MANCHESTER UNITED EN DE FILOSOFIE ACHTER DE JEUGDPOLITIEK: MATT BUSBY, THEATRE OF DREAMS, STAD DER SOCIALE DISSIDENTIE – RW

Manchester is een stad van dissidenten. En de geboorteplaats van de Labour Party en de klassieke sociaaldemocratie. Manchester United en Old Trafford voedden steeds deze gedachten: dissidentie en sociaaldemocratie. Via hun voetbalrebellen – van Billy Meredith over George Best tot Eric Cantona – maar vooral via hun legendarische Schotse coaches Matt Busby, Tommy Docherty en Alex Ferguson.

In tijden van Brexit blijft Manchester – samen met Liverpool – overeind als bakermat van de progressiviteit. The Republic of Mancunia leeft, tot in The Theatre of Dreams toe, zoals Old Trafford wordt genoemd. Daar is stilaan een sportieve wederopstanding bezig.

Deze week realiseerden de Red Devils een merkwaardig record: de amper achttienjarige Mason Greenwood speelde zich in de kijker met liefst drie doelpunten. Dat was niet het meest opzienbarende: wel dat dit de vierduizendste (4000 ste!) opeenvolgende match was voor Manchester United met een speler uit de eigen ‘jeugdacademie’ in het eerste elftal. De serie startte in…1937. De filosofie kreeg het volgende decennium gestalte met de komst van coach Matt Busby. Hij tekende voor de befaamde ‘The Manchester United Way of Football’. 

In juli 1946 schudt de kiezer de fundamenten van de Engelse samenleving door elkaar en stuurt Clement Attlee naar Dowing Street 10, de ambtswoning van de dienstdoende eerste minister. Voor het eerst levert de sociaal-democratische Labour Party de Prime Minister. Attlee gooit het roer van de vooroorlogse tijden om; verwerpt de oude waarden en trekt moderne lijnen: de opbouw van de Welfare State, de welvaartstaat, de New Society, de rechtvaardige samenleving.

Op hetzelfde ogenblik arriveert op Old Trafford de jonge, ambitieuze Matt Busby.

Na lange onderhandelingen is Louis Rocca geslaagd in zijn opzet. Busby zou Manchester United naar zijn hand zetten. Zijn stijl chargeert de ouderwetse denkbeelden van het Engelse voetbal.

Attlee beoogt een humane en volkse regering. Busby’s United is er het voetbalequivalent van, een club met gelijke rechten voor allen, en waar spelers samenwerken en geloven in de vooruitgang. Busby kneedt een familie, Manchester United is zijn thuis.

Ondanks het feit dat hij zijn politieke inzichten uit de openbaarheid houdt, is hij een man van Labour. Zoals de meeste katholieken in Manchester. Hij gelooft in rechtvaardigheid, hoewel hij uitgesproken partijpolitieke standpunten mijdt als de pest.

Hij raakt snel doordrongen van zijn eindbestemming. Hij gedraagt zich bij Manchester United – waar hij aan het roer komt na een spelerscarrière bij Manchester City, FC Liverpool en Schotland – als een pater familias. Busby toont zich letterlijk The Boss.

In The Birth of the Babes, Manchester United Youth Policy 1950-1957 (Empire Publications, 2005) verstrekt auteur Tony Whelan verrassende inzichten. De assistent-academy-manager van United – en ex-speler – studeerde na zijn loopbaan sociologie aan de Manchester Metropolitan University. Hij analyseert Busby’s visie op vanuit de humanistische wetenschap en trekt een meeslepende parallel met het veerkrachtige standaardwerk Homo Ludens – de spelende mens – van de Nederlandse cultuurhistoricus Johan Huizinga (1872-1945). Huizinga definieert spel als ‘gedrag dat naar vrijheid zoekt. Vrijheid is noodzakelijk voor innovatie en cultuur. Het spel is de basis van alle beschaving.’ Whelan last in: ‘Spel is het fundament van de sport omdat alle sport zijn oorsprong vindt in het spel.’ En Matt Busby kruidt zijn voetbalspecerijen met peper: individualisme, zelfexpressie en improvisatie. Whelan legt de link met Huizinga: Busby toucheert zijn spelers met het geloof in het experiment en het zonder limieten aftasten van hun talent tot het artistieke potentieel volledig ontbolstert. Busby’s luciditeit – football is a beautiful game with a creative genius – kruist volgens Whelan Huizinga’s begrip over ‘meesterschap en beheersing’.

