HOE WORDT MEN WELTMEISTER OP HET VELD (5)? – RW

Dit voorjaar publiceerde Voetbalbibliotheek De Witte Duivel ‘Weltmeister. Het geheim van Joachim Löw en de wereldkampioenengeschiedenis van de Mannschaft’. Het is enerzijds een boek voor liefhebbers van historische wandelingen door ‘voetbal & samenleving’. Tegelijk zet het volop de focus op het werk van bondscoach Joachim Löw. Deze week brengen we een serie ‘Hoe wordt men Weltmeister op het veld?’ Vandaag aflevering 5.

Big Data Management

Ik sloot mijn driedaagse trip naar Baden-Württemberg af in Freiburg, de thuishaven van Joachim Löw. Freiburg is een stad naar mijn hart: ecologisch, sociaal, vrijheidslievend.

Voor hotelbezoekers is het openbaar vervoer gratis en honderd procent energievriendelijk. Dat is ook het Schwarzwaldstadion van SC Freiburg, de club van zwart en rood. Vanuit het stadscentrum ben je er met de tram op minder dan een kwartier. Het is geprangd tussen een woonwijk, de rivier Deimsar en een beboste berghelling met windturbines. Een groot bord met een foto van het publiek heet je welkom met de woorden ‘Danke das ihn immer für das besondere Klima sorgt.’ Ik zie hoe de A-selectie zich losloopt na het behalen van de draw bij Borussia Dortmund dankzij de ‘lob van het jaar’ van Pedersen.  Mijn oog valt op een ‘Gute Tat mit Plakat’-oproep. Met als begeleidend bijschrift dat sociale initiatieven die op een originele wijze worden aangekondigd op kosten van de stad in heel Freiburg in het oog mogen springen. De avond voordien ontdekte ik Café Movie, reggae bar aan de middeleeuwse poort Schwabenertor. Dat viel letterlijk te nemen: de muren en de plafonds waren beplakt met foto’s en affiches van voornamelijk Bob Marley. En van zijn spreuken: ‘None but ourselves can free our mind’. Uit de boxen schalde de hele ‘Live at the London Lyceum’ – cd waarmee Marley wereldberoemd werd in 1976 en die mij als zeventienjarige de ogen opende en bewoog tot een eerste bescheiden stap richting volwassenheid. Het was middernacht maar de bruine kroeg puilde uit. Tegen het plafond hingen voetbalsjaals tussen de oude elpees. En een hoes van ‘Red red wine’ van UB 40. Ik besloot het voorbeeld van de Britse reggaeband te volgen en me tegen deze achtergrond te verdiepen in ‘Das Reboot. How German football reinvented itself and conquered the world.’ Hierin kwam de in Engeland verblijvende auteur Raphael Honigstein in 2015 met het verrassende inzicht dat de opvallende keuze voor de ‘best beschikbare technologie’ de Mannschaft in 2014 ook een voorsprong gaf.

Soms helpt het toeval de loop van de geschiedenis. Het bedrijf SAP ontwikkelt business software providers en is wereldleider van deze branche. Tegelijk is SAP een van de sponsors van de DFB. Toeval, of toch niet? Want het bedrijf heeft zijn hoofdzetel in Walldorf in Baden-Württenberg. SAP staat voor Systeme, Anwendungen und Produkte in der Datenverarbeitung.

In januari 2014 ontstond de kruisbestuiving toen medewerkers van de DFB afreisden naar Silicon Valley voor een bezoek aan het innovatielaboratorium van SAP over het gebruik van  ‘big data management’ in het voetbal. SAP kreeg de taak een systeem te bedenken waarmee de coaches in direct contact konden blijven met de spelers in de maanden voor het eindtoernooi. Enkele spelers werden aangeduid als proefkonijnen: ze ontvingen persoonlijke performance data en ook ‘organisatiedetails’. Vanaf dan stuurden coaches de spelers meteen ‘tiensecondenvideo’s’ om hen dingen te verduidelijken. Vroeger was het wachten op een afspraak. Op die wijze won men tijd. En kon men onmiddellijk op de actualiteit inspelen. Dat gebeurde in de dagen voor de halve finale tegen Brazilië. Van zodra men wist dat Neymar (blessure) en Thiago (schorsing) zouden ontbreken speurde het ‘systeem’ naar alle wedstrijden van de Selecao zonder Neymar en Thiago. En men bestudeerde de mindere kanten van de vervangers. Men stelde een clip samen met ‘sleutelmomenten’ van de tegenspelers en verzond die over Neymar naar de mobiele telefoons van de verdedigers en die over Thiago naar die van de aanvallers.

