RAYMOND BRAINE OVERLEED VEERTIG JAAR GELEDEN (25-12-1978) WAS HIJ DE BESTE BELGISCHE VOETBALLER? – RW (4)

Veertig jaar geleden overleed Raymond Braine (1907-1978). Maak kennis met het woelige leven van de vergeten eerste internationale vedette van het Belgisch voetbal. Vandaag aflevering 4.

Hij brengt zijn weg naar de Europese roem zelf mooi in kaart in ‘Duizend en Eén Match’.

Graag een bloemlezing.

* AMBROSIANA-INTER 3-5 IN MILAAN, Halve finale 1936

‘Mitropa Cup 1936. Zonder veel moeite voorbij Phoebus Boedapest (5-3 in Praag, 4-5 ginder) en AS Roma (3-0 in Praag, 1-1 ginder). Sparta wil de overwinning van vorig seizoen in de Mitropa Cup bevestigen. De halve finale tegen Ambriosiana  – met WK-superster Meazza – in Milaan werd door de pers als een onvergetelijke partij afgeschilderd: 3-5, ik scoor twee keer. Zodra de trein de statie inbolde van de eerste stad tussen de grens en Praag, steeg een oorverdovend gejuich uit een joelende massa van duizenden sportenthoesiasten. Zo werd onze terugreis een triomftocht. Tot in het kleinste statieke vertraagde de trein en werden ons cigaretten, druiven, vaatjes bier, paddestoelen en andere geschenken door de open ramen geworpen. In Praag weerklinkt over ’t ruime volksplein het nationale lied ter ere van Sparta, de propagandaploeg van Tsjecho-Slowakije. Sparta wint ook de terugmatch met 3-2, opnieuw 2 doelpunten, en vertrekt als favoriet voor de finale in Wenen tegen Austria (0-0).’

* AUSTRIA WENEN 0-1 VERLIES, Finale 1936

‘Niemand twijfelde aan onze tweede overwinning, zelf de Austriaspelers niet.  Elke speler kent al eens een slechte match. Maar zo slecht als die dag heb ik me nooit tevoren, ook nimmer nadien, gekend. We verloren 0-1. De dreigende donderkoppen, die gans de wedstrijd door het volgepropte stadion waren samengetrokken, barstten bij het eindsignaal open in een hels uitschruwelen, aan het adres van de spelers, van al wat lelijk was. Nooit de ontgoocheling zo zwaar op me neergevoeld als die dag.’

‘Wat werd er in die dagen gefezeld en over mij gekletst. Brutale insinuaties, gemene verdachtmakingen. “Terwijl de spelers van Sparta op een buitengoed in rust en vrede de laatste dagen doorbrachten voor de finale tegen Austria, werd duchtig met de kaarten gespeeld. En voor grof geld. Op een gegeven ogenblik is er ruzie ontstaan en heeft Raymond Braine met verscheidene spelers gevochten, zodat volop kleine oorlog woedde tussen de Belg en de anderen voor het begin van de finale. Raymond Braine heeft zoveel geld verloren met kaartspelen dat hij om alles effen te krijgen, zich liet omkopen door Austria.” Voilà! De Spartaspelers hebben daar eens van harte een pint goed bloed mee gelachen. De man in de straat begon de omkoperij te bekijken door de bril van mijn Belgische nationaliteit. Braine kent geen Tchechisch gevoel. Wat raakt het zijn fierheid of nu een Tchehische dan wel een Oostenrijkse ploeg de Mitropa Cup verovert. De tij was aan het keren.’

Voor de goede orde: Sparta Praag is in deze periode de nummer één van Europa. De International Federation of Football History and Statistics pluist het uit in zijn magazine Mitropa Cup 1927-1945, Rekorde & Rankings. Sparta leidt de rangslijst met 58 wedstrijden, vijf meer dan nummer twee Ferencvaros Boedapest. De finale van 1936, Sparta-Austria Wenen, wordt gevolgd door 58.000 toeschouwers. Geen enkele Mitropa Cupmatch telt meer aanwezigen. Met Burg (50), Ctyroky (45), Kostalek (44) en Nejedly (42) bezetten vier Spartanen de hoogste plaatsen inzake het aantal wedstrijden. Raymond Braine volgt op nummer negen met 40, en 19 doelpunten. Belangrijk detail: Braine verdeelt zijn 40 partijen over zeven seizoenen en boekt daarmee het beste quotiënt – zijnde verhouding van het gemiddeld aantal wedstrijden per jaar – van àlle spelers.

In de aanloop naar het WK van 1934 krijgt Braine het voorstel om de Tsjecho-Slowaakse nationaliteit aan te nemen. Franta Svoboda, de befaamde midvoor van Sparta, boet aan populariteit in. Hij verliest zijn zelfcontrole bij een hilarisch incident omdat de kijkers hun ontevredenheid tonen: ‘Hij draaide zijn dik achterford naar het publiek en zou er pletsend met de hand op kletsen.’ Braine verwerpt het voorstel, ondanks zijn slechte ervaringen met de Belgische voetbalbond. Hij laat het WK aan zijn neus voorbij gaan. ‘Nu Tscheck worden en later onder Onze Lieve Vrouwetoren in Antwerpen als vreemdeling op een schupstoel zitten?’