Humanitas! Dit is het sleutelbegrip voor Matt Busby: ‘If a I ever become a manager I would respect players as individuals who needed individual treatment and thereby try to inspire to respect for them.’ In 1945 klinkt hij bijzonder zeker van zijn stuk. Spelers moeten Old Trafford als hun thuis aanvoelen. Brian Glanville, één van de nestoren van de Engelse journalistiek definieert de werkwijze als volgt: ‘He wanted it to be a family club and he played his part in making it that way by showing an interest in people, so that everybody was important. He used to say that we don’t have first team players and second, they are all Manchester United Players.’ Volgens Glanville lopen de sociaal-democratische waarden als een vezel door zijn leven. Die geeft hij door aan zijn jeugdspelers: ‘ A football club had to have human values, a sense of fairness, decency and justice.’ Hij concludeert, uit eigen slechte ervaringen in de jaren dertig, dat een club de plicht heeft om zorg te dragen voor zowel het professionele als het persoonlijke leven van de voetballer.

Manchester United is zijn familie. Zonder geheimen, zonder gaten in de communicatie, zonder begripsverwarring. Hij voert een opendeurpolitiek, debatteert over voetballijnen en luistert naar de persoonlijke verhalen. Hij goochelt met het begrip ‘individual player’s welfare’.

Hij ontsluit zijn geest voor de veranderende jaren vijftig en bedingt voor

zijn jonge spelers een plaats in de jongerencultuur van Manchester.De muziekclubs Plaza, Continental en Cromford draaien de baanbrekende rock’n roll van Elvis Presley, Bill Haley en Jerry Lee Lewis. Het sensuele avontuur zuigt als een magneet de experimenterende jeugd aan. De jongens van United krijgen op dinsdag en donderdag carte blanche van Busby. Hij verkiest volgens Whelan soepele zelfdiscipline door respect voor anderen, het elftal en de club boven rigide regels.

Jeugdpolitiek of youth policy onder Busby is een zeer complex proces, waar voor het eerst psychologie prominent in beeld komt.

Hij begeleidt zijn spelers in hun groei tot volwassenheid. Hij verdedigt het individualisme maar eist tegelijk van zijn spelers dat ze zich conformeren aan het algemeen belang: Manchester United!

Dat is in het bestofte Britse profvoetbal van die dagen niet de gewoonte. Busby creëert een familiesfeer in de hoop dat het talent van zijn spelers sneller zou openbloeien. Rommelende jongens kunnen steeds rekenen op een begrijpend woord. Zwangere vrouwen ontvangen een bos bloemen en voor de kinderen organiseert hij kerstfeestjes.

De aanpak van Busby – en van zijn immer aanwezige Welshe assistent Jimmy Murphy – stoelt ook op de nieuwste voetbalinzichten omtrent het aloude Schotse passing game. Samen steken ze de loftrompet op over de Magische Magyaren van Puskas, Real Madrid van Di Stefano en Brazilië van Pele en Garrincha. Busby spaart geen spaander van de Engelse ‘kick-and-rush’.

Hij programmeert een gedurfde mix en mengt de Schots-Ierse verbeelding met de Welshe vurigheid en de Engelse kracht en inzet.

Het rendeert: tussen 1947 en 1952 tikt United vier keer aan op de tweede plaats. In 1952 jubelt OId Trafford om de eerste titel sinds…1911. In 1948 feest het rode stadsdeel ook voor de eerste FA-Cup sinds 1909. Hard times are over!