Manuel Neuer (1986) kondigde zijn afscheid aan bij de nationale ploeg van Duitsland. Hij verdedigde sinds 2009 124 keer het doel van de Mannschaft en won de wereldbeker van 2014. Verder: halve finale WK 2010, EK 2012 en 2016.
Neuer mag de compleetste keeper van de 21e eeuw genoemd worden. Niet alleen naar mijn bescheiden mening, maar ook naar die van de Nederlandse topopleider Frans Hoek. Als historicus voeg ik er wel aan toe: na Lev Yashin is Manuel Neuer de beste keeper aller tijden geweest.
Kind van Schalke en van de stad der duizend vuren
Gelsenkirchen. Ik keek toe vanuit de perstribune: Schalke 04 – Bayern München, 5 november 2006. Ik ontdekte er een jonge, zeer getalenteerde doelman, die toch blunderde. Voor de match bezocht ik het prachtige museum in het fonkelnieuwe, ecologisch verantwoorde, stadion Arena Auf Schalke. Het was een excursie langs de geschiedenis, der Bergmann – de mijnwerker – was alomtegenwoordig. Der Bergmann ist der Held der Arbeit in der Stadt der tausend Feuer. Dat las ik want Gelsenkirchen was de stad met de duizend fabrieksvuren, met Schalke als middelpunt en de mijnwerker als held. Via de uitgang betrad ik de voetbaltempel: 61.000 in het blauw en wit uitgedoste mensen zaten samen onder het uitschuifbare dak. De Nordkurve wiegde, wiebelde en stond rechtop. Ze overdekte zichzelf met een vlag in de vorm van een reusachtig Schalkeshirt. Vijf jaar eerder, in de lente van 2001, mocht ik zelf eens in de Nordkurve staan. Stuart Dykes, een Engelsman in Gelsenkirchen, gidste me vanuit het supporterscafé Fan Laden naar de beroemde staantribune waar 15.000 ultra’s verzamelden. Het leek een goedaardig gezelschap van oudere jongeren met lang haar en pubermeisjes uit de muzikale sfeer van de Neue Welle. Tijdens de opwarming voor de wedstrijd klonk melodieuze hardrock. De Nordkurve begon mee te swingen met vlaggen, sjaals en sweaters. Het geurde er naar alle soorten tabak. Wir sind das Ruhrgebiet, die rote Erde die uns glücklich macht las ik op een T-shirt en op een ander stond Der Kampf geht weiter, waaronder een Schalkevoetbalschoen een hakenkruis vertrappelde. De Nordkurve zette de apotheose in naar het startsein van de wedstrijd. Steh auf, wenn du für Schalke bist schelde het en de wave wentelde door het stadion. Dan klonk het legendarische clublied Blau und Weiss, wie lieb’ ich dich uit 1924, gezongen met volle overgave, borst vooruit en met de hand op het hart. Iedereen was er zeer intensief zichzelf en toch ‘samen’ voor Schalke 04. Te midden van deze massa bevond zich een veertienjarige puber. Hij droomde ervan ooit het doel te verdedigen van zijn lievelingsclub. Hij luisterde naar de naam Manuel Neuer.
‘Das Torwartspiel’ wint de wereldbeker van 2014
Het was Duitsland – Argentinië op 13 juli 2014. Finale World Cup 2014 in Brazilië.
Door een zeer scherpe tussenkomst verijdelde hij met een ‘boksbeweging’ boven het hoofd van de Argentijnse spits Higuain de openingstreffer. Hij hield zijn netten schoon tot in de 120e minuut.
De meevoetballende doelman! Das Torwartspiel! Er werd tijdens het WK 2014 geschreven over het belang van de ‘participerende keeper’ en men trok een lijn van Yashin naar Neuer. Een citaat uit het weekblad Die Zeit: ‘Neuer habe das Spiel des letzten Mannes revolutioniert.’ Hij werd de veelzijdigste doelman van zijn tijd en de compleetste van de 21e eeuw. Maar vooral: een noodzakelijke factor in het ‘balgeoriënteerde’ opbouwende spel dat zowel de Mannschaft als Bayern München het voorbije decennium ten tonele hebben gebracht. In wezen: de doelman-libero. De kunst van het keepen, die aansloot bij de kunst van het uitvoetballen van…Franz Beckenbauer.
