RAYMOND BRAINE OVERLEED VEERTIG JAAR GELEDEN (25-12-1978) WAS HIJ DE BESTE BELGISCHE VOETBALLER?

Veertig jaar geleden overleed Raymond Braine (1907-1978). Maak kennis met het woelige leven van de vergeten eerste internationale vedette van het Belgisch voetbal. Vandaag aflevering 2.

Intussen stapelen de aanbiedingen van Centraal-Europese profclubs zich op. Vooral Sparta Praag – dat intussen Johnny Dick als coach aanwierf – blijft aandringen. Raymond aarzelt, denkt aan zijn tweejarige dochter Suzanne en zijn vier weken oude zoon Roger. Zijn vrouw gomt de twijfels uit: ‘Als ik Raymond Braine was, vertrok in morgen naar Praag.’ Na een treinreis van 24 uur wordt hij in Praag ontvangen door de penningmeester van Sparta en trainer Dick, in Tsjecho-Slowakije deftig tot Jack omgedoopt. Voor het tekenen van zijn contract van 1 juli 1930 tot 31 december 1931 ontvangt hij een handgeld van 25000 kronen, destijds van dezelfde waarde als de toenmalige frank. Winst van het kampioenschap en van de Mitropa Cup leveren beide extra 10000 kronen op. De wedstrijdpremie bedraagt 1500, de speel- en verblijfsvergoeding brengen samen de dubbele duit in het bakje: 3000 kronen: ‘Hadden die mensen daar een reuze vertrouwen in mij, in dat verre Praag! Mij scheen het of ik plots die Praagse gladgeschoren gezichten al jaar en dag kende.’

De maandenlange twist tussen Braine, Beerschot en de Bond eindigt op een glorieuze overwinning van de eerste. In juni 1930 stapt het jonge gezin – met dochter Suzanne (1929) en zoon Roger (april 1930) – Braine, Raymond is amper 23, in Antwerpen op de nachttrein naar Praag. De toekomst oogt mooi. Sparta haalt hem voor de befaamde Mitropa Cup, het belangrijkste toernooi van het Europese vasteland en de voorloper van de Europabekers. In de late jaren twintig zetten Hongarije, Oostenrijk, Tsjecho-Slowakije en Italië – in navolging van Groot-Brittannië – een profcompetitie op poten. In de Mitropa Cup strijden de topclubs van Boedapest, Praag, Wenen, Milaan en Turijn voor de hoogste eer én het geld. Sparta gooit hem onmiddellijk voor de leeuwen. Dick zet hem op een streng dieet: in de koord springen, geroosterd brood, thee, groenten en ‘een stuk vlees dat uitgekouwd maar niet binnengespeeld wordt.’ Hij verliest binnen de week zeven kilo en ondergaat zijn vuurdoop op 12 juli 1930 tegen First Vienna in het Letnastadion.

Hij schrijft: ‘Een koortsachtige stemming strengelde door de stadsstraten en naarmate men de Letnahoogte naderde, voelde men de nerven tegen de huisgevels opkruipen. Ik was te voet naar het stadion getrokken. Het krioelde van het volk. Drieëndertigduizend kijklustigen! Plots klonk uit de menigte één kreet in koor over het veld: Nazdar! Braine! Ik voelde mij lijk een dromedaris in een teerlingbak waarin drie apen te blinken liggen. Weer gulpte het uit die massamond: Nazdar! Het betekent gegroet.’ Het publiek in Praag is anders. Het waardeert het verfijnde voetbal en applaudisseert ook voor de tegenstrever. Het virtuoze van het Centraal-Europese spel opent hem de ogen. Topkwaliteit! ‘Van voet tot voet tokkelt de bal. Het veld scheen als een groot pianoklavier waarop een quatre mains twintig vinger in lenige handigheid bewoog in toetsen, schijnbewegingen, in harmonie van muzikale volzinnen.’

Vijf minuten voor tijd forceert Raymond de beslissing met een grondscherend vluchtschot: 2-1. Het publiek hijst hem op de schouders. De faam van de Mitropa Cup zoemt in het rond. De halve finale programmeert Ambrosiana Inter. In Milaan houdt Sparta gelijke tred (2-2). De terugmatch staat onder zware politieke druk omdat de dictatuur van Mussolini in Triest vier Slovenen voor het executiepeloton sleept. In Praag wordt gedemonstreerd tegen de komst van Ambrosiana en de spanning in het stadion is te snijden. Er dagen meer toeschouwers dan ooit op en de fans zitten tot aan de krijtlijnen.

Braine is niet af te stoppen: doelpunt nummer één (33) en vier (70); assist voor twee (49, Kostalek) en drie (53, Silny). Uiteindelijk redt Ferrero in de 88 ste minuut de eer: 6-1.

De stad staat in rep en roer: ‘De haarkapper zeepte dubbel schuim op de baard. En de melkjongen, de slagersgast, de bierfacteur, de huisdokter en zelfs mijnheer de Juge: iedereen had de voetbalreus gezien.’ Lees een slag van de molen beet! De finale ontnuchterde. Vijftigduizend mensen zakten af naar het nationale Masarykstadion. Nog eens vijftigduizend volgden de match van op het nabijgelegen Sokolplein. Het lukte niet die dag en Rapid Wenen sloeg toe, tot algemene verbijstering: 0-2. ‘In het stadion ademde nog alleen de wind.’ In Wenen beperkte de Spartaanse genoegdoening zich tot de zege: 2-3. Braine vertolkt de vertwijfeling in de kleedkamer: ‘met verwarde haren op een hoofd, waarvan de kin als gebroken op de borst neerzeeg en met een hart dat dreigde te verdrinken in een zee van verdriet, zo eindeloos diep en zout als tranen.’ Er volgen vier edities van wisselend succes. Het verhaal van Sparta eindigt twee keer in de halve finale.

In 1935 en 1936 zijn eindelijk de vruchten rijp. Sparta wint én verlies een finale en geniet algemene waardering als het beste clubelftal van Europa. Pittig detail: in 1934 trekt Italië in eigen land in de wereldbekerfinale aan het langste eind tegen…Tsjecho-Slowakije (2-1, na verlenging). Braine speelt vanzelfsprekend niet mee en wordt als ‘missing link’ beschouwd. In vier Mitropa Cupconfrontaties krijgen de Italiaanse topclubs Fiorentina, Juventus, Ambrosiana-Inter en AS Roma tegen Sparta geen voet aan de grond. Raymond Braine is telkens de grote regisseur van de zege. Hij heerst over de meesters van de Squadra Azzurra, de blauwe wereldkampioen. Is Braine op dat ogenblik de beste voetballer van Europa? En een wereldtopper?