Schaken met Edgar Davids

VOETBALVERHALEN ROND HET NEDERLANDS ELFTAL

Rob de Leede was bijna twintig jaar perschef van Oranje. Hij debuteerde bij het EK 1988, waar Nederland goud won, en zat op de eerste rij bij de WK’s van 1990, 1994 en 1998. Dit is een voorpublicatie van het boek dat vanaf volgende maandag in de boekwinkels ligt. U kan het ook bestellen via onze webwinkel.

2000 – DE TRANEN VAN FRANK RIJKAARD

Na het WK van 1998 begint het speculeren over de opvolger van Guus Hiddink. Onder de vele deskundigen die Nederland blijkt rijk te zijn, is er niemand die aan Frank Rijkaard denkt. Schijnbaar uit het niets benoemt de KNVB hem tot nieuwe bondscoach. De 35-jarige ex-international heeft geen ervaring als trainer en Johan Neeskens blijft aan als zijn assistent. Neeskens heeft bij Guus Hiddink ervaring opgedaan en de meedogenloze middenvelder is als late veertiger nog steeds de schrik van de Oranje-aanvallers tijdens trainingsvormen en partijtjes. Als Jimmy Hasselbaink, die in Portugal, Spanje en Engeland toch wel wat roekeloze verdedigers gewend is, tijdens een training de nog altijd messcherpe Neeskens in zijn

rug krijgt, die hem nogal stevig de bal afhandig maakt, steekt de uit schokbeton opgetrokken Hasselbaink zijn handen in de lucht en roept bijna wanhopig: ‘Haal die gek hier weg!’

Tot hilariteit van de andere spelers verblikt of verbloost Neeskens niet. ‘Kom op, watje, je bent niks gewend.’ Om zijn woorden kracht bij te zetten, geeft hij Hasselbaink

nog een tikkie na.

Rijkaard heeft dan weliswaar geen enkele trainerservaring; hij schaamt zich daar geen seconde voor. Tegen zijn staat van dienst als speler bij Ajax, AC Milan en het Nederlands elftal, plus zijn bij elkaar gevoetbalde prijzenkast, kun je weinig inbrengen. Hij leert dagelijks ingetogen, en met een glimlach, over het leven van een coach en laat zich graag bijpraten over de gewoonten en gebruiken in de aanloop naar en tijdens een wedstrijd.

Zijn vuurdoop beleeft hij in het Philips Stadion in Eindhoven tegen Peru. Als de spelers met de warming-up bezig zijn, komt Rijkaard uit de spelerstunnel om een blik te werpen op

zijn troepen. Hij kijkt links en rechts, ziet dat een van de dug-outs is voorzien van een Nederlandse vlag, waarmee in elk geval duidelijk is dat dit onderkomen tijdens de wedstrijd plaats biedt aan de staf en spelers van Oranje. Dat is de nieuwe bondscoach ook wel duidelijk, maar ik zie hem met een onzekere blik de dug-out in kijken en dan vraagt hij me serieus: ‘Waar moet ik eigenlijk gaan zitten?’

Ik vertel hem dat de meeste trainers de voorkeur geven aan de plek die het dichtst bij de middenlijn is. Verder naar de zijkant zitten dan eerst de assistent-trainers met wie hij als eerste van gedachten kan wisselen; de teammanager, de medische staf, eventueel een materiaalman en vervolgens de reservespelers. De volgorde wil weleens variëren, maar dat ligt aan de wensen van de coach en de onderlinge verhoudingen. Rijkaard kijkt me begripvol aan, knikt en zegt dan: ‘Weer wat geleerd.’

Rijkaard is geen coach die zich elke dag in Zeist laat zien en hij is er vooral voor de wekelijkse besprekingen met de scouts en andere leden van zijn technische staf die de spelers van het

Nederlands elftal op de voet volgen. Na het weekeinde komen zij samen in Zeist om hun bevindingen van de afgelopen dagen door te nemen. Zo heeft de bondscoach voortdurend een goed beeld van de vorm van spelers, hun positie bij de club en eventuele blessures. De permanente scouting biedt ook de mogelijkheid dat jonge of nog niet eerder geselecteerde spelers in beeld komen voor de nationale ploeg.

Na aankomst op het KNVB Sportcentrum gaat de weg van de bondscoach via de parkeergarage onder het bondsbureau naar een trap die leidt naar de centrale receptie op de begane grond, waar vandaan hij een lange gang in loopt. Aan het einde van die gang deelt hij met Neeskens en Ruud Krol een kantoor.

