Briljante scorende spits van Manchester United en Schotland
Referentiematch: Engeland – Schotland 2-3, 15 april 1967, British Home Championship
Op vrijdag 17 januari 2025 overleed Denis Law. De enige Schot die ooit de Ballon d’Or kreeg toebedeeld. De voormalige spits van zowel Manchester United als Manchester City werd 84 en leed sinds 2021 aan Alzheimer. Met zijn ‘spitsbroeders’ George Best en Bobby Charlton werd hij vereeuwigd in een standbeeld voor Old Trafford als ‘The Holy Trinity’
That goals is still the saddest moment of my life….
Denis Law. ‘That goal is still the saddest moment of my life.’ Hij sprak over een Manchesterderby op Old Trafford, 1 mei 1974. Die man die elf jaar voor