MANCHESTER UNITED, MATT BUSBY & THE BUSBY BABES: DE EEUWIGE 6 FEBRUARI 1958 (2) – RW

Manchester United is back! Dankzij Ole Gunnar Solskjaer voetballen de Red Devils opnieuw volgens het aanvallende en creatieve evangelie van The Theatre of Dreams. Solskjaer treedt qua spelstijl in de voetsporen van Alex Ferguson. Die haalde op zijn beurt zijn invloed bij Matt Busby.

Matt Busby (1909-1994) wordt beschouwd als de man die het moderne Manchester United bedacht en de fundamenten legde voor Old Trafford als ‘Droomtheater’. Op 20 januari 1994 overleed hij, dat is precies 25 jaar geleden. Op 6 februari 1958 crashte het vliegtuig van Manchester United in München. Het drama ging de geschiedenis in als ‘The day a team died’ en wordt jaarlijks herdacht door de club. Deze week nemen we u mee in de leefwereld van Matt Busby, Duncan Edwards en The Busby Babes. Zij tekenden de patronen uit voor de filosofie achter ‘The Manchester United Way of Football’.  Aflevering 2.

Een schok waart door de stad in 1946. Alles zal veranderen. Matt Busby, de man met de eeuwige hoed arriveert. Rond hem hangt een waas van mysterie. Minzaam, maar ondoorgrondelijk. 

Matt Busby spiegelt zich aan Clement Attlee. De prime minister van de Labour Party droomt na de Tweede Wereldoorlog van een nieuwe maatschappij, The New Society: een democratische verzorgingsstaat. Attlee staat voor een immense taak: de heropbouw van het land en de herinvoering van een nieuw gemeenschapsgevoel. De sociaal-democraat Busby herkent zich in die lijn en trekt ze door naar Manchester United, noteert biograaf Eamon Dunphy in A strange kind of Glory. Matt Busby & Manchester United: Busby bezint zich over een club waar iedereen gelijkwaardig is en waar men samen streeft naar verlicht voetbal.’ Hij ontwerpt een on-Engels ethos: de kracht van het individu. Tegelijk eist hij dat iedereen zich zou onderwerpen aan het hogere doel: Manchester United. Hij breekt een lans voor verbeelding en virtuositeit: Enjoy yourself and entertain the people!

Hij benoemt Old Trafford tot Theatre of Dreams, de agora van het visioen, waar het voetbal de geesten van de mensen vrolijk stemt.

Matt Busby (26 mei 1909), de Schot met de Ierse wortels, groeit op in de harde protestantse mijnwerkersgemeenschap van Orbiston, waar Ierse katholieken aanvankelijk als luie drinkebroers worden afgeschilderd, geobsedeerd door seks.

Orbiston Belshill in Lanarkshire. Het nietige dorpje biedt de mens slechts twee dingen om te overleven: de mijn en het voetbal. Mining is vuil en gevaarlijk; soccer is gezond en prettig. Een ontsnapping naar het daglicht en de frisse lucht. In de mijn leven de mannen als dieren op elkaar, bovengronds vinden ze vrijheid in het voetbal.

De gemeenschap controleert het leven tot in de kleinste details, een individuele keuze wijst men als ‘slecht gedrag’ van de hand. Het voetbal biedt een vlucht: expressie, persoonlijkheid en verbeeldingskracht.

Nellie Greer huwt met Alex Busby. Ze is de dochter van Jimmy, een Ier die rond 1880 zijn overlevingstocht staakt in Orbiston.

In de Belshillgemeenschap werken katholieken en protestanten zij aan zij. Ierse immigranten blijven aanvankelijk zonder rechten. Men slingert hen de grofste beledigingen naar het hoofd.

Het opgroeiende meisje Nelly verafschuwt deze sfeer. Ze streeft nobelere ambities na. Ze beschouwt religie als een privézaak en ontdekt belangrijkere dingen in het leven: onderwijs en emancipatie. Alex Busby deelt Nellies inzichten en ze hangen samen het progressief katholieke wereldbeeld van die tijd aan: educatie leidt tot geestesverlichting, eenzijdige godsdienstbeleving tot geestesvernauwing. Onderwijs brengt de mens vooruitgang, religieus fanatisme veroorzaakt haat.

Alex en Nelly verwerpen zowel de nationalistische Ierse retoriek als de sectarische kerkelijke dogma’s. Ze zien zichzelf als Schotten, die trots zijn op hun Ierse roots. Nellie Greer bevalt van vier kinderen tussen 1909 en 1914: Matt, Delia, Kathy en Margareth.

Het gezinsgeluk wordt brutaal verstoord door de genadeloze gruwel van de Grooten Oorlog. Alex Busby valt in 1916 als gevolg van een verdwaalde Duitse kogel op het slagveld van het Franse Arras, tussen de Somme en de Vlaamse IJzervlakte, in de vallei van de dood.

Matt Busby verteert het verlies van zijn vader nooit. Van dan af voelt hij zich onbeschermd: ‘There was a gap in the life of a boy without a father.’ Als zijn vrienden over de relatie met hun vader praten, voelt hij zich verlaten.

Het Belshillmijndistrict grossiert in topvoetballers: Hughie Gallacher, Alex James en Jimmy Mc Mullen, de spelers van de legendarische Wembley Wizards in 1928 die Engeland verslaan met fantastisch voetbal en 5-1. Ze geven identiteit en trots aan de mijnwerkersgemeenschap.

Voor Busby, de jongen zonder vader, brengt het voetbal een thuisgevoel.

Hij vindt er zijn diepere spirituele roots.

Het redt hem uit de bitterste armoede en haalt hem als adolescent uit de mijnen van zijn geboortedorp. Hij herkent in het voetbal ‘de vrijheid van de volksmens’ en stelt het tegenover de opgeklopte en hysterische militaristische prietpraat die het leven van miljoenen onschuldige jonge mannen wreedaardig had beëindigd.  Matt Busby voelt voetbal als zijn lot: it was my destiny.

Niet alleen de verweesdheid na het verlies van zijn vader opent Busby de ogen. Ook de fatale afloop van de Algemene Staking van 1926 – The General Strike – versnelt zijn proces van volwassenwording.

De staking volgt op de grote hongermars – The Hunger March – en start hoopvol op 3 mei 1926 maar eindigt na negen dagen in misnoegdheid. De mijnwerkers staken voort tot in november. Op hun agenda: veilige werkomstandigheden, achturige werkdag, goede leefomgeving en compensaties voor ziektes. Ze vormen een gemakkelijke prooi voor de regering en worden terug de mijn in gestuurd, hun spirit is gebroken. De zeventienjarige Busby keek toe en leert een les voor het leven inzake valse beloften en machteloosheid. De nefaste gebeurtenissen draaien zijn overtuiging omtrent broederlijkheid op een laag pitje.

Hij vindt slechts één gemeenschap die de geesten van de mensen tijdelijk bij elkaar bracht: het voetbal. Dat geloof krijgt nooit een deuk. Voor de jongen zonder vader is het meer dan een spel.