België heeft een gebrek aan voetbalcultuur. Hoe het WK 2006 Duitsland ten goede heeft veranderd

Geen Euro 2020 in België. Als gevolg van een gebrek aan voetbalcultuur. Over dat gebrek aan voetbalcultuur schrijf ik al sinds het begin van de 21 ste eeuw maar het zet geen zoden aan de dijk.

Voetbalcultuur? Voetbalcultuur! Ik definieer dit begrip even als het samen zorg dragen voor zowel het erfgoed, de toekomst als de maatschappelijke relevantie van de voetbalsport. In al zijn facetten met andere woorden. Op zoek naar een gezond evenwicht tussen het geld en de soul van het spel om de bal.

Dat gebrek aan voetbalcultuur manifesteert zich overal: om te beginnen in de beleidsorganen van het voetbal zelf en verder in de media, de politiek en het bedrijfsleven. Het ontbreekt ons aan visionairen. Welke mogelijkheden voor het Belgisch voetbal in het algemeen en voor de zieke stad Brussel in het bijzonder lagen hier voor het oprapen?

De schuldanalyse is deze week voldoende gemaakt. Ik bied hier enige inzichten van hoe het wel had gekund. Ik vertrek vanuit het standpunt: nieuwe stadions bieden nieuwe kansen. Niet enkel op gebied van tewerkstelling maar vooral inzake ideeëngoed.

Intelligente wetenschappelijke Duitse beschouwingen

In functie van mijn boek ‘Het Mannschaftwunder. Waarom de Duitsers de besten zijn’ bezocht ik in 2011 de Johannes Gutenberg Universität in Mainz. Om er te spreken met Norbert Schütte, professor in de economie en sociologie van de sport. En auteur van de studie ‘Eine Empirische Analyse zur Füssball Weltmeisterschaft 2006’.

Ik geef een overzicht van zijn belangrijkste conclusies mee want die blijven bijzonder actueel, zelfs na de voor België fatale Uefabeslissing. Het is immers nooit te laat om zich te laven aan intelligente beschouwingen.

Economisch zelfbewustzijn, duurzaamheid, welzijn & onderwijs

Om te beginnen toonde Schütte wetenschappelijk aan dat de ‘wereldbeker van 2006 Duitsland ten goede heeft veranderd. Het verbond voetbal met de filosofie van ‘people, planet, profit’. Die Welt zu Gast bei Freunden! Het hele land met alle terreinen van het maatschappelijke leven achter de slogan. En dat met maar liefst de volgende vijf bouwstenen:

• Een economisch zelfbewustzijn via zuurstof voor toerisme en bedrijfsleven met ‘Deutschland, 365 Orte in Land der Ideen’
• Een kunst- en cultuurprogramma rond het voetbal over drie jaar verspreid, met vijftig opvoeringen op het gebied van dans, theater, muziek, literatuur en film
• Duurzaamheid in de nieuwe stadions via Green Goal: versterking openbaar vervoer (75 procent van de verplaatsingen tijdens het WK); aanleren ecologisch verantwoord consumentengedrag tijdens matchen; zonne-energie en waterbeheersing
• Welzijn en onderwijs met verhalen over buurtwerk, integratie en ontwikkelingssamenwerking
• Verbroedering en ambiance via fanfeesten, een nieuwe supporterscultuur met meer dan veertig procent vrouwelijk bezoekers

Een globaal en gemeenschappelijk voetbalproject

Kijk, dat waren al zeer sterke argumenten. En alles kan beter, maar dit was zeker niet slecht. Bovendien: de geboekte winsten van de wereldbeker van de voetbalbond (DFB) en professionele liga (DFL) – zijnde 28,5 miljoen euro voor beide organisaties – kregen gedeeltelijk een aangename bestemming: educatieve schooltoernooien; jeugdopleiding; stimulering van vrouwen- en meisjesvoetbal; ‘soziales Engagement’ via de Bundesliga én steun aan de Olympische sporten dankzij een solidariteitsfonds. Zeer opvallend: bond en liga trokken met een gemeenschappelijk verhaal naar de samenleving én versterkten elkaars werking.

Nieuwe stadions lokken duizenden nieuwe toeschouwers

Dan haalde Schütte nog een ander spijkers-met-koppen-slaand-cijfer boven: clubs die hun stadion met dank aan de wereldbeker konden renoveren en uitbreiden, boekten 5000 tot 15.000 nieuwe toeschouwers. Niet per seizoen, wel per thuismatch. Sinds 2006! Welk economisch effect heeft zoiets? Merchandising, gebruik van metro, trein en bus, benutting van drank en voeding, verkoop van toegangstickets.

Voetbal als cultuurfenomeen bracht de zomer van het geluk

En hij wees nog op ander gunstige evolutie: de gedachte van ‘voetbal als cultuurfenomeen’ werd aangeboden. Dat was een primeur want voor het eerst werd een groot voetbaltoernooi omgeven met een hoogstaand cultureel programma. De Duitse voetbalbond DFB startte met een eigen culturele stichting. In de WK-steden organiseerde men tentoonstellingen, literatuuravonden, filmvoorstellingen, muziek-, dans- en theaterevenementen rond het thema voetbal. In totaal woonden 3,5 miljoen mensen deze activiteiten bij.

De toeristische troeven werden ook volledig uitgespeeld. Merkwaardig: vooral  de binnenlandse markt maakte het verschil. Duizenden Duitsers bezochten hun eigen land, vaak voor het eerst. Ze spendeerden hun geld in Duitsland want de wereldbeker werd hun vakantiebestemming. Er rolde dus flink wat geld naar de economische huishouding. Het was dus geen verlieslatende zaak. Belangrijker: het voetbal bleek niet enkel een spel van het geld maar vooral een spel van de soul. De zomer van 2006 heeft het denkpatroon over voetbal in Duitsland veranderd, vooral over wat er naast het veld staat te gebeuren.

Norbert Schütte bewees dat de wereldbekerzomer van 2006 in het collectieve geheugen is blijven hangen als een ‘factor van gelukzaligheid’. 2006 staat vandaag voor ‘de Duitse zomer van het geluk’.

België en Brussel grijpen naast ‘een zomer van geluk’

Deze kansen hebben België en Brussel dus gemist, weliswaar op een kleinschaliger niveau. Het klavertje vier van politiek, bedrijfsleven, media en voetbalbestel heeft veel steken laten vallen.

De schade voor het land loopt in de miljoenen. Veel tewerkstelling gaat verloren maar er wordt vooral veel creativiteit verspeeld. Omdat we nu eenmaal geen benul hebben van wat ‘voetbalcultuur’ betekent.