‘Expected goals’, afgekort ExpG of xG, drukt de numerieke kans uit dat een doelpoging raak is. Belangrijk daarbij is natuurlijk de plaats op het veld waar de bal vandaan komt. Hoe ver van het doel af wordt er geschoten of gekopt? En uit welke hoek? Gaat het om een ‘dode’ spelsituatie (directe vrije trap, strafschop) of niet? Een intikkertje van dichtbij op een leeg doel heeft uiteraard een veel grotere kans van slagen dan een afstandsschot van buiten het strafschopgebied. Kopballen zijn in het algemeen gesproken minder kansrijk dan schoten op doel.
Hoe wordt het ExpG berekend? Je kunt dat bijvoorbeeld over een heel voetbalseizoen doen. Hoeveel penalties werden er benut? Dat percentage blijkt op zo’n 70 tot 80 procent te liggen. Het ExpG is dan 0,7 – 0,8. Het ExpG uit een hoekschop is bijna nul. Het is immers ontzettend moeilijk direct uit een corner te scoren. Heb je statistisch alles berekend, dan kun je vervolgens de resultaten van een heel team of een individuele speler vergelijken met het ExpG. Speler X blijkt dan bijvoorbeeld uit al zijn bij elkaar opgetelde doelpogingen vaker te hebben gescoord dan het ExpG voor al die posities. Dat kan ook per wedstrijd berekend worden. Hij heeft bijvoorbeeld vijf doelpogingen gedaan en twee keer raak geschoten. De twee goals waren strafschoppen, de verwachting was 0,7 – 0,8, maar het werd 1, dus een ‘winst’ van 0,4-0,6. Het ExpG was opgeteld 1,4-1,6, maar in werkelijkheid was de score 2. De drie andere pogingen van buiten het strafschopgebied waren gemiddeld gewaardeerd op 0,2, totaal, 0,6. Het totale ExpG voor de vijf doelpogingen was dus: 1,4-1,6 + 0,6 = 2-2,2.
Vroeger zou je hebben gezegd dat bijvoorbeeld een midvoor een strafschop had gemist, maar twee opgelegde kansen had benut. Ook had hij één keer voor open doel gefaald, nadat hij de doelman had omspeeld. Dat was een duidelijk verhaal. Als me nu wordt verteld dat de score van een speler in vergelijking met het ExpG in een bepaalde wedstrijd lager lag dan te verwachten viel, dan zegt me dat niet zo veel. Aks ik hoor dat een centrumspits ‘goed is voor 15 doelpunten per seizoen’, is dat een duidelijke boodschap.
Overigens kun je een speler ook vergelijken met zijn eigen ExpG. In gewone mensentaal: vorig seizoen schoot hij 15 keer raak, maar dit seizoen bleef het bij 10 goals. Dat kun je dan weer uitsplitsen naar hoe hij scoorde: hoe vaak met het hoofd, van binnen de zestien, vanaf rand strafschopgebied enz. Dan kan blijken dat de kopsterke spits beduidend minder met het hoofd heeft gescoord dan een jaar eerder. Maar het wordt dan weer moeilijk vergelijken als hij vorig seizoen veel vaker ‘vrij’ op doel kon koppen, ongehinderd door een verdediger. Eigenlijk moet je de weerstand van de tegenpartij ook meenemen in je statistiek.
Ik vind ‘expexcted goals’ een steriel begrip. Ik wil weten wat er in een wedstrijd ‘echt’ is gebeurd. Ver doorgevoerde voetbalstatistiek haalt het leven uit de brouwerij!
Rob Siekmann
