Van 20 juli tot 20 augustus loopt FIFA Women World Cup 2023 in Nieuw-Zeeland en Australië. Stilaan krijgt het vrouwenvoetbal het respect dat het verdient. Dat heeft een eeuw geduurd. Dik honderd jaar geleden trok de eerste vedette van het vrouwenvoetbal, de rebelse Lilly Parr, in Groot-Brittannië tienduizenden fans naar de stadions. De vrouwelijke variant van het voetbal stak op dat ogenblik de mannelijke inzake populariteit naar de kroon. Tot woede van de Engelse conservatieve bondsbonzen. Ze schrapten gedurende een halve eeuw het vrouwenvoetbal uit hun programmatie. Tijdens UEFA Women’s Euro 2022 in Engeland werden alle kijkcijfers- en toeschouwersrecords gebroken. Deze maand volgen miljoenen mensen de prestaties van onder meer Megan Rapinoe, de Lilly Parr van deze tijd.
Naar aanleiding van FIFA Women World Cup 2023 brengen we ‘een kleine geschiedenis van het vrouwenvoetbal’ in acht afleveringen. En vijftien portretten van de beste speelsters aller tijden: ‘Van Mia Hamm in 1996 tot Marta in 2023’. Afgewisseld met enkele opiniestukken. Onder de noemer ‘Heldinnen van het voetbal’, kortom.
De kus voor de zus van Sarina Wiegman
Sarina Wiegman. Net na affluiten van de gewonnen finale verkoos ze niet mee te gaan in de euforie. Ze kuste het armbandje aan haar linkerhand. Dat was het armbandje van haar zus, die overleed een enkele weken voor het de start van EURO 2022. In dat ogenblik, die enkele seconden, staat voor haar de tijd even stil. Dan verdwijnt ze uit de wereld en dringt het geluid van het stadion niet meer tot haar door. Ze verblijft dan in de spirituele nabijheid van haar zus. Alleen met haar gevoelens. Flitste door haar hoofd opnieuw het gebaar van haar spelersgroep dat haar zo raakte? In de week van de uitvaart traden haar Lionesses vriendschappelijk aan tegen België (3-0). Aanvoerster Leah Williamson vroeg haar namens het hele team of ze met een rouwband mochten spelen om haar zus te herdenken. Die geste trof haar diep. Kwam daar de onverbrekelijke band die Engeland op dit toernooi zo typeerde tussen coach en team voor het eerst tot uiting? Lag daar het fundament voor de opvallende emotionele eenheid die deze selectie met zich meedraagt? In het samen deze tocht beleven om hem tot een goed einde te brengen. Vanuit het gegeven dat er voor elk probleem op een voetbalveld een oplossing is. Dat is althans de kijk op het spel van Sarina Wiegman. En lukt ‘plan B’ niet, dan schakelt ze over naar ‘plan C’ of zelfs ‘plan D’. En elke speelster weet tot in de puntjes wat van haar verwacht wordt. Alles in functie van het collectief, waarbij de individuele actie enkel wordt gewaardeerd als die de opponent schaakmat zet. Zoals de prachtige ‘invallersdoelpunten’ van Alessia Russo – subliem hakje – tegen Zweden en Ella Toone – ‘Bergkampiaanse’ beweging – tegen Duitsland.
Wiegman smeedde een saamhorigheid die men op het hoogste interlandniveau zelden ziet. ‘Vedetten’ van het elftal lopen zich de ziel uit het lijf en voeren een voor de tegenstander zeer afmattend sloopwerk uit. Ze aanvaarden zonder morren de ‘tactische’ wissel als hun rol uitgespeeld is op soms meer dan twintig minuten voor het einde. Zoals ‘Golden Boot’ en ‘Player of the Tournament’ Beth Mead, Ellen White – ‘eeuwige’ topschutster van de nationale ploeg – en spelmaakster Fran Kirby zowel tegen Spanje (2-1), Zweden (4-0) en Duitsland (2-1) ondervonden. En opvallend: telkens legden deze wissels de ‘knock-out-partijen’ in de beslissende plooi.
De cijfers van ‘bondscoach’ Sarina Wiegman sinds haar aantreden in september 2021 zijn indrukwekkend: twintig gespeeld, achttien gewonnen, twee gelijk (tegen Canada en Spanje) en 106 doelpunten voor en vijf tegen.
Volgens de BBC bracht ze een cultuurbreuk in het klassieke ‘Engelse’ bondsdenken over het voetbal. Ze deed dat met een hele sterke omkadering, die voortdurend aanwezig is in haar aanpak. Wiegman trekt haar conclusies pas na diepgaande toetsing met haar medewerkers. Ze spreekt tegen de media steeds over die ‘togetherness’ en belicht zelden of nooit individuele prestaties. Haar ploeg wint én verliest samen en bestaat voor haar uit de hele selectie.
Haar aanvallende patronen worden vloeiend en creatief genoemd, haar middenveld speelt combattief én solied en haar verdediging zelfverzekerd en opbouwend. Hoewel ze houdt van de breedte-opbouw van achteruit volgens het ‘Hollandse Schoolrecept’, mengt ze die graag met de verticale diepe bal die defensies kan openrijten.
The Guardian gaf haar het best denkbare compliment: ‘Voor het eerst heeft het Engelse vrouwenteam een echte identiteit. De speelsters begrijpen hun rol vandaag veel beter dan vroeger.’
Dat is het gevolg van haar zowel empathische als zeer directe communicatieve stijl. Haar assistent Arjen Veurink legde in NRC uit hoe Wiegman heel veel tijd vrijmaakt voor rechtstreekse gesprekken met àlle speelsters. Belangrijke beslissingen bespreekt ze altijd eerst met de betrokkene zelf en hakt dan pas in de openbaarheid de knoop door.
Tijdens de verlengingen van de finale toonde ze haar weerbaarheid. Ze stond in de cirkel tussen haar speelsters en sloeg tot vier keer toe in haar handpalm terwijl ze riep Don’t give up.
Het grote verlangen van Engeland, het eindeloze wachten sinds 1966, werd beloond na de winnende treffer van Chlöe Kelly.
It’s coming home galmde de populaire hit na het laatste fluitsignaal uit de boxen.
Ze bleef zichzelf en zocht het armbandje op. Met een kus voor haar zus. Op de persconferentie sprak ze later: ‘We changed society’. En verwees ze naar de aanwezigheid van haar overleden zus: ‘She passed away earlier this year. I think she was in the crossbar when Germany hit the woodwork. She would have been here. She went to every game. She would be really proud too.’ Sarina Wiegman.
