‘Je had er in de jaren zeventig en tachtig veel van in het Nederlandse betaalde voetbal. In bepaalde kringen werden ze hardnekkig zo genoemd: ‘schoolmeesters’. Het was niet als een compliment bedoeld. Ze hadden zelf niet goed kunnen voetballen, niet bijzonder goed in elk geval, maar ze wisten het allemaal zo goed te vertellen – als betweterige schoolmeesters.
“Zo noemde Riemer me ook: schoolmeester”, zegt Foppe de Haan. De Fries is het archetype van de pedagogisch geschoolde trainer. “Riemer bedoelde het een beetje sarcastisch, er zat wat humor bij. Maar het heeft nu bij Johan Derksen een heel andere ondertoon.” Die zegt het grofweg eigenlijk nog steeds: als je zelf niet fatsoenlijk een bal hebt kunnen trappen, kun je geen goede trainer zijn.
Riemer van der Velde, destijds voorzitter van SC Heerenveen, had er een bedoeling mee, in het midden van de jaren tachtig. De Haan: “Hij vond dar het voetbal en de manier van trainen moesten veranderen, en dat daar een ander soort trainer voor nodig was.” Daarom moest De Haan zijn trainer worden.
In het begin was het een geuzennaam, gebruikt om de komst van een nieuwe generatie, van vaak jonge trainers zonder een aansprekend profverleden mee aan te duiden. Langzamerhand kreeg de term laptoptrainer een negatieve lading. Vooral toen de geroutineerde trainers, vaak als praktijktrainers of oldskool aangeduid, zich tegen de nieuwlichterij gingen afzetten. Laptoptrainers zijn geschoolde, welbespraakte, innovatieve, leergierige trainers. Aan de term kleeft iets studentikoos, iets wetenschappelijks, iets a-spontaans, iets eenzijdigs. De laptoptrainer staat te boek als zakelijke, hypermoderne, datagedreven slimmerik die het liefst op een scherm schaaft aan zijn ploeg.
Waar komt de term laptoptrainer eigenlijk vandaan?
Van Mehmet Scholl. De oud-speler van Bayern München verwonderde zich over coaches als Jürgen Klopp en Ralf Rangnick, die zonder aansprekende profachtergrond op tv voor magneetborden de natie tijdens wedstrijden van het Duitse elftal mochten uitleggen hoe twee ploegen elkaar tactisch bestreden, hoeveel sommige spelers liepen, hoe jonge spelers geprikkeld konden worden, en waarom het belangrijk was juist in de omschakeling scherp te zijn.
In een interview in Der Spiegel in 2015 zei Scholl over de nieuwe generatie: “Ze hebben nooit op het hoogste niveau gespeeld en hebben geen idee van wat er in een topspeler omgaat. Tactiek is voor hen het allerbelangrijkste. Het zijn laptoptrainers.'”‘
Bron: Hugo Borst en anderen, ‘Hollandse Meesters – Ode aan de Nederlandse voetbalcoach’, 2021, blz. 156, 272
De ‘schoolmeester’ van vroeger is de ‘laptoptrainer’ van nu.
Rob Siekmann
