DOET LEO HET ONDENKBARE EN VERLAAT HIJ BARCA? (slot) – RW

Voetbal is de moeilijkste teamsport die er bestaat. Dat klinkt paradoxaal, omdat ze werkelijk over de hele planeet gespeeld kan worden en in vrijwel alle omstandigheden. Van de Noordpool – als daar tenminste nog een ijsvlakte over zou blijven, als gevolg van de klimaatkwestie – tot het Amazonewoud. Als de dwaze president Bolsonaro daar tenminste nog een boom laat staan.

Voor de beoefening van het hoogste niveau zijn brein en benen belangrijk. Toch begint alles bij het brein, heel vaak het intuïtieve brein. In die combinatie brein en benen, overvleugeld met de geniale touch, is sinds 1850 niemand beter geweest dan Lionel Messi.

Voetbal beheerst de hele planeet. En in de ‘planet voetbal’ is Messi de bekendste, van de Noordpool tot het Amazonewoud.

Mijmeringen over Messi tijdens een stadswandeling door Barcelona

Messi, het merk, de prijzen en het fraudeproces

 Art nouveau en modernisme. Wist u dat geen Europese stad meer van deze gebouwen telt dan Europa? Art nouveau werd het expressiemiddel van de Catalaanse autonomiegedachte. Ik zoek dus nieuwsgierig naar de Passeig de Gracia, de chicste avenue van Barcelona waar adembenemende historische gebouwen zich afwisselen met de de duurste hedendaagse modehuizen. Hier klopt het hart van de handel, hier situeert zich de rijkdom van de stad, hier laat men het geld rollen. Soms ook in de verkeerde richting, zoals bij het beheer van het kapitaal van het merk ‘Messi’ onlangs is gebleken.

Messi. Het merk. De prijzen. De goals. Herlees de inleiding en duizel bij de aantallen.Er is de facebookpagina. Wie wil er niet zijn vriend zijn? Alvast om en bij 25 miljoen gegadigden op deze aardkloot hebben zich gemeld.

Salaris? Het schijntje van om en bij de 40 miljoen euro per jaar waarvan de helft uit sponsorinkomsten. Lichtjes overdreven en enigszins onethisch mocht men het mij vragen. En hoe verlopen de deals met de wereld der business? Alles kan beter maar Messi heeft zijn naam verbonden aan een frisdrank, een luchtvaartmaatschappij, een horloge, een voorverpakt brood, sportkleding, cosmetica. Het merk Messi staat in stijgende lijn genoteerd, jaarlijks op The Celebrity 100 van het World’s Business Leaders Magazine Forbes. En toch, of beter gezegd en dus: lijdt Messi aan het fraudefenomeen van de toppers der entertainmentindustrie. Het overkwam rockzanger, NBA-basketballers, American Footballtoppers, golfspelers, wielrenners. En topvoetballers: Garrincha, Bobby Moore, Pelé, Franz Beckenbauer, Georg Best, Johan Cruijff, Diego Maradona, Marco van Basten. De lijst is lang. Om de kern van de zaak te peilen, contacteerde ik niemand minder dan Guillem Balague. U smaakte al het genoegen om met de Engelsman Jonathan Wilson en de Argentijn Matias Manna kennis te maken, respectievelijk dé specialisten inzake historische voetbaltactiek en het model Guardiola. Nu stellen we u voor aan Guillem Balague, de Spaanse journalist die in zijn omvangrijke biografie ‘Messi’ in 640 pagina’s (in het Nederlands vertaald door Kosmos Uitgevers Utrecht, 2014) het fenomeen weet te ontrafelen. Ik trachtte hem telefonisch te interviewen maar wegens gebrek aan tijd – hij schrijft momenteel het levensverhaal van…Cristiano Ronaldo – gaf hij me de toestemming om de belangrijkste passage ter zake uit zijn boek in zijn naam te presenteren. Guillem Balague: “Waarom zouden de Messi’s met 40 miljoen euro inkomsten per jaar nog meer willen? Ze hebben Leo steeds bewust op de achtergrond gehouden, vanuit een soort defensief mechanisme. Ze zeggen eigenlijk expliciet: ‘we hebben niets nodig’. Ze gaan strikt om met de uitgaven en hebben zelfs een conservatieve mentaliteit op gebied van financiën. Ze controleren elke euro. Het interesseert hen niet om nog meer te verdienen. In de zomer van 2013 kregen ze de beschuldiging van belastingsfraude. De Messi’s beweerden de wet aan hun zijde te hebben. Toen de problemen met de belastingsdienst zich voordeden, werd hij door de media meteen schuldig bevonden tot het tegendeel werd bewezen. De Agencia Tributaria zette inspecteurs aan het werk om actie te ondernemen tegen beroemdheden die verdacht werden van belastingontduiking en dat werd breed uitgemolken in de media. Zo werden de financiële wanpraktijken van een topkok, een rijke erfgename en Leo Messi onderzocht. Het doel van deze actie was het opvijzelen van het beschadigde imago van de autoriteiten. Daarom probeerden ze Messi als voorbeeld te stellen.”

De beschuldigende vinger van de Spaanse staat ging richting beheer van de zogenaamde portretrechten. Guillem Balague legt uit hoe het systeem in elkaar steekt: “Het beheer van beeldrechten is een officiële methode die door clubs en voetballers wordt gehanteerd om kosten te besparen. Topspelers die in de hoogste categorie vallen, geven er de voorkeur aan dat een deel van hun salaris wordt omgezet in beeldrechten. Die worden vervolgens uitbetaald aan een bedrijf dat eigendom is van deze speler. De belasting die zo wordt betaald, ligt beduidend lager. Via deze constructies kunnen belastingen worden ‘voorkomen’ in plaats van ‘ontdoken’. Messi krijgt 85 procent uitbetaald als salaris en 15 procent als beeldrechten. Dat is volgens de regels van de Spaanse wet. Wat houdt de mogelijke fraude in? Voetballers moeten belastingen betalen aan het land van de club waarvoor ze spelen. Belasting over beeldrechten is verschuldigd aan het land waar het bedrijf dat ze ontvangt, is gevestigd. Men gaat voor deze inkomsten op zoek naar landen waar de belastingdruk lager is. Deze kapitaalvlucht kan als frauduleus worden gebrandmerkt maar dat hoeft niet zo te zijn. Het Spaanse gerecht beweert dat Messi voor vier miljoen en honderdduizend euro beeldrechten heeft ontdoken voor de periode 2007-2009 maar dat bedrag werd onmiddellijk betaald: vijf miljoen euro in 2013, rente inbegrepen. Messi overhandigde ook het overzicht van al zijn inkomsten en stortte tien miljoen euro extra om alles in orde te brengen met de wetgeving.”

Intussen barstte de strijd in Spanje los tussen ‘believers’ en ‘non-believers’,tussen juridische kommaneukers en aanhangers van de geest van de wet. Opvallend gegeven: het ‘team Messi’ verschuilt zich enerzijds achter vader Jorge als ‘verantwoordelijke’ maar verzet zich anderzijds niet tegen de opgelegde nabetalingen. Waarmee alvast een vorm van ‘goede wil’ wordt getoond.

Outro: is Messi als Bach of als Mozart?

 Messi is everywhere. Wat weten we intussen over hem?

Ik herinnerde me een gesprek met Gio van Bronckhorst, in het trainerskabinet van Feyenoord, zomer 2011. Over zijn tijd bij FC Barcelona. De voormalige aanvoerder van het Nederlands elftal speelde er van 2003 tot 2007. Altijd aangenaam vertoeven in het gezelschap van Gio. Hij zag Messi ‘komen’ op zijn eerste training: “Als puber van zeventien mocht hij vriendschappelijk debuteren tegen FC Porto in 2003. Barça zat in spelersnood want iedereen die tegen een bal kon trappen, was weg met zijn nationaal team. Hulptrainer Henk ten Cate belde me over hem op. Ze gaven hem een kwartiertje speeltijd, uit medelijden want hij hing daar maar een beetje bij op de bank. De monden vielen open van verbazing. Ten Cate beoordeelde hem als de ‘beste voetballer die hij op die leeftijd had gezien’. Wij keken naar hem als naar ons kleine broertje. We hadden het beste met hem voor. Iedereen wilde hem steunen. Er was weinig of geen jaloezie want we zagen toen al de toekomstige topper in hem. Hij blijf rustig bij alle loftuitingen en deed gewoon zijn ding. Hij werd de nummer één dankzij zichzelf. Hij liep nooit naast zijn schoenen. Ontmoet ik hem vandaag bij toeval in Barcelona, dan voel ik nog steeds die band met hem.”

Lionel Messi. Perfect balgevoel, behendigheid, versnelling. Veranderd van positie aan de rond van het strafschopgebied. Heeft een decennium na zijn debuut nog steeds de kunde om te verrassen. Met als verbluffendste voorbeeld het uittellen van Bayern München in de heenwedstrijd van de halve finales van de Champions League 2015. Bayern hield hem goed in de greep maar door zijn positiespel breidde hij zijn loopwegen uit. Na 75 minuten hing de tong op de tenen van de Bayernspelers maar zijn frisheid maakte het verschil. Hij gaf een statement met zijn doelpunten: dat hij zelf het intelligentste systeem kan kraken, met name dat van Pep Guardiola. De actie waarmee hij Boateng in de wind zette op weg naar de 2-0 was geen normale dribbel maar een instinctieve beweging die de tackle van de tegenstander ridiculiseerde. Hij is regisseur én doelpuntenmaker tegelijk in zijn eigen biotoop: het ‘ecosysteem Messi’. Vertolkte hij in het jaar 2015 het beste voetbal van zijn loopbaan? Hij lijkt fitter dan ooit en vindt in zijn aanvalspartners Suarez en Neymar de ideale maten: een record van 122 gemeenschappelijke goals op het einde van het seizoen. Met de Trident naar de Treble.

Zijn oeuvre is zo omvangrijk geworden dat de vergelijking met Maradona in zijn voordeel is gekeerd.

Is Messi de voetballende Bach? De bescheiden jongen van weleer is verdwenen. Vandaag verschijnt hier een ‘nieuwe man’ die samen woont met zijn levensgezellin en oproepen doet tegen geweld op vrouwen. Hij trad toe tot de ‘tattoeclub’ en is blijkbaar van plan het halve lichaam te laten ‘versieren’ met de kunstzinnige inktnaald. Hij lacht openlijk met zijn coach, zo blijkt uit You Tubefilmpjes van de Copa America. Mijdt niet langer het conflict in de kleedkamer en bezondigt zich tegenwoordig zelfs aan overtredingen op brutale verdedigers: oog om oog, tand om tand. Intussen kent hij ook de financiële spitstechnologie. Hier staat geen goedaardige mens meer op zoek naar hemelse verering. Lionel Messi heeft intussen een aantal trekken van het rebelse genie in zich. Misschien wordt Messi als Mozart.