´De voortdurende vraag of iemand wel of geen Ajacied is en wel of geen Ajax DNA heeft, maakt van Ajax een bijzonder lastige club. Om dat schisma tegen te gaan, introduceert Ajax in 2025 een eigen paspoort.
¨Het paspoort bevat veertien principes die aan de basis stonden van Ajax-successen uit het verleden en de fundering zijn voor Ajax-successen in de toekomst,¨ schrijft Ajax op de eigen website. ¨Het paspoort beschrijft de cultuur van Ajax in kleedkamertaal. Iedere Ajax-medewerker ontvangt en tekent voor dit paspoort. Zodat we ons er allemaal elke dag bewust van zijn dat we onderdeel zijn van iets groters en dat we allemaal Ajacieden zijn.¨
Het paspoort is te beschouwen als een identiteitsverklaring van de Amsterdamse club. Een soort geformaliseerd Ajax-DNA.
De eerste clubwaarde is helder: Ajax is een voetbalclub. De strekking daarvan is: hoewel Ajax behalve een amateurclub ook een beursgenoteerde, naamloze vennootschap is, moet voetbal in de organisatie altijd leidend zijn. De tweede clubwaarde luidt: ¨we spelen om te winnen, altijd en overal.¨ Dat moet gepaard gaan met aanvallend voetbal en met zo veel mogelijk spelers uit de eigen opleiding.
Andere clubwaarden luiden onder meer: ¨niemand is groter dan Ajax¨, ¨het Ajax-systeem bestaat niet¨ – maar er bestaan wel Ajax-voetbalnormen en Ajax-spelprincipes – en ¨voetbal is een denksport¨, verwijzend naar winnen door tactische slimheid en creativiteit.
Verder wordt gewezen op het multiculturele karakter van de stad Amsterdam, dat voor Ajax van groot belang is. ¨Amsterdam is altijd een stad geweest waar nieuwkomers met andere ideeën, filosofieën en stijl zich welkom voelen,¨ staat er. ¨Het maakt ons niet uit hoe je eruit ziet, waar je vandaan komt, hoe oud je bent, of welke god je wel of niet aanbidt. Als je het snapt, snap je het. Als je kan voetballen, kan je voetballen.¨´
Bron: Jop van Kempen en Bart Soetenhorst, Het Ajax DNA – Van reuzendoder tot Europees figurant, 2025, blz. 89-90
Een regulier paspoort, dat je van je eigen staat krijgt, is waardenvrij. Het bevat geen algemene profielschets van de Belg of de Nederlander of van welke andere nationale onderdaan of burger ook. Laat staan dat het je eigen profielschets zou bevatten. Een nationaal paspoort is volkomen neutraal wat dat betreft. De identiteit van de natie, voorzover die al aanwijsbaar zou zijn, staat er ook niet in beschreven.
De auteurs van ´Het Ajax DNA´ wijzen er trouwens op dat ´DNA´ een begrip uit de biologie is en staat voor desoxyribonucleïnezuur. Dat is een molecuul dat elk organisme de instructies geeft voor bijvoorbeeld groei en voortplanting. Zoals een bouwtekening vorm geeft aan een nieuw huis. zo instrueert het DNA de ontwikkeling van alle levende wezens. Ajax is echter geen organisme, maar een voetbalclub. Een sociaal verschijnsel dus, dat logischerwijs geen DNA kan hebben, merken Van Kempen en Soetenhorst op. Ajax heeft dus slechts bij wijze van spreken een DNA, in overdrachtelijke zin. Je moet het begrip DNA niet letterlijk nemen, alsof een club zijn profiel niet zou kunnen wijzigen in de loop der tijden.
Voetbal is een denksport? Johan Cruijff: ´Voetballen is ook denken.´ ´Voetbal begint met denken.´ Dat er geen Ajax-systeem bestaat, maar wel spelprincipes e.d. is ook Cruijffiaans, maar Cruijff zag dat breder dan tot Ajax beperkt te zijn. Het ging bij hem om algemene voetbalwetten zoals ook: ´Voetbal is balans´, ´Voetbal is techniek´, ´Voetbal is organisatie´, ´Voetbal is positiespel´.
Rob Siekmann
Literatuur:
– Gerard van Westerloo, Het droge Ajax (2001)
– Menno de Galan, De coup van Cruijff – Hoe Johan de macht greep bij Ajax (2011, 2012)
– Menno Pot, Het nieuwe Ajax – Hoe een voetbalclub zichzelf opnieuw uitvond (2019)
– Rodney Rijsdijk en Robbert Tilli, En Johan zag dat het goed was – Ajax 2018-2019 in 32 portretten (2019)
– Willem Vissers, Jongensdromen – Het gouden seizoen van Ajax (2019)
– Maarten Bax en René van Dam, Golden boys – Het verloren team van Ajax (2020)
– Menno de Galan, De nieuwe eeuw van Ajax – De turbulente jaren van een topclub (2022)
– Menno de Galan, Ajax in crisis – Het onthullende verhaal (2023)
