Van 20 juli tot 20 augustus loopt FIFA Women World Cup 2023 in Nieuw-Zeeland en Australië. Stilaan krijgt het vrouwenvoetbal het respect dat het verdient. Dat heeft een eeuw geduurd. Dik honderd jaar geleden trok de eerste vedette van het vrouwenvoetbal, de rebelse Lilly Parr, in Groot-Brittannië tienduizenden fans naar de stadions. De vrouwelijke variant van het voetbal stak op dat ogenblik de mannelijke inzake populariteit naar de kroon. Tot woede van de Engelse conservatieve bondsbonzen. Ze schrapten gedurende een halve eeuw het vrouwenvoetbal uit hun programmatie. Tijdens UEFA Women’s Euro 2022 in Engeland werden alle kijkcijfers- en toeschouwersrecords gebroken. Deze maand volgen miljoenen mensen de prestaties van onder meer Megan Rapinoe, de Lilly Parr van deze tijd.
Naar aanleiding van FIFA Women World Cup 2023 brengen we ‘een kleine geschiedenis van het vrouwenvoetbal’ in tien afleveringen. En vijftien portretten van de beste speelsters aller tijden: ‘Van Mia Hamm in 1996 tot Marta in 2023’. Afgewisseld met enkele opiniestukken. Onder noemer ‘Heldinnen van het voetbal’, kortom.
De zomerdroom van Steffi Jones en het Frauen Weltmeisterschaft 2011 in Duitsland als trendbreuk: de toekomst van het voetbal is vrouwelijk!
De zomerdroom van Steffi Jones: het wereldkampioenschap vrouwenvoetbal 2011 in Duitsland. Die Zukunft des Fussballs ist weiblich.
Frankfurt. Hauptstadt des Frauenfussballs. Frankfurt. Herz des Frauenfussballs.
Hoofdstad en hart van het vrouwenvoetbal. Frankfurt was het in die tijd allebei. Hoofdstad en hart tegelijk, en zo heeft het zich ook geafficheerd tijdens FIFA Frauen Weltmeisterschaft van 2011. Als hoofdstad én hart, als denker én dichter. Mét een fanfeest, mit Partystimmung. Meer dan 450.000 toeschouwers bezochten de Frankfurtse Fanmeile. En als Duitsland de laatste vier van het toernooi had bereikt, dan was de mijlpaal van het half miljoen feestende mensen vast wel gehaald.
Op de hoofdtribune van Eintracht Frankfurt overhandigde Steffi Jones na de finale van 17 juli 2011 tussen de Verenigde Staten en Japan de wereldbeker aan Homare Sawa. Steffi Jones aan Homare Sawa. Van deze operatie werd gezegd: the future of football is feminie. Die Zukunft des Fussballs ist weiblich.
Steffi Jones (1972) was de voetbalvrouw van de vrouwelijke voetbalhoofdstad: het meisje van de straatdribbel, de vedette van het wereldbekerteam. Een slordige vijf landstitels, vier bekerschalen en twee Europacups met de FFC Frankfurt. Met nog eens een titel daarbij met de FSV Frankfurt en Europees kampioen (2001, 2005) én de beste van de globe met de Mannschaft (2003). Ze droeg maar liefst 111 keer het nationale witte shirt met de zwarte streepjes. Die Steffi Jones werd dus voorzitter van het zogenaamde Local Organisation Comittee FIFA Frauen Weltmeisterschaft 2011.
Ze nam haar taak bijzonder serieus en reisde de wereld rond, bezocht de zestien deelnemende landen. Ze ontving ook het vrouwenteam van het niet-geplaatste Rwanda. In het kader van een oefenstage bij de Deutscher Fussball-Bund, met vriendschappelijke wedstrijden en culturele uitwisseling. Het werd haar keurmerk, het voetbal op één lijn brengen met het sociale en het culturele element. Ze gedroeg zich erg empathisch bij het bezoek uit Rwanda: ‘Voetbal speelt een belangrijke rol in het verwerken van het pijnlijke verleden van dit land. Enkele jaren geleden was een normale voetbalwedstrijd nog onmogelijk in Rwanda. De speelsters van het nationale team zijn rolmodellen geworden voor de jongeren.’
Kinderrechtenorganisatie Unicef kon Jones warm maken voor de door haar uitgedragen boodschappen. Zij aanvaardde in 2006 het ambassadeurschap ‘Fussball für Tolerance’.
Het verhaal van Steffi Jones fascineert. Voetbal heeft haar een levensdoel gegeven: ‘Meine Beine hatten mich herausgetragen aus dem Frankfurter Problemviertal Bonames, aus der Perspektivlosigkeit.’ Haar benen-aan-de-bal droegen haar uit de probleembuurt, weg van de perspectiefloosheid.
Die benen, en dat onderscheidingsvermogen, hielpen haar in de zware klim naar de top van de piramide. In 2011 werd Steffi Jones één van de markantste persoonlijkheden van het vrouwenvoetbal. Ze boorde nieuwe bronnen aan: het sportieve, het commerciële, het sociaal-culturele, het ecologische.
Ze had een droom. Ze had een zomerdroom. Het was de voetbalzomerdroom van Steffi Jones. In Frankfurt, de hoofdstad en het hart van het vrouwenvoetbal. Steffi, ein Sommermärchen. De zomerdroom van Steffi dus. Het was de officieuze titel van de wereldbeker voor voetballende vrouwen. Die werd vervuld tussen 26 juni en 17 juli 2011, met vijf wedstrijden van het Frauen WM in de televisietoptien 2011 van Duitse sportevenementen. Met op één, twee en drie: Duitsland-Japan, finale Japan – Verenigde Staten, Duitsland – Canada.
Toen ze in 1972 in de luiers lag, had de DFB amper twee jaar het verbod op vrouwenvoetbal geschrapt. Veertig jaar later telde de Republiek meer dan één miljoen voetballende vrouwen. De bal had niet enkel haar der Kick des Lebens gegeven. Ze was bijzonder trots op het uitgebreide programma van de DFB-Kulturstiftung: Spielraum 2011. Gender Kicks. Fussball ist Begegnung. Fussball ist Kultur. Het totaalaanbod was kleurrijk én veelzijdig: meidenradio, modeshows, carnavalswagens, zangkoren, scholencircus, interreligieuze voetbalkampen, fanzine-workshops. Ook de klassieken betraden het vrouwenvoetbal: filosofie, beeldende kunsten, fotografie, literatuur.
Geschichten die der Fussball schreibt! Sisyphos am Ball! De bars en de clubs bleven niet achter en kwamen op de proppen met experimentele muziekshows van videojockeys: het dansspektakel 90 Minuten Rave en de poëzietour Slam the WM. De negen speelsteden boden een breed scala aan verdiepende verhalen over de historie en internationale dimensie van het vrouwenvoetbal: filmfestival, theatervoorstelling, wetenschappelijk onderzoek van de gezaghebbende Heinrich Böll Stiftung, kunsttentoonstelling rond het thema ‘homoseksualiteit’. Met als algemene lijn: ‘Frauen, Fussball, Frieden, Freiheit.’ Vrouwenvoetbal was duidelijk meer dan 1 versus 0. Wir sind Fussball, die Welt zu Gast bei Freundinnen. Ze ging bovendien ook nog eens de uitdaging der duurzaamheid aan, onder de noemer Green Goal: klimaatneutraliteit, ecologisch management, energie-, water- en afvalbesparing, openbaar vervoer, vegetarische en biologische voeding, publieksinformatie,.
Een doorslaand succes dus, deze Frauen Weltmeisterschaft. De zomerdroom werd realiteit: meer dan 700.000 betalende fans, marktaandelen tussen 20 en 60 procent.
De hoofdboodschap van WM 2011 aan de publieke opinie was: het is normaal dat vrouwen voetbal spelen. Deze wereldbeker was een showcase van het beste wat voetbal kan brengen: volle stadions, feesten en mooi spel. De winst van het ‘Weltmeisterschaft 2011’ bedroeg tien miljoen euro. De emancipatorische waarde van het voetbal was nog groter dan de financiële: Mädchen kicken für ihre Rechte. Zou de toekomst van het voetbal vrouwelijk worden?
