Voetbal door de as van het veld, gecombineerd met heel veel loopacties in de diepte, vormt de kern van zijn visie.
‘Als de bal aan de zijkant is, dan moet die in elk geval zo snel mogelijk terug naar de as. Ik onderscheid dan ook geen “eigen helft” en “helft tegenstander”, maar “de bal is in de as” en “de bal is aan de zijkant”. Is de bal al in de as, dan houden we hem daar waar mogelijk. Is de bal aan de zijkant, dan zorgen we er als team voor dat we de bal terugverplaatsen naar de as.’
De ruimte tussen de verdediging en het middenveld van de tegenstander heeft in trainerskringen de naam hotzone.
‘De beste zone waarin we iemand kunnen aanspelen, is de scoringszone. Dat is de ruimte tussen de keeper en de verdedigers. Dat is dan ook altijd de eerste optie voor mijn spelers. Maar vaak is die zone moeilijk bereikbaar, zeker als de tegenstander gegroepeerd achter de bal staat. Dat betekent dat wij onze focus verleggen naar aanspeelmogelijkheden in de hotzone.’ Daar wil hij altijd minimaal drie spelers hebben.
De aanvalsstrategieën zijn gebaseerd op vier effectieve manieren om tot scoren te komen:
1. Via diepte achter de laatste linie van de tegenstander.
2. Uit een schot, na een teruggetrokken voorzet
3. Uit een strafschop, corner, vrije trap of ingooi, oftewel de standaardsituaties.
4. Uit de omschakeling van verdedigen naar aanvallen.
Slot wil veel lage, teruggetrokken voorzetten zien. Die zijn effectief. ‘Een speler kan tegen een teruggetrokken bal aan lopen en de snelheid van de pass gebruiken om te schieten. Een kans uit een teruggelegde voorzet leidt dan ook relatief vaak tot een doelpunt, mits de bal zonder stuit over de grond wordt gegeven. Belangrijk is vooral de bezetting voor de goal. Ik geef mijn spelers nooit vaste opdrachten mee, in de zin van: de spits loopt naar de eerste paal, de buitenspeler naar de tweede paal en de aanvallende middenvelder komt op de strafschopstip. Elke situatie is anders en daarop moeten spelers anticiperen. Met zulke vastomlijnde opdrachten ontneem je spelers hun broodnodige vrijheid. Maar er moet wel altijd bezetting zijn om tot scoren te komen uit een teruggelegde bal. Daarbij moeten spelers uiteraard naar elkaar kijken, want als je met z’n drieën op de strafschopstip komt, hoeft maar één tegenstander de loopactie door te hebben en je staat alle drie gedekt.’
Bron: Mikos Gouka, ‘Slot-bal – Hoe Arne Slot via Feyenoord de top bestormt’, 2024, blz. 82 e.v.
De teruggetrokken voorzet is de ‘trekbal’ van vroeger, waarbij de schutter geen buitenspel kan staan, omdat de voorzet vanaf de achterlijn wordt gegeven. Hoge voorzetten zijn in de ogen van Slot nogal ineffectief: de links- of rechtsback die de bal met een vroege voorzet richting hetovervolle strafschopgebied slingert. Hij maakt een uitzondering op het ‘verbod’ op vroege, hoge voorzetten. ‘Als een tegenstander extreem gefocust is op het dichtmetselen van de as en niet of nauwelijks uitstapt om een voorzet te voorkomen, dan is het zeer lastig om door de as door te komen en wordt je bijna gedwongen tot het geven van hoge voorzetten. Dat doen we dan ook. Ik geloof niet dat die ballen er vaak ineens worden ingekopt of -geschoten. Maar door de tweede bal [de ‘áfvallende’ bal; RS]te veroveren staat de tegenstander soms nog ongeorganiseerd. Vanuit die chaos kunnen we dan tot kansen komen.’ Dat is dus Plan B: overgaan op opportunistisch voetbal.
Maar er is ook een andere optie, waarbij vastgehouden wordt aan combinatievoetbal. ‘Mocht een tegenstander koste wat kost controle over het centrum willen houden, dan is het onzinnig om toch continu de hotzone te willen bereiken. In dat geval houd ik mijn vleugelspelers aan de buitenkant, evenals de backs. Als we het spel snel via de half-spaces [de zones tussen de vleugels en het centrum; RS]van kant naar kant verplaatsen, dan komen er veel twee-tegen-één-situaties op de flank. Op die manier kunnen we doorkomen en met een teruggetrokken voorzet tot scoren komen. Voeren we dat goed uit, dan zal de tegenstander daarop reageren door meer de focus te leggen op het verdedigen van de zijkant. Een middenvelder of centrale verdediger zal de back ondersteunen aan de zijkant, om van een twee-tegen-één-situatie een twee-tegen-twee situatie te maken. Dat is voor ons het signaal om weer via de as aan te vallen: daar komt dan weer ruimte te liggen.’ Dus is Plan B overbodig! Tenzij Plan A2 – aanvallen via de zijkanten i n plaats van de as en de hotzone – mislukt. Want dan is de hoge voorzet naar het strafschopgebied toch weer de enige optie.
Rob Siekmann
