HONDERD JAAR GELEDEN WON TSJECHO-SLOWAKIJE IN PARIJS HET EERSTE ‘MODERNE’ LANDENTOERNOOI – RW

Precies honderd jaar geleden werd het moderne interlandvoetbal écht geboren. Minder dan één jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog vond in Parijs een ‘Olympiade’ plaats met teams van de ‘geallieerde landen’.  Met als deelnemers Frankrijk, Italië, Griekenland, Roemenië , België, Canada, Verenigde Staten en Tsjecho-Slowakije. Op 29 juni 1919 versloeg Tsjecho-Slowakije in een spannende finale gastland Frankrijk met 3-2.

Het volledige verhaal leest u in mijn boek ‘Wereldvoetbalzomers van België 1920 tot Brazilië 1970. Een cultuurgeschiedenis van het spel om de bal deel 1’. Het boek is te koop in de boekhandel, via bol.com of te bestellen bij raffe.willems@telenet.be

Een deel van het hoofdstuk presenteer ik op www.dewitteduivel.com

De Praagse voetballente van  president-filosoof Tomas Masaryk 1919-1920 – RW

 Zonder enige twijfel speelde de nationale voetbalploeg van het nieuwe land Tsjecho-Slowakije het beste voetbal ter wereld in de periode 1918-1920. Met zeven opeenvolgende overwinningen in twee grote toernooien en een doelgemiddelde van 33-8. Dan volgde de finale van de Olympische Spelen in België. Onder impuls van de eerste president Tomas Masaryk – christen én humanist – zakten voetbalvernieuwers af naar de Gouden Stad.

Pravda Zvitezi! De waarheid zal zegevieren! Zo schreeuwde Jan Hus, de christelijke vrijdenker, toen hij in 1415 als ketter stierf op de brandstapels van de Inquisitie. Hus is de vader van het moderne Praag. Hij bepleitte godsdienstige verdraagzaamheid, scheiding tussen Kerk en Staat en een nederige opstelling van de clerus. En bovendien: vrijheid, rechtvaardigheid, creativiteit, humor en een vorm van directe democratie. Na zijn dood ontstond de beweging van Hussieten. Zij voerde oppositie voor de ongrijpbare vrijheidsgedachte tegen de klerikale en wereldlijke tirannie van de Habsburgers door de eeuwen heen. Die eindigde in bloed en tranen, met de Eerste Wereldoorlog. Bij de stichting van de zelfstandige Republiek in december 1918 werd de gedoodverfde leider van de nieuwe natie, Tomas Masaryk, triomfantelijk ingehaald na vier jaar ballingschap. Door een escorte van soldaten uit Tsjechië én Slowakije. Op de ruïnes van het Habsburgse Rijk stichtten ze in 1918 de onafhankelijke democratische republiek tegen de voormalige bezetters in.

De laatste woorden van de eerste dissidente held van de stad klonken als de leuze van protesterend Praag over het beroemde Wenceslasplein terwijl het in zijn hoofd schemerde. Masaryk voelde zichzelf een Hussiet en lachte minzaam, zoals steeds. Hij vreesde voor de broze onderbouw van de veelvolkerenstaat. Hij broedde op een plan dat de bevolking gemoedsrust gaf en de mensen bij elkaar bracht: hij dacht aan een sterk nationaal elftal. Sinds het einde van de negentiende eeuw lagen in zijn geliefde Gouden Stad – Zlata Praha – toch de wortels van het continentale Europese spel verscholen? Hij herinnerde zich het Praag van die tijd als een kosmopolitisch centrum van zowel hervormingsgezinde acties voor democratie en zelfbestuur als voor sportieve activiteiten. Omschreef Goethe Praag niet als de ‘schoonste edelsteen in de kroon van de wereld’? Het beroemde tolerantieprincipe lokte mensen uit alle delen van Europa, waaronder veel kunstenaars, dichters en denkers. Ook sportvernieuwers. Dat laatste beweert de Duitse voetbalhistoricus Hardy Grüne in zijn Enzyklopädie der europäischen Fussballvereine (2000).