Digitale matchanalyse als sociale groepsactiviteit

Tot verrassing van de bondscoaches pakten de spelers dit met veel enthousiasme op en evolueerde het SAP-systeem tot een vorm van collectieve studie én discussie. Ze ontvingen niet enkel de clips maar voorzagen ze op hun beurt van hun commentaren. Via de analysetool Mac Pro – een tube met een 27 inch screen –  navigeerde men naar alle momenten van belangrijke tegenstanders. Zo bestudeerde Boateng naar verluidt zoveel clips van Cristiano Ronaldo dat hij ontdekte dat die zelfs een speciale manier van kijken naar de bal had, net voor hij wegdraaide van een verdediger. Het loonde want Ronaldo kwam er niet aan te pas tegen Boateng in de openingspartij tussen Duitsland en Portugal (4-0). De matchanalyse werd op die wijze een sociale inspanning. Het leidde hen tot nieuwe inzichten maar het bleef tegelijk een groepsactiviteit die volledig in het teken van de wedstrijd stond. Bernd Leukert, SAP-directielid, is bij de grootste software-onderneming van Europa verantwoordelijk voor alle strategische innovaties. SAP is partner van zowel de DFB, de nationale elftallen en de DFB-Akademie. In Journal, het magazine van de DFB, legde hij in december 2017 uit waarom zijn bedrijf 10.000 euro schenkt via haar prijs ‘Fusball Digital’: ‘Voetbalverenigingen die het digitale aspect op een sociale of opleidingsgerichte wijze in hun werking integreren komen in aanmerking om hem te ontvangen.’ Over het nut van de samenwerking met de Mannschaft lichtte Leukert het volgende toe: ‘De structuur en de systematiek van het moderne voetbal wordt door onze aanpak technologisch ondersteund. Gezondheid en overbelasting zijn niet langer een individuele zaak van de speler in kwestie. Dankzij de digitalisering bieden we datagegevens die vollediger en sneller tot de juiste analyse leiden. Ook het risico op spierblessures wordt op deze wijze verkleind. Het gaat om feit dat spelers over hun gezondheid, het team en de tactiek op elk moment van de dag en waar ze zich ook bevinden kunnen worden geïnformeerd. En het opent ook mogelijkheden tot directe communicatie.’

Nieuwe DFB-Akademie als toekomstmodel

In Frankfurt werd in 2015 de eerste spadesteek gezet voor de 28.000 quadrameter grondvlak van de nieuwe ‘DFB-Akademie’. Vanuit het motto ‘die Zukunft des Fussballs hat begonnen’ bundelt de DFB alle mogelijke voetbalkennis van de 21 ste eeuw. Oliver Bierhoff fungeert al meer dan decennium als manager binnen het team van Joachim Löw en wierp zich op als architect van het academie-idee. In het magazine DFB-Journal verklaarde hij zijn visie: ‘De academie vormt de ketting waarvan de Mannschaft slechts het laatste eindje is. Ze moet ertoe leiden om de beste voetballers van Duitsland altijd beter te maken. En dat vangt aan bij de basis. Door een betere opleiding van trainers en spelers zal de kwaliteit van het Duitse voetbal stijgen. Die hogere attractiviteit van het product voert de vermarkting naar een nieuwe dimensie. Met onze databank willen we alle wetenschap over voetbal verzamelen. Niet alleen over trainingsmethodes maar ook over nieuwe technologieën in schoenen en ballen. Deze databank moet een geordende instelling worden die intelligente vragen stelt, de juiste partners zoekt en oplossingen aanbiedt voor onze hele voetbalfamilie.’

Met Hans Flick, sportief directeur van de DFB, bedacht Bierhoff een nieuw ‘driezuilensysteem’ ter verfijning en finalisering van het Duitse denkproces rond jeugdopleiding. Beiden trokken de wereld rond en bezochten in de Verenigde Staten experten van American Footbal en uit de atletiek. Ze beperkten zich niet tot voetbal en bestudeerden de methodiek van andere sporten. De drie zuilen werden als volgt gecatalogeerd:

• Ausbildung & Fortbildung: opleiding en specialisatie van coaches, speciale trainer (conditie, keeper), scouts, spelanalisten, scheidsrechters, managers, DFB-jeugdbegeleiders
• Nationalmannschaften: ontwikkeling van de trainersstaf, spelersbegeleiding in de praktijk, medische afdeling, carrièreplanning, talentpromotie, management van de nationale elftallen
• Entwicklung & Innovation: denktank met een open innovatienetwerk rond spelanalyses, scouting, voetbalopvoeding, sportmedicijnen, carrièreplanning, mentale coaching, technologielab met IT-oplossingen en testcentrum, kennismanagement, communicatie

Bierhoff en Flick omschrijven als voornaamste doelstelling van de nieuwe DFB-Akademie dat het een samenspel moet worden van trainers, sportwetenschappers, medici, scouts, spelanalisten, psychologen, IT-experten die moderne trainingsinhouden bedenken. In 2019 hoopt men op de voltooiing van het ambitieuze project dat de toekomst van het Duitse voetbal moet veilig stellen.

Löw als grootste artiest van de Mannschaft

Anno 2018 kan de Mannschaft van Löw winnen met stijl door om het even welke tegenstander van het veld te passeren met hun creatieve en offensieve middenvelders. De Mannschaft kan ook winnen door een prachtige omschakeling aan de hoogste snelheid uit te voeren en om te zetten in een scherp scorend vermogen. En als het moet weet deze Mannschaft ook te winnen dankzij efficiëntie. Zoals bewezen werd tijdens de Confederations Cup in Rusland 2017 toen een ‘B-elftal’ – zonder de vedetten van het A-team – tegen de gang van het spel in de finale won van Chili, op dat ogenblik de kampioen van Zuid-Amerika.

Vandaag is de grootste artiest van de Mannschaft de bondscoach zelf. Wereldkampioen in 2014 en grote favoriet voor een nieuwe eindzege in 2018. Van werkloze tot Weltmeister.