De Gouden Schoen viert dit jaar zijn zeventigste editie. De eerste werd in 1954 uitgereikt aan Rik Coppens van Beerschot. In 2024 is er slechts één kandidaat-winnaar: Toby Alderweireld van Antwerp. François Colin & Raf Willems brengen de volgende dagen elf portretten van de ‘beste Gouden Schoenen’ aller tijden. De portretten verschenen eerder in hun boek ‘Top 1000 van het Belgisch voetbal’. Nog steeds te koop! Aflevering 7: Eric Gerets.
Gouden Schoen: 1982
Eric Gerets is de eerste Belgische voetballer die de Europese beker voor Landskampioenen mocht zoenen. Een man die altijd en overal wilde winnen en dat meestal ook deed. Hard en tegelijk sentimenteel. Samen met Jan Ceulemans en Michel D’Hooghe stond hij aan de wieg van Casa Hogar, het weeskinderentehuis dat door de Rode Duivels werd opgestart in het Mexicaanse Toluca.
Zijn vader was linksbuiten bij Opgrimbie. Als 16-jarige werd Eric kampioen in derde provinciale met Arbeid Adelt Rekem. Een supporter van Standard uit het Maasland signaleerde zijn talent op Sclessin. Na een test besliste trainer René Hauss hem aan te werven. Gerets debuteerde in het seizoen 1972-1973 in het eerste elftal van de Rouches in een uitwedstrijd bij FC Diest. Gerets speelde als diepe spits. Kort nadien speelde hij met het rugnummer twee als basisspeler in de verloren bekerfinale tegen Anderlecht (2-1). Rechtsachter Jacky Beurlet speelde centraal op de man en international Leon Jeck was naar de bank verwezen.
Vlatko Markovic was de man die hem op de rechtsachterplaats posteerde. ‘Ik moet hem dankbaar zijn’, stelde Gerets. ‘Hij had het goed bekeken en overtuigde me door te zeggen dat ik op die positie international zou worden. Hij sprak geen woord Frans, maar sleet ontelbare uren in mijn gezelschap om me uit te leggen wat van een rechtsback werd verwacht. Voor mijn carrière was hij de belangrijkste trainer die ik ooit heb gehad.’
Gerets voelde zich meteen thuis in Luik. Pure passie in de Vurige Stede. Een Vlaamse leeuw vol Waalse furie. Het duurde niet zo lang of hij werd aanvoerder van de Rouches. Achteraf lijkt het alsof hij overal en meteen aanvoerder was. Zelfs in de schaarse wedstrijden dat hij geen aanvoerdersband droeg, ging hij voorop in de strijd.
Apocalyptisch
Eén jaar na zijn eerste optreden met Standard werd hij Rode Duivel. Zijn eerste interland tegen Oost-Duitsland werd verloren, maar zijn prestatie werd als bemoedigend omschreven. In de pikorde moest hij echter nog grote namen als Fons Bastijns (Club Brugge) en Gille Van Binst (Anderlecht) laten voorgaan.
Zijn tweede interland kwam er een jaar later. Het was de bedoeling dat Gille Van Binst zou spelen, maar de olijke Brusselaar had een interview aan het weekblad Humo gegeven. Guy Thys, de nieuwe bondscoach, was er niet mee opgezet dat de Gille verklaarde dat hij zijn Anderlecht-ploegmaat Robbie Rensenbrink niet over de zijlijn zou schoppen. Dat deed ook Gerets niet. Hij zou het niet gekund hebben. Rensenbrink was ongrijpbaar die avond en Nederland won met 5-0.
Het moet verschrikkelijk geweest zou voor Eric Gerets, een man die niet verliezen kon. Een echte over mijn-lijk-voetballer en als het nodig was desnoods ook een over zijn-lijk-voetballer. Enthousiasme, strijdlust, temperament in zeldzaam geziene hoeveelheden. Een echte leeuw, die scheldt en schoffelt. Een beeld nog versterkt door zijn wapperende manen en ruige baard.
Desondanks duurde het tot de komst van Ernst Happel vooraleer hij iets kon winnen. In 1981 haalde Standard op indrukwekkende wijze de beker binnen in een finale tegen het nochtans briljante Sporting Lokeren van Lato, Lubanski en Larsen (4-0).
‘Toen we vernamen dat Happel naar Standard kwam, hing men de spelers een apocalyptisch beeld op van de Oostenrijker’, herinnerde hij zich. ‘Men zei dat hij een dictator was, keihard en veeleisend. We zouden serieus afzien op de trainingen. Na Club Brugge was hij echter een tijdje aan de slag geweest bij Harelbeke en wellicht was hij daar een andere trainer geworden. Wij leerden hem immers kennen als een man met een positieve instelling en zin voor humor. Hij speelde graag poker. Ook op het veld. Hij wilde altijd dat we een keer meer scoorden dan de tegenstander.’