Zonder twijfel is Walther Bensemann (1873-1934) de belangrijkste voetbalhervormer van zijn tijd geweest. De medestichter van Bayern München was de zoon van een joodse bankier. Hij bracht een deel van zijn studententijd in Groot-Brittannië door en leerde de Schotse voetbalprincipes beminnen. Het intelligente passing game als reactie op het eentonige Engelse kick & rush. Entertainment versus de Engelse discipline.  Het spel van het volk tegenover de Engelse old boyskostschoolfilosofie die het voetbal aanvankelijk enkel weglegde voor de studerende burgerijjeugd. Bensemann verspreidde zijn geloof vanaf 1920 met zijn weekblad Der Kicker over de Duitse Weimarrepubliek maar zijn invloed in Praag, Wenen en Boedapest reikte velen malen verder dan in de eigen heimat. Hij roemde het voetbal als ‘een systeem van de vrijheid’ en ‘de religie van alle volkeren’. Hij counterde de elitaire privilegies en riep sport uit tot massafenomeen. Hij dicteerde zijn missie: voetbal vervult een sociale rol, voedt de jeugd op tot fair-play en altruïsme en internationale ontmoetingen verbeteren de verstandhouding der volkeren en dienen de wereldvrede.

Bensemann passeerde reeds rond de eeuwwisseling in Praag. Hij beïnvloedde professoren die handboeken over ‘hygiëne en gezondheid’ doceerden maar verwierf vooral aanzien omdat hij Engelse elftallen naar Praag haalde.

Via het voetbal kon Masaryk zijn hoogstaande politieke ethiek verbinden met de immer relaxerende Praagse mentaliteit. Op de Olympische Spelen van 1920 in Antwerpen gold de nieuwe natie meteen als grote favoriet.

Tsjecho-Slowakije had zich in juni 1919 voor het eerst aan Europa getoond met vier overwinningen tijdens de in Parijs georganiseerde Pershing Games: België (4-1), de Verenigde Staten (8-2) en Canada (3-2) in de groepsfase. In de finale nam men voor 30.000 kijkers de maat van Frankrijk (3-2). Tijdens de Spelen stoomde het elftal op een indrukwekkende wijze door naar de finale: 7-0 tegen Joegoslavië, 4-0 tegen Noorwegen, 4-1 tegen Frankrijk. Dan koos de scheidsrechter partij voor het thuisland België, althans in de ogen van de TsjechoSlowaken die op de negenendertigste minuut bij een 2-0 achterstand balorig het veld verlieten en niet meer terugkeerden. Meer dan 40.000 fanatieke Belgische supporters vierden de zege. Voor de wedstrijd pookte de Belgische boulevardpers de hetze op. Volgens de Duitse Oost-Europadeskundige Karsten Kemminer werden de Tsjechen ten onrechte als mede-aanstokers van de Eerste Wereldoorlog opgevoerd: ‘Sie sorgten damit für eine unnötig aufgeheizte Stimmung unter Teilen der belgischen Zuschauer.’ (Überall is der Ball rund – Zur Geschichte und Gegenwart des Fussballs in Ost- und Südosteuropa, 2006)

Masaryk voelde de ontwakende vlam bij het Praagse publiek. Hij bestreed de vooroordelen van de intellectuelen. Sommige internationalen studeerden nog en namen uit vrees voor ‘voetbalhatende’ universiteitsprofessoren een andere identiteit aan. Aanvoerder Karl Pesek tekende op de Spelen onder het pseudoniem Karl Kada – op dat moment internationaal bekend – het scheidsrechtersblad.

De president liet puin ruimen en zette de met elkaar kibbelende Tsjechische, Duitse, Poolse, Hongaarse, Slowaakse en joodse voetbalbonden in 1922 onder hetzelfde dak van een nationale structuur: Ceskoslovenska Asociace Fotbolova (CAF). Hij doorbrak de etnische scheidslijnen via het voetbal, dat het jonge land zijn noodzakelijke gemeenschappelijke identiteit verleende.