Blunderen in de eerste match, medespelers ‘juichen’ voor rivaal
Het begon nochtans op een eigenaardige manier. In november 2006 draaide het vierkant bij Schalke 04. De fans protesteerden tijdens wedstrijden telkens op minuut 19 en seconde vier tegen de slechte prestaties. Daarmee verwezen ze naar het stichtingsjaar 1904 van hun favoriete club. Zo deden ze ook op speeldag tien bij de komst van Bayern. Uitgerekend in deze minuut trapten de Köningsblauen de 1-0 op het bord. Even later verdubbelde Schalke zelfs de stand. De jonge keeper Manuel Neuer verdedigde verrassend het doel ter vervanging van de ervaren Rost. Hij loste net voor de pauze een slappe bal, met de 2-1 tot gevolg. Tien minuten in de tweede helft stonden de bordjes gelijk. Coach Slomka verdedigde hem tegen de media-aanvallen en hield het vertrouwen in zijn twintigjarige keeper. De week nadien won ‘Schalke-met-Neuer’ met 0-2 bij Borussia Mönchengladbach. Na de 0-1 spurtten tien spelers jubelend naar de bank om reservekeeper Rost te omhelzen. Neuer staarde vanop afstand naar dit statement.
De fans smaakten het evenmin en kozen voor hem partij omdat ze hem als één van hen beschouwden. Hij supporterde als kind voor Schalke 04, stond jaren in de Nordkurve en genoot van de sterke keepersopleiding van de club. Hij beslechtte het pleit in zijn voordeel, presteerde zo sterk dat hij de prijs van ‘beste Bundesligakeeper van het seizoen’ kreeg en greep net naast de landstitel.
‘Springsteen in Berlijn, Neuer in Porto…’
De tweede plaats gaf recht op deelname aan de Champions League en in november 2007 leerde Europa hem kennen in de achtste finale tijdens ‘de nacht van Porto’. Hij stopte alle – vooral onmogelijke – ballen en hield stand tot minuut 120. Na de 1-0 heen en de 1-0 terug verzorgde hij ook het strafschoppenspektakel en ranselde er twee uit zijn kooi. Die prestatie noemde hij later ‘de sleutel tot zijn loopbaan.’ In de media werd hij vergeleken met ‘Picasso en Michelangelo’. Schalkefans getuigden later over deze gebeurtenis: ‘Sommigen zagen Bruce Springsteen in Berlijn en spraken er hun hele leven over. Wij zagen Manuel Neuer in Porto en doen hetzelfde.’
Boel met Bayerfans
Een volgende topmoment bij Schalke zou zijn loopbaan een aparte wending geven. Op speeldag 29 hield hij Bayern in München van de zege (0-1). Na afloop spurtte hij naar het de Schalkefancurve aan de hoekschopvlag en liet zich languit op de grond vallen. Daarmee imiteerde hij Oliver Kahn. Die deed in 2001 net hetzelfde nadat Bayern in de slotseconde de titel had afgesnoept van … Schalke 04. Neuer treurde toen op de staanplaatsen. Vijf weken later miste Bayern op zijn beurt op een haar na de titel als gevolg van de nederlaag tegen Schalke. De ultra’s van Bayern waren woest om de ‘provocatie’ van Neuer en zouden het hem niet vergeven.
Twee jaar later sloeg het nieuws in als een bom: Neuer verruilde ‘de club van zijn leven’ voor … Bayern. Net voor de halve finale van de DFB Pokal tussen … Bayern en Schalke. De fanatieke Bayernfans voerden in het stadion campagne tegen hem met spandoeken ‘Koan Neuer’ (geen Neuer) en hij kreeg schimpscheuten en bierbekers naar het hoofd geslingerd. Hij bewees zijn mentale kracht en hield opnieuw de nul op het bord (0-1). In laatste match met Schalke 04 won hij zijn eerste trofee: 5-0 tegen Duisburg in de bekerfinale.