Zwartgeld
Gerets was intussen een vaste waarde geworden bij de Rode Duivels. In 1980 had hij met de Rode Duivels zilver gewonnen op het EK 1980. Na het gelijkspel tegen Engeland in de openingsmatch (1-1), opende hij de score tegen Spanje en zette het team zo op weg naar de finale (2-1). Een zeldzaam doelpunt van de vroegere spits, ondanks al zijn offensieve initiatieven. Het enige bij de Rode Duivels dat belang had. De andere goal die hij voor de nationale ploeg maakte, viel zes jaar later in een 6-0 overwinning tegen Luxemburg.
Op het WK 1982 had Gerets de aanvoerdersband overgenomen van Julien Cools. Het moest zijn toernooi worden. Hij werd op dat moment algemeen beschouwd als de beste rechtsachter van de wereld. Tijdens de openingsmatch tegen Argentinië had hij, samen met zijn Standard-maatje Guy Vandersmissen, Diego Maradona aan de ketting gelegd (1-0). Na de winst tegen El Salvador (1-0) hadden de Duivels nog een gelijkspel nodig tegen Hongarije. Het zag er bedenkelijk uit toen Pfaff en Gerets in botsing kwamen. Pfaff kon verder spelen, Gerets had een hersenschudding opgelopen. Toen hij na de wedstrijd met de ambulance moest afgevoerd worden, bleek dat Pfaff in het voertuig was gestapt.
De Rode Duivels gingen door na de 1-1 tegen Hongarije, maar voor Gerets zat het WK erop. Dat de internationale pers hem toch opnam in de ‘Ideale XI’ van het toernooi maakte duidelijk hoe sterk hij gestart was. Hij speelde overigens het hele jaar op hoog niveau en kreeg dan ook de Gouden Schoen uitgereikt.
Revanche nemen op het EK 1984 zat er niet in voor de Limburger. Op 28 februari van dat jaar werd hij aan de vooravond van een vriendschappelijke interland tegen West-Duitsland uit het afzonderingsoord van de Rode Duivels weggehaald door de BOB. Tijdens een onderzoek naar zwartgeld in het voetbal was onderzoeksrechter Guy Bellemans op een omkoopaffaire gebotst.
Standard was in 1982 kampioen geworden nadat het de laatste competitiewedstrijd gewonnen had tegen Waterschei (3-1). De Luikse spelers hadden hun winstpremie echter afgestaan aan de collega’s uit Genk om zeker te zijn van de zege en blessures te vermijden. Drie dagen later speelden ze immers de finale van de Europese beker voor Bekerwinnaars in en tegen Barcelona (2-1 verlies).
Gerets was als tussenpersoon opgetreden en had het zaakje geregeld met zijn schoonbroer Roland Janssen. Hij werd het grootste slachtoffer van de affaire, die in gang was gezet door zijn trainer: Raymond Goethals. Gerets werd overtuigd mee te spelen met de belofte dat hij een jaar later mocht vertrekken uit Luik.
Gerets werd voor een jaar geschorst en zijn contract bij AC Milan, waar hij zeven maanden aan de slag was, werd meteen verbroken. ‘Ik nam op het op voor de anderen, maar niemand nam het op voor mij’, jammerde hij. ‘Niet iedereen nam zijn verantwoordelijkheid. In plaats van een droomcarrière in Italië had ik plots niets meer.’
Gebroken man
Gerets was een gebroken man. Totaal kapot. Op de rand van een depressie. ‘Mijn wereld stortte in’, bekende hij. ‘Ik was ervan overtuigd dat ik verloren was voor het voetbal, dat mijn carrière definitief voorbij was. Ik zat in een zeer diepe put en dacht maandenlang zelfs niet meer aan het voetbal.’
Na zijn schorsing schonk het bescheiden MVV hem een nieuwe kans. Zijn wilskracht imponeerde echter PSV, dat de Belg eind 1985 inlijfde. Van het kolkende Sclessin naar het nuchtere Philipsstadion.
In Eindhoven begon Gerets aan zijn tweede voetballeven en beleefde zijn mooiste jaren. Met zijn soms pathetische onverzettelijkheid dwong hij ook in Nederland alom respect af. De man die telkens weer geprezen werd voor zijn karakter, mentaliteit en leiderskwaliteiten, was uiteraard ook een prima voetballer. Anders had hij niet aan de zijde van Ruud Gullit, Sören Lerby, Ronald Koeman en Romario gespeeld.