Zoals hij in Eindhoven geen ervaring heeft met de plek in de dug-out, toont hij zich in Zeist onervaren met het bureauwerk. Koffie drinken, een praatje maken, vergaderen, ergens op een verdekt plekje een sigaretje roken en dan weer richting huis; aan veel meer heeft de jonge, beginnende bondscoach geen behoefte.

De aanwezigheid van Frank Rijkaard in Zeist blijft zeker bij het vrouwelijke deel van het personeel nooit onopgemerkt. Hij heeft zijn gespierde lichaam altijd in smaakvolle kleding gestoken en waar hij is geweest laat hij het kruidig-zoete geurtje van zijn aftershave achter, waarover de dames maar niet uitgepraat raken. In dat opzicht is Rijkaard al snel de meest populaire bondscoach onder de vrouwelijke collega’s, die hem graag zien komen en ze snuiven in stilte zijn luchtje op als hij door de gang is gepasseerd.

Frank Rijkaard heeft de goede gewoonte iedereen vriendelijk te groeten, ook al verschieten zowel mannelijke als vrouwelijke collega’s van kleur als zij hem onverwachts tegen het lijf

lopen op weg naar de koffi emachine of het toilet. Aan charisma heeft bondscoach Frank Rijkaard in elk geval geen gebrek, daar is iedereen het snel over eens.

Het feit dat België en Nederland gezamenlijk het Europees kampioenschap – officieel EURO 2000 – mogen organiseren, betekent dat beide gastlanden automatisch zijn geplaatst voor

deelname en dat ze geen kwalificatiewedstrijden hoeven spelen. Enerzijds geeft dat rust, zekerheid en minder spanning, anderzijds is het ook weleens lekker om flink aan de bak te moeten en een wedstrijd op het scherp van de snede te spelen. De bondscoach weet dat en de spelers die in aanmerking denken te komen of willen komen realiseren zich dat ook. Juist in de oefenwedstrijden, waarvoor spelers doorgaans sneller bedanken of niet helemaal tot het gaatje gaan als ze wel in actie komen, moeten zij het beste uit zichzelf halen.

Het is een goede gewoonte dat spelers die tijdens een trainingskamp jarig zijn, even in het zonnetje komen te staan met een cadeautje en een welgemeend Lang zal die leven. Als een speler gezinsuitbreiding heeft gekregen, is ook dat een reden voor de bondscoach hem voor de groep toe te spreken en een geschenk te overhandigen. Zo is Marc Overmars in november 1999 vader geworden van een zoon. Het is zijn eerste kind en hij is, volkomen terecht, zo trots als een aap. Het feestmoment bij het Nederlands elftal kan niet eerder plaatshebben dan in februari 2000, voorafgaand aan de wedstrijd tegen Duitsland. Tijdens

de maaltijd gaat bondscoach Frank Rijkaard staan en neemt het woord. Sommige spelers beginnen al te gniffelen en de trainer heeft er duidelijk ook zin in. Hij vertelt dat Marc maanden geleden vader is geworden van een mooie zoon en dat de felicitatie helaas niet eerder heeft kunnen plaatsvinden. Hij loopt ondertussen met het cadeautje naar Overmars toe, die is gaan staan om de laatste zinnen van de inmiddels van voorpret glimmende

Rijkaard aan te horen. De gelukkige vader staat er een tikje beteuterd bij, alsof hij al weet dat hem nog een onaangename verrassing staat te wachten.

‘En jullie hebben je zoon een prachtige naam gegeven’, sluit Rijkaard zijn verhaal af. ‘Hoe heet hij ook alweer, Marc?’ Vragend kijkt de grote bondscoach de rappe aanvaller, die

een kop kleiner is, met een ondeugend glimlachje aan. Enkele spelers voelen hem al aankomen. ‘Frenkie’, perst Overmars er dan uit en spelers en begeleiders barsten in lachen uit, ook al is de naam voor de meesten geen verrassing. Rijkaard glundert van oor tot oor en gaat weer terug naar zijn plek. Hij geniet van dit soort momenten met de spelersgroep, waarbij speels uitdelen en incasseren de boventoon voeren.

LEES VERDER IN ‘SCHAKEN MET EDGAR DAVIDS’, Rob de Leede, Edicola Publishing