SERIE 111 LEGENDARISCHE VOETBALHELDEN SINDS 1920
111 Legendarische Voetbalhelden sinds 1920. Wie zijn ze, die honderd voetballers, tien keepers en dat uitzonderlijke fenomeen? Maak mee deze wandeling met auteur Raf Willems door het voetballandschap van de voorbije eeuw. Deze week staat in de Europa League het duel AZ – Celtic Glasgow op de agenda. Maak in aflevering 21 van deze serie kennis met het fenomeen Jimmy Johnstone, de ongrijpbare Celtic Lord of the Wing: Jimmy-the-Flea, die in mei 1967 Facchetti, de beste verdediger ter wereld, tureluurs draaide in de finale tegen Internazionale Milaan.
JIMMY JOHNSTONE, CELTIC’S LORD OF THE WING
Celtic Glasgow – Internazionale Milaan 2-1, 25 mei 1967, Finale Europa Cup der Landskampioenen
Het was 25 mei 1967, Estadio Nacional te Lissabon. Celtic uit Glasgow tegen Internazionale uit Milaan, finale Europa Cup der Landskampioenen. Elf Schotten liepen brullend door de spelerstunnel. Ze zongen The Celtic Song: ‘What the hell do we care now, The Celts are here.’ En stapten schertsend het veld op. Het haar in een ‘jaren-vijftig-middenmeet’, typisch tandeloos Schots. Een enkeling stopte zijn ‘vals gebit’ in de toilettas van doelman Simpson om ‘tenminste met mijn tanden op de foto te staan.’
Circusattractie klopt Internazionale
In zijn autobiografie ‘Jinky’ deed Jimmy Johnstone er nog een schepje bovenop: ‘Daar waren ze dan: gespierde dubbele meters met tandpastalach, brylcreemhaar en parfumgeur. Er hing een aroma rondom hen. En dan zagen ze naar ons: dwergen. De Italianen staarden naar ons en we grijnsden terug met onze tandeloze monden. We leken waarschijnlijk een circusattractie voor hen.’
De vedetten van Internazionale leken marmeren godenbeelden die hautain neerkeken op de kibbelende kwajongens van de overkant. De ‘kleine’ Jimmy Johnstone schreeuwde naar de ‘grote’ Giacinto Facchetti: ‘Hey, big man, you and me after the game swap yerseys, okay?’ Ruim anderhalf uur later voerden duizenden dronken Schotse ‘Bravehearts’ in doedelzak, kilt en Celtic-pyama’s een krijgsdans uit. Jimmy-the-Flea (de Vlo) had Facchetti, de beste verdediger ter wereld uit de jaren zestig, tureluurs gedribbeld. Het enthousiaste, aanvallende arme-mensen-voetbal van Celtic begroef het berekende catenaccio van de verwaande bourgeoisclub Internazionale (2-1). Aanvoerder Billy McNeill sprak na afloop: ‘We did it not for Britian, not for Scotland, we did it all Celtic and for ourselves.’
Jimmy Johnstone groeide op in een arm mijnwerkersgezin in de omgeving van Glasgow. Gezagsonvriendelijk, conflictueus en emotioneel breekbaar. Een onversneden straatvoetballer, gezegend met een Braziliaanse dribbeltechniek. De Europese Garrincha: intuïtief, onvolwassen, onvoorspelbaar. Voortdurend rommelend met scheidsrechters, tegenstanders en club- en bondsautoriteiten. Stopte tijdens trainingskampen pakjes condooms in de koffers van getrouwde ploegmaats. Strooide peper en zout over het ontbijt. Verstopte de golfballen. Smeerde tandenborstels in met mosterd. Accepteerde slechts het strenge, vaderlijke gezag van coach Jock Stein. Zoals vele wereldklassespelers kon hij een match in zijn eentje beslissen. Hij gedroeg zich van nature als een nonconformist met een onberekenbaar temperament. Coach Jock Stein herkende zijn vrije geest. Hij vond de sleutel om hem te beïnvloeden. Dat leidde tot vele spanningen van want Jimmy gaf Jock meer problemen dan alle andere spelers samen. Ze vochten hun conflicten zelfs in het openbaar uit. Het gebrek aan zelfdiscipline uitte zich bij wissels: Jimmy gooide zijn shirt ostentatief op de grond en slingerde Jock verwensingen naar het hoofd ten aanschouwe van duizenden fans.
De meeste van zijn streken waren het gevolg van onbezonnenheid: dwaas en dom. Maar Jimmy ging steeds een stapje te ver.
‘The Lord of the wing. Speed. Invention. More speed and more invention.’ Met zijn snelheid zette hij verschillende verdedigers in één beweging in de wind. Een individualist, op zijn best wanneer hij met de bal aan de voet zijn ongelooflijke dribbels inzette.
Hij speelde zijn beste wedstrijd op 7 juni 1967 voor 120.000 mensen in het Estadio Bernabeu bij het afscheid van Alfredo di Stefano. Real Madrid nodigde de winnaar van de Europacup der Landskampioenen uit en Celtic won met 0-1. Di Stefano plaatste na afloop Jimmy Johnstone in dezelfde categorie als teamgenoten uit de jaren vijftig.
Destroy Leeds, daarna zélf destroyed door drank
In 1970 haalde hij opnieuw het hoogste niveau in ‘The Battle of Britain’: halve finale Europacup der Landskampioenen tegen Leeds United voor het eeuwige toeschouwersrecord van 136.000 in Hampden Park. Hij tikte de Engelse topverdediger Terry Cooper van het veld. Jock Stein had zich weer als psycholoog aangeboden en hem ingefluisterd dat niemand hem zou kunnen afstoppen. In zijn peptalkpraatje in de kleedkamer sprak: ‘Jinky is going to destroy Leeds.’ De finale werd verloren van Feyenoord als gevolg van schromelijke onderschatting door Celtic. Dan ging het stilaan bergaf met Johnstone.
De drankaffaires kostten hem zijn loopbaan. Tot aan de Europacupzege van 1967 raakte hij geen druppel alcohol aan. Daarna ging hij langzaam ten onder aan de ‘Drunken nights in the city’, een zeer toepasselijke lied van zijn kroegvriend en songsmid Frankie Miller.
In 1975 maakte Celtic, na het zoveelste conflict, een einde aan zijn contract. Hij was ontroostbaar want hij voelde zich voor het leven verbonden met de Hoops. Een jaar later keerde hij nog één keer terug op het veld bij zijn ‘testimonial’ tegen Manchester United. Na afloop stapte hij richting staantribune van zijn ‘proletenvrienden’ The Jungle. Hij gooide huilend zijn voetbalschoenen in het publiek. Hij bleef ‘one of them’. Voor Jinky op zijn best in Europese avonden en Old Firmclashes was het voorbij. Hij deed het voor Celtic.