Als dertiger voegde hij in Nederland zes titels en drie bekers aan zijn palmares toe. Hoogtepunt in zijn loopbaan was de winst in mei 1988 in Stuttgart tegen Benfica, waarna de aanvoerder als eerste Belg ‘de beker met de grote oren’ aan de borst mocht drukken: 0-0 na 120 minuten, 6-5 na strafschoppen. ‘Als ik me in Maastricht en vooral daarna in Eindhoven niet had kunnen hervatten, dan had ik die pijnlijke periode nooit kunnen vergeten’, besefte hij.
Incident
De volledige rehabilitatie had al een paar jaar voordien plaats gevonden. Gerets keerde, na een afwezigheid van twaalf wedstrijden, bij de Rode Duivels terug in de laatste wedstrijd van de voorronde van het WK 1986. In het najaar van 1985 moest België in Polen winnen om naar Mexico te gaan, maar bleef op 0-0 steken.
Er was echter nog een vangnet: barragewedstrijden tegen Nederland. Na de 1-0 in Brussel eiste Gerets een hoofdrol op in de return in Rotterdam. Kort voor tijd gooide hij de bal hoog voor doel, de perfecte voorzet voor Georges Grün die de Duivels naar Mexico kopte (2-1).
Op het WK verbaasden de Rode Duivels na een dramatische start vriend en vijand en werden pas in de halve finales uitgeschakeld door het Argentinië van Diego Maradona. Vooral de massale ontvangst in Brussel zal de Rekemnaar nooit vergeten.
Vier jaar later was hij er als 36-jarige nog steeds bij. Voor de tweede wedstrijd tegen Uruguay was er een incident tussen Gerets en Thys op de laatste training voor het duel tegen Uruguay. De bondscoach wilde Georges Grün weer een plaats in de ploeg geven, maar kon na de winst tegen Zuid-Korea Leo Clijsters niet uit de ploeg houden. Als oplossing wilde hij de Mechelaar als rechtermiddenvelder uitspelen. Noch Clijsters, noch Gerets gingen akkoord met deze aanpak.
Thys dreef zijn zin echter door en de Rode Duivels leverden een uitstekende wedstrijd af (3-1). Uitgerekend Clijsters opende de score en voor de bondscoach was dat het bewijs van zijn gelijk. Helaas, ook Gerets kreeg gelijk. Hij stond voortdurend tegen twee man en liep nog voor de rust tegen een rode kaart aan. Hij was geschorst voor de partij tegen Spanje, maar was er weer bij in de 1/8ste finale tegen Engeland, waarin David Platt in minuut 119 voor het enige doelpunt zorgde.
Gerets had vooraf aangekondigd dat Italië 90 zijn eindpunt als Rode Duivel zou zijn, maar Thys had niet al te veel moeite om hem te overhalen om door te gaan. Op 27 maart 1991 speelde hij tegen Wales zijn 86steen laatste interland. België was uitgeschakeld voor het EK 1992. Het werd een afscheid met tranen. Achteraf verklaarde hij dat hij was doorgegaan om recordinternational te worden. Gerets, de man die altijd wilde winnen. Jan Ceulemans ging echter ook door.
Greenpeace
In 1992 hield hij er als speler mee op en begon een carrière als coach. Na een veelbelovende start bij Club Luik stapelde hij de successen op. Het voetbaldier uit Rekem werd kampioen in vijf landen: in België met Lierse (1997) en Club Brugge (1998), in Nederland met PSV (2001 en 2001), in Turkije met Galatasaray (2006), in Saudi-Arabië met Al Hilal (2010) in Qatar met Lekhwiya (2014).
Als coach bleef hij even gedreven, ook al werden de baard en de haren getrimd. In 2002 kreeg hij van de Duitse sportpers de Fair Play-prijs, omdat hij in zijn eentje een woedende menigte van PSV-fans trotseerde en sommeerde om het veld te verlaten bij een Europese bekerwedstrijd tegen Kaiserslautern. Hij zette zich meer dan ooit in voor de goede zaak. Onder andere Greenpeace en Artsen zonder Grenzen konden op zijn steun rekenen. In Eindhoven werd hij verkozen tot populairste PSV’er van de eeuw.
Al-Jazira uit Abi Dhabi werd zijn laatste club. Na een lichte beroerte zette hij er in mei 2015 een punt achter. Hij was echter nog vaak te zien bij wedstrijden op Sclessin.
