“Achteraf had ik hem misschien voor z’n harses moeten slaan”
De voetballer Johan Cruijff is zijn hele leven eigenlijk ook coach geweest. Bij Ajax en Barcelona maakte hij binnen de lijnen de dienst uit en was hij aanvoerder, terwijl hij ook bij het Nederlands elftal het verlengstuk van de trainer was. Niet geheel toevallig was dat heel veel wedstrijden dezelfde: Rinus Michels. Enige tijd vervulde Cruijff een speciale rol, of liever: hij manifesteerde zich als een niet-aangestelde coach die ongevraagd op de stoel van de gezaghebbende coach ging zitten. En hem voor het oog van 30.000 toeschouwers in De Meer en ’s avonds nog eens voor een paar miljoen op tv kleineerde. Iedereen herinnert het zich nog als de dag van gisteren: de ongemakkelijke situatie bij Ajax-FC Twente, 30 november 1980. Het is vooral zo bijzonder omdat niet iedereen dezelfde herinneringen eraan heeft.
Cruijff, uitgevoetbald, clubloos en ruim 33 jaar, deed op dat moment niet meer dan meetrainen met de Ajax-selectie. Bij de competitiewedstrijd tegen de Tukkers zat hij op de tribune. De Amsterdammers werden getraind door Leo Beenhakker. Het liep niet lekker, Ajax stond met 3-2 achter. In de tweede helft van de wedstrijd ving de NOS-camera Cruijff terwijl hij van de tribune afdaalde, het hek voor hem werd geopend en hij plaatsnam in de dug-out, naast trainer Leo Beenhakker en diens hevig rokende assistent Bobby Haarms. De attente begreep onmiddellijk dat Cruijff niet naast Beenhakker was komen zitten om gezellig over het weer of de landelijke politiek te babbelen. We zien duidelijk dat hij aanwijzingen geeft aan de stoïcijns blikkende Beenhakker, en later zelfs staand aan de spelers, met z’n voeten bijna in het veld. Wat hij precies zegt en roept, is nooit bekend gemaakt. Wel buigt Ajax de achterstand in de resterende speeltijd om in een 5-3 zege. Na afloop vraagt een journalist aan Cruijff of twee kapiteins op één schip wel handig is. Hij krijgt als antwoord dat twee kapiteins meer zien dan één. Met als toevoeging: “Wanneer de één zich omdraait, is de ander nog bezig. De spelers zullen dus harder moeten werken. Ajax heeft gewoon meer kapiteins nodig in deze fase. We maken genoeg doelpunten, maar krijgen er ook te veel tegen. Er moet beter georganiseerd worden.”
Beenhakker zal later in diverse media terugkomen op het voorval. In een Cruijff Special van Voetbal International zegt hij: “Achteraf had ik hem misschien voor z’n harses moeten slaan. Maar ach, ik heb er geen mentale schade aan overgehouden. Ik heb nog een paar maanden bij Ajax gewerkt, voordat ik naar Real Zaragoza vertrok. Uitgepraat hebben we het nauwelijks. Ik heb wel duidelijk gemaakt dat ik er niet van gediend was. Ik heb het ook nooit begrepen. Johan was altijd iemand die zeer loyaal was naar zijn trainers toe. Misschien was het een opwelling. We hebben later wel een keer kort samen – zoals Fritz Korbach het noemde – het huisje weer even bij het boompje en het schuurtje gezet. Rancuneus ben ik er nooit over geweest, zand erover.”
Bert Nederlof laat Beenhakker in zijn boek Don Leo – Het werd stil aan de overkant nog eens uitvoeriger terugblikken op het voorval: “Op een gegeven moment stonden we met 2-1 achter, toen Johan vanaf de tribune naar beneden kwam. ‘Tscheu La Ling eruit,’ zei hij direct tegen me in de dug-out. ‘Nou, Tscheu gaat er niet uit hoor,’ reageerde ik. Tscheu bleef dus staan, we wonnen uiteindelijk met 5-3 en Tscheu maakte twee goals. Johan bleef wel naast me zitten en gaf wat aanwijzingen. Maar veel verder dan ‘Naar voren’ en ‘Kom eruit’ kwam hij niet. Tsja, dat kan iedereen verzinnen. De spelers keken er wel raar van op en vonden het maar niks. Over dat incident werd veel gesproken. Persoonlijk heb ik er altijd een heel dubbel gevoel over gehad.”
Die ‘klap voor z’n harses’ dikt Beenhakker nog wat aan in het boek Een mooi huis in een grote tuin van auteur Marcel van Hoof, die uit zijn mond optekent: “Ik had hem op zijn bek moeten slaan.”
Tscheu La Ling herinnert zich het voorval ook nog goed. Tegen Ajax-volger Klaas Vos zegt hij in Ik heb nog met Johan Cruijff gespeeld: “Met de rust stond het 2-2, geloof ik. Na de rust scoorde Twente weer. Cruijff kwam toen naar beneden, naar Haarms en Beenhakker, waarschijnlijk omdat hij de kluts kwijt was. Want hij was dan wel technisch adviseur, maar er zat een trainer op de bank, en die zou toch moeten bepalen wat er moest gebeuren. Cruijff zou toen tegen Leo Beenhakker gezegd hebben: ‘Ik zou Ling eruit halen en Rijkaard erin zetten.’ Maar Beenhakker zei: ‘Dat gebeurt niet, ga jij maar zitten, hier naast mij als je dat wilt, maar het gebeurt niet.’ Ik wist daar op dat moment natuurlijk niks van, maar dat werd mij later verteld. Wij maakten later 3-3, ik meen door Edo Ophof, en ik maakte vijf minuten later de winnende treffer: 4-3. Het was dus een geluk voor Ajax dat niet doorging wat Johan wilde. Ik heb Johan er de volgende dag op aangesproken en gevraagd waarom hij dat wilde en wat hij tegen mij had. Maar hij ontkende alles, ook al werd het bevestigd door meneer Haarms en meneer Beenhakker. Iedere koe heeft een vlekje. We hebben allemaal onze goede en onze nare kanten. Je kunt wel de beste voetballer van de wereld en van alle tijden zijn, maar dat houdt nog niet in dat je de wijsheid in pacht hebt.”
In Boskamp buldert, dat hij samen schreef met Karl Vannieuwkerke zegt Jan Boskamp: “Hij ging naast Leo Beenhakker op de bank zitten en begon hem uit te leggen wat er moest gebeuren. Leo bleef rustig, maar van mij had hij al lang een klap op zijn kop gekregen. Iemand zo belachelijk maken, dat vond ik echt niet kunnen. Ajax won wel nog met 5-4. Typisch Jopie.”
Ling voegt toe in Voetbal voor volwassenen van Johan Derksen: “Ik vind Johan de beste speler van de wereld. Maar als je goed kunt voetballen, moet je niet denken dat je overal verstand van hebt. Als mensen het achter de ellebogen hebben, kan ik heel giftig worden.”
In hetzelfde boek zegt Ling: “Als speler ergerde ik me vreselijk aan Johan en hij stoorde zich aan mij. Ik offerde me niet op voor meneer Cruijff. Ik was populair en had zelfs mijn eigen tribunevak. Ik liep Johan als het ware in de weg. Mede daarom moest ik weg bij Ajax. Maar het enorme respect voor de voetballer Johan Cruijff heb ik altijd gehouden. We speelden eens een oefenpotje op Aruba. Na de training ging ik lekker naar het strand. Ik had een geweldig bruine kop, maar tijdens de wedstrijd lukte er niets en na een half uur werd ik gewisseld. Dat deed me niets. Vóór dat wedstrijdje, dat nergens om ging, zat Cruijff op zijn nagels te bijten van de zenuwen. Dat typeerde zijn winnaarsmentaliteit, zijn egoïsme en drive om altijd de beste te willen zijn. Als ik die mentaliteit had gehad, was ik waarschijnlijk ook een wereldster geworden.”
Ook Wim Kieft doet zijn zegje over het incident met Beenhakker. Michel van Egmond laat hem in Kieft zeggen: “Ja. Pijnlijk. Ik wist niet wat ik zag. Ik weet nog dat ik het zag gebeuren en ik dacht: nee hè? Ik ben altijd gek geweest met Leo Beenhakker. Vind ik tot op de dag van vandaag een bijzondere man. Daarom was het wel confronterend om te moeten meemaken. Maar ik ben ervan overtuigd dat Cruijff niets kwaads in de zin had.”
Dan Cruijff zelf. In Johan Cruijff. Uitspraken. Een biografie in citaten van Sytze de Boer reflecteert hij: “Ik wilde bij die wedstrijd tegen FC Twente bewust niet naast Leo op de bank gaan zitten. Vanaf de tribune zag ik echter zoveel essentiële fouten dat ik het niet meer uithield. Ik meende dat via een paar simpele aanwijzingen de wedstrijd gewonnen kon worden. Dan kan ik moeilijk blijven zitten. En stel nou eens dat die aanwijzingen verkeerd hadden uitgepakt, dan was ik toch verschrikkelijk afgegaan?”