Het duurde een tijd vooraleer hij het vertrouwen van de scherpslijpers had gewonnen. Ze legden hem een dwaze code op die hem verbood om overwinningen gemeenschappelijk te vieren. Hij had zich niet voor niets in het verleden denigrerend over de grootmacht uit München uitgelaten. Dat veranderde pas nadat hij in de halve finale van de Champions League in het Estadio Bernabeu van Real Madrid de strafschoppen stopte van de Ballon d’Orwinnaars Cristiano Ronaldo en Kaka. 2-1 in München, 2-1 in Madrid, Bayern door na penalty’s. Zijn ploegmaats accepteerden niet langer dat de ‘held van de avond’ afzijdig moest blijven en betrokken hem in de viering. Eén maand later ging de ‘Beker met Grote Oren’ de lucht in na de 2-1 zege tegen Borussia Dortmund.
De zwevende hand van de alerte zwijger
Een jaar later schreef hij de triomf van zijn leven in zijn dagboek: World Cup Brazil 2014. De beste keeper van de wereld, de beste speler van het toernooi, wereldkampioen met de Mannschaft.
In de kwartfinale van WK 2014 tussen Duitsland en Frankrijk braken bij een 1-0 achterstand in de laatste minuut Les Bleus nog één keer massaal uit. Benzema dribbelde zich uit het kluwen en trapte vanuit een schuine hoek binnen, zo dacht iedereen …Tot ze daar opnieuw was: die zwevende hand van Neuer. Bij om het even welke keeper eindigde die bal alsnog tegen de touwen, niet zo bij Manuel Neuer: het bleef 1-0.
Manuer Neuer is de dominante doelman, zoals de Mannschaft er blijkbaar per anderhalf decennium één kweekt: Sepp Maier, Harald Schumacher, Oliver Kahn. In deze lijn volgde Neuer. En toch ook niet: Maier, Schumacher en Kahn, dat waren in de eerste plaats krachtkeepers. Power, positie, de muil, het ego, de botsing. Neuer was eerder de alerte zwijger. Kijken en keepen. Zien, oordelen, handelen: zich groot maken bij een-tegen-eensituaties: afwachten tot voorbij de schijnbeweging bij een dribbel; de ultieme voetreflex op het ogenblik dat hij verslagen lijkt. Wat hem vooral typeert, is die zwevende hand. Als de dalende of strakke bal hem dreigt te passeren, dan ontspringt die zwevende hand. Ze maakt zich langzaam los van het lichaam en krult in een diagonale boog om het ronde projectiel uit het doelvlak te ranselen. Hij lijkt verslagen, daar verschijnt de zwevende had op het toneel. De zwevende hand schijnt zelf te oordelen wanneer ze optreedt. Ze redt hem wanneer hij het laat afweten. De voetballende doelman, de libero van het strafschopgebied.
De kunst van het keepen van Neuer sloot aan bij de kunst van het voetballen van Beckenbauer
De kunst van het keepen die aansloot bij de kunst van voetballen volgens Franz Beckenbauer.
Ik dacht terug aan 2001. Ik zag het kind van de Nordkurve, dat uitgroeide tot de beste in zijn vak. Meer zelfs: ’s werelds beste in zijn vak. Schalke 04 had eindelijk zijn volwaardige Weltmeister. Hoe reageerde de Nordkurve op zijn voormalige held? De ontvangst na zijn transfer naar München was niet altijd even vrolijk geweest. Men nam hem zijn overstap kwalijk. Verwensingen en geschimp werden zijn deel bij de thuisduels tegen Bayern. Ondanks zijn blijvende sympathie voor Schalke. Hij trok de vergelijking met een huwelijksbreuk, waarin de eeuwige trouw plaats had gemaakt voor gemengde gevoelens. Maar waar de liefde volgens hem toch aanwezig bleef en zich uitte in ontgoocheling. De menselijke geest is onpeilbaar. Manuel Neuer.