In 1936 schotelt men hem het voorstel opnieuw voor. De Mitropa Cup heeft ook een interlandformule, de Internationale Cup. Het Oostenrijkse Wunderteam en de Italiaanse wereldkampioen halen de eerste buit binnen maar Tsjecho-Slowakije broedt op grootse plannen. De pers opent een actie pro Braine, die te kennen geeft zich helemaal thuis te voelen in zijn tweede vaderland. De bond dient zelfs een genereus financieel voorstel van 100.000 kronen in om de nieuwe nationaliteit aan te nemen. Hij trappelt opnieuw ter plaatse en neemt geen standpunt in. Dat breekt hem zuur op. Op het einde van 1936 weigert men  zijn gezin een nieuwe verblijfsvergunning. Hij heeft het begrepen.  Hij bereidt de terugkeer naar België in een mum van tijd voor en de geschonden relaties met Beerschot en de KBVB worden terug in ere hersteld. Op17 januari 1937 speelt hij opnieuw in het paars van Beerschot: op White Star, 2-7 winst. In 9 matchen goochelt hij zestien goals bij elkaar. De bewoners van het Kiel  zetten een reeks van 8 zeges en 39 goals neer maar het schip strandt op Club Brugge (1-0). Daring pakt de titel met 1 punt meer. De volgende twee seizoenen rolt Beerschot als vanouds over de concurrentie heen: landskampioen met respectievelijk zes (op Daring) en zeven (op Lierse) punten voorsprong. In 49 wedstrijden verschalkt hij 33 keer de doelman van de tegenpartij. Hij maakt zich op om de nestor te worden van een verjongd topteam. Naast het veld werkt hij in de autobranche. De verschrikkelijke Tweede Wereldoorlog gooit roet in het eten. Op 14 mei 1940 dwingen de gebeurtenissen ook Raymond Braine tot mobilisatie. Men duidt hem aan om beschikbare auto’s te schatten en hij zit mee in de ‘vlucht naar Abbeville.’ Na de capitulatie kan hij niet meteen aan de slag en aanvaardt het voorstel van Excelsior Hasselt om er te coachen. Tegelijk blijft hij voetballen voor Beerschot. In het Hasseltse hotel waar hij verblijft, zetelt ook de Belgische schattingsdienst van de auto’s die de Duitse bezetter  heeft aangeslagen. Braine zit zonder inkomen en tekent een contract. In 1942 wordt hij opgevorderd voor een wedstrijd van het Vlaams Elftal tegen het Duitse Leger. Zowel Beerschot als de KBVB geven – onder dwang – toestemming. Er ontstaat en rel en hij gaat koortsachtig op zoek naar een nieuwe bestemming. Hij wil weg bij de schattingsdienst. In juni 1943 transfereert het Brusselse CS Forestoise hem als speler-trainer. Als tegenprestatie krijgt hij een job bij de schoenenfabriek van de president van Vorst. ‘Ik was de gelukkigste mens van Europa en voorsteden: ik bekwam mijn ontslag als schatter bij de commissie.’ Het leven neemt een dramatische wending. Bij zijn terugkeer naar het Olympisch Stadion op 9 april 1944 – ter gelegenheid van Beerschot-Forestoise – is de ontvangst vijandig. Hij krijgt scheldwoorden over zich heen. ‘Uit de grote tribune spuwde het vlak op mij neer van zwarte smeerlap.’

De geruchtenmolen draait op volle toeren en linkt hem aan de Gestapo. Men schuift hem drie aanhoudingen in de schoenen die hij zou hebben verricht op de dag van de dood van zijn dochter. Suzanne overlijdt op haar vijftiende, in de loop van 1944, aan de gevolgen van een blindedarmoperatie. Het verlies van zijn dochter bezorgt zijn familie onnoemelijk leed. De ellende blijft aanslepen want na de Bevrijding, 8 mei 1945, verdwijnt hij achter de tralies. Tien jaar eerder, in de zomer van 1935, zwaaide hij met de Mitropa Cup in Praag. In de zomer van 1945 zit hij in leeuwenkooi van de Antwerpse Dierentuin. Nochtans heeft hij geen politieke connecties met strekkingen in de collaboratie. Zijn lijdensweg brengt hem langs de gevangenis in de Begijnenstraat en een interneringscentrum in Hemiksem. Na 560 dagen stelt men de gerechtelijke dwaling vast. Hij is nooit bij de Gestapo geweest. Het betreft een misverstand. Raymond Braine wordt vrijgelaten. Berooid en gebroken begint hij aan zijn nieuw leven.’