In deze rubriek wandelt auteur Raf Willems letterlijk en figuurlijk door de bewogen geschiedenis van het voetbal. Hij vertelt over zijn herinneringen en ontmoetingen. ‘De voetbalwandeling’ verschijnt op geregelde en vooral ongeregelde tijdstippen. Vandaag opnieuw over de supportersbeweging van Manchester United, die hij reeds respectievelijk vijftien en elf jaar geleden bezocht. Het verhaal wordt al veel langer geschreven.
One Love, One Life
Manchester United – Liverpool FC, tweede poging – al ging de wedstrijd ditmaal wél door. Honderden fans van Manchester United protesteerden net als op 2 mei tegen de eigenaars van hun eigen club – de Amerikaanse Glazer Family – en legden opnieuw de eis op tafel: 50 plus 1, verwijzend naar het succesvolle Duitse voetbalmodel. Hierbij is supportersparticipatie gegarandeerd en wordt bij wet verhinderd dat een bedrijf of een persoon de meerderheid der middelen van een club kan bezitten.
Even een flashback naar november 2006. Kuierend door de kille straten van Manchester botste ik toen op The Trafford Pub. Een uithangbord bracht met zijn wapenspreuk iets van licht in de duisternis: One Love, One Life: 1902 forever MU! Binnen verwarmde ik mij aan Engelse popklassiekers uit de jaren zeventig. Ik keerde terug in de tijd met de rode fotogalerij: veel sixties met Best-Charlton-Law; een schilderij van de viering van de treble in 1999 – in de vorm van de open busrit door de stad voor een dansende massa van bijna één miljoen mensen; de laatste line-up van de Busby Babes in Belgrado 1956; een getekend portret van Ruud van Nistelrooy, the Dutch Master; Cantona met openstaande kraag en…het geboortecertificaat van George Best. Daar voerde ik, bij een Manchester Beer, een samenzweerderig gesprek met enkele woordvoerders van de Independant Manchester United Supporters’ Association (IMUSA). Veteranen van vele veldslagen tegen oneigenlijke bezitters van de club en voor de installatie van de supportersdemocratie.
Geel en groen
En een paar jaar later doken dus de zogenaamde Red Knights op. De Rode Ridders – zouden zij Vlaamse stripverhalen lezen – waren kapitaalkrachtige lokale ondernemers met een overnamebod. Ze deelden dezelfde missie als de doodgewone mensen.
De vraag belandde op de politieke tafel: kunnen gemotiveerde fans het beleid van zieltogende voetbalclubs ombuigen en bepalen? Zou dit een thema kunnen worden in debat bij de Britse parlementsverkiezingen van de lente 2010?
Op zondag 28 februari 2010 demonstreerden duizenden fans van Manchester United tijdens en voor de gewonnen finale van de League Cup met wapperende geelgroene sjaals. Ze uitten op speelse wijze hun onvrede met de stand van zaken bij hun geliefde club. Ze kondigden meteen de volgende etappe van de strijd aan: een zingend protestkoor net voor de Champions Leaguematch tegen AC Milan op 10 maart.
Want wat gebeurde er? De fans bleven op straat komen en groepeerden zich in de Manchester United Supporters’ Trust (MUST). Nochtans presteerden de Red Devils onder het bewind van de Glazer Family op dat moment beter dan ooit: wereldkampioen 2008, Champions League 2008, verloren finale 2009, landstitels 2007, 2008, 2009 en League Cups 2006, 2009, 2010. Toch schalde de ontevredenheid uit vele kelen: Love United, Hate Glazer! De soul was deze supporters dus dierbaarder dan het succes. Nooit eerder stond er in de geschiedenis van het voetbal een dermate sterke stroom van supporters in het eigen stadion op die met zoveel recht het aftreden eiste van de eigenaars van de club: ‘Green & Gold was in the overwhelming majority.’
The road to ruin
Ik doe er nog een flashback naar 14 maart 2010 bovenop.
Market Street, Manchester. De koffiehuizen puilden om tien uur in de ochtend uit van de fans. De leeftijd schommelde tussen 5 en 65 jaar. Ze droegen rode shirts met goud-groen-gele sjaals. Aan de tramhalte staarde een kleine ‘sproetkop’ me uitdagend aan. Gehuld in een geel shirt, met groene letters: Love United, Hate Glazer. De beweging was overal. Met ‘green & gold’ verwees men – ik herhaal het hier even voor een goed begrip – naar de oorspronkelijke kleuren van Newton Heath (1878-1902) – de heidenen – waaruit Manchester United in 1902 ontsproot. In de buurt van stadion Old Trafford schreeuwde een oude man ‘buy protest scarves’. Hij grabbelde er eentje uit zijn versleten auto en brabbelde in onverstaanbaar dialect iets over ‘five pound, mate’ en dat de helft van de opbrengst naar de actie zou gaan. Aan de grijns op zijn smoel zag ik dat hij me in de maling nam.
Ik praatte opnieuw met initiatiefnemers, die zeer optimistisch naar de toekomst keken: ‘It feels now like a widespread movement for change.’ En ik raakte ook in contact met het plaatselijke Labour-parlementslid Tony Lloyd. Die gooide zichzelf met het een sterke slogan in de strijd: ‘Debt is the road to ruin!’ Hij was een fervente fan van United. Het district ‘Stretford’ – het grondgebied van Old Trafford – stuurde hem sinds 1983 naar het parlement. Daar werd hij de stem voor een kernwapenvrije wereld, dierenwelzijn, groene energie, openbaar vervoer en sociale samenlevingsopbouw. Lloyd opperde in zijn mailverkeer over de noodzakelijkheid van hervormingen in het voetbal als gevolg van het roekeloze management. Hij riep op tot verbeelding: club in handen van – ook zeer welvarende – supporters. En hij stelde dé hamvraag van het voetbal anno 2010: ‘Waarom kan een voetbalvereniging wél bezit zijn van speculanten zonder interesse en niet van een gesmeerd lopende combinatie gestructureerde supportersbeweging-professionele krachten op het terrein-beleggers met een hart voor het spel?’
Ik dacht hier na Manchester United – Liverpool FC van deze week aan terug. Dé voetbalhamvraag anno 2010 is immers ook dé voetbalhamvraag anno 2021. Dat hebben intussen zelfs de Britse conservatieven rond Boris Johnson begrepen.
