de enige speler uit de voetbalgeschiedenis die met zijn land Spanje (WK, EK) en zijn club FC Barcelona (Landstitel, beker, supercup, Champions League, Europese supercup en Wereldbeker) minstens één keer alle competities won waar hij aan deelnam. Hij is, in tegenstelling tot Cristiano Ronaldo, de complete voetballer.
En volgens een tactische analyse van The Daily Telegraph in november 2016: onmisbaar voor Barça dat in zijn afwezigheid aan het kwakkelen slaat.
Hij ziet de ruimte die er eigenlijk niet is. Dat is zijn gave. Zoals op 3 december 2016 tijdens de Classico tussen Barça en Real. Bij een 1-0 stand acht minuten voor tijd even een ‘middenveldrondootje’ met zichzelf opvoeren. Vervolgens een voorzet in zijn puurste vorm over twintig meter tussen twee witte verdedigers en in de loop van Messi afleveren. Maar die trapte de open doelkans een metertje naast.
Andrés Iniesta (1984), de artiest, is de slimste lezer van het spel. Zonder hem zakt FC Barcelona in elkaar. Men zegt: ‘Messi kan negentig minuten lang diep spelen omdat Iniesta de bal naar hem brengt’. De ‘bleke’ vertoeft precies twintig jaar op Camp Nou en is op weg naar wedstrijd 800 van zijn loopbaan: 672 voor zijn Blaugrana en 114 interlands voor La Roja. Being Iniesta, het oogt simpel omdat hij de moeilijkste voetbalvaardigheid beheerst: de ruimte zien die er eigenlijk niet is. Zoals bij het sportieve hoogtepunt van zijn loopbaan, tijdens de wereldbekerfinale van 2010 tegen Nederland. Dat was een doelpunt hem eigen: een stapje terug zetten voor hij de bal ontvangt, wachten op de curve en intussen kijken naar de keeper. Op de 116e minuut brak hij het ‘oranjeslot’ open op een wijze die weinig anderen hem zouden nadoen. Iniesta bracht het gelijk van Johan Cruijff in de praktijk: ‘Voetbal wordt met het brein gespeeld.’
‘Het brein’, dat werd zijn toepasselijke bijnaam: El Cerebro. Intelligentie. Intuïtie. Intuïtieve intelligentie. Iniesta. Alex Ferguson, coach van Manchester United, sprak voor de Champions Leaguefinale van 2009: ‘Ik ben niet geobsedeerd door Messi. Het gevaar komt van Iniesta’. Loopt er ergens een speler rond die het spel fijnmaziger vanuit ‘intelligentie’ analyseert en tegelijk toch de ‘intuïtieve’ keuze compileert? De winnende wereldbekergoal in Johannesburg tegen Nederland in 2010 in Zuid-Afrika was zijn beroemdste doelpunt en het hoogtepunt van zijn loopbaan.
Andrés Iniesta is van het jaar 1984 en van de dag 11 mei. De enige bekende inwoner van Fuentealbilla, een veredeld gehucht van een dikke duizend inwoners. Vanuit de diepe binnenlanden van Spanje, niet eens zo ver van Madrid, trok hij toch naar Barcelona. Naar La Masia, het befaamde jeugdopleidingscentrum van Barça. Ver weg van zijn familie, net twaalf geworden.
In 1999 keken de koppen in zijn richting nadat hij in de prestigieuze Nike Cup tot speler van het toernooi werd uitgeroepen. Het toeval stak een handje toe want Guardiola overhandigde de prijs. Met gesigneerde foto van zichzelf en een boodschap: ‘Voor de beste voetballer die ik ooit heb gezien.’
Tegen de negentienjarige Xavi, op dat moment doorgebroken in Barça A, sprak hij: ‘Jij zult mij ooit uit het elftal spelen, maar hij zal ons beiden doen vergeten.’
Een decennium later vormden ze de ‘magische triangle’ van het internationale voetbal. Guardiola langs de lijn, Xavi en Iniesta als Tiqui Taca Twins op het middenveld. Iniesta bezit het metier van drie middenveldstijlen. Hij kan uit de voeten als controlerende man, als schaduwspeler zonder vliegende tackles. Hij zwerft graag uit over de linkerflank. Rijkaard noemde hem zijn ‘valse buitenspeler’. Hij voelde zich het best in de door Guardiola ontworpen twee-eenheid met Xavi, centraal op het middenveld. Men roemt hem wel eens als de man die ‘eb en vloed’ souffleert. Hij bepaalde opkomst en terugtocht van de golven. Door zijn opofferingsgezindheid – het deerde hem niet waar de trainer hem posteerde – en zijn sobere levenshouding werd hij het voorwerp van bedenkers van bijnamen: El Cerebro (‘het brein’) en El Anti-Galactico(een sneer richting Real en zijn Galactico’s), of in de ironische zin: The Party King. En zijn ‘Magere Heinprofiel’ was goed voor El Caballero Palido. Hier associeerde men zijn bleke gelaatskleur met zijn hoofse optreden: de bleke ridder. De ernstigste krant van Spanje, El Pais, liet alle remmen los in het huldebetoon: Nurejev.
Hij spande zich volledig in voor het elftal, zij het met techniek, inzicht en positie. Hij meed doelbewust de belangstelling: geen discotheken, geen media. Op persontmoetingen was hij volkomen zijn stille en gereserveerde zelf. Hij charmeerde uiteindelijk door zijn … gebrek aan charme. Zo werd hij zelfs het thema van de muziek van de band Estopa, die Catalaanse rumba mengt met rock en flamenco. De zanger en de gitarist nodigden hem uit als ritmesectie bij een televisiespot en fabriceerden een gig ter ondersteuning van zijn kandidatuur bij de verkiezing van ‘beste speler ter wereld’.
Trainer Luis Enrique gaf hem in 2014 de aanvoerdersband – in opvolging van Xavi – en plots was de ooit zo bescheiden Iniesta de leider van het elftal. Zijn introverte spel werd nog completer. Hij hecht het elftal aan elkaar op een wijze die niet in het oog springt. Hij componeert de muziek naar de triomf van het tempo: sneller, trager, rust. En omgekeerd. Circulatiespel in alle richtingen. De show wordt sober geregisseerd door El Illusionist. Niets is wat het lijkt en toch: het is echt: ‘treble’ in 2015 en ‘dubbel’ in 2016, dankzij de complete voetballer. Hij kan aanvallen, verdedigen, creëren en scoren. Bijzonder mooi scoren, overigens. Zoals in Madrid tegen Real (0-4) op 21 november 2015: één-tweetje met Messi en van op de rand van het strafschopgebied snoeihard onder de lat. Hij beheerst het hele palet. Maar het vooral: het zien van de ruimte die er niet is.
Alex Ferguson had het destijds bij het rechte eind: ‘Iniesta laat zijn team draaien. Ik bewonder de wijze waarop hij zijn passen verstuurt’. Intuïtief. Intelligent. Iniesta.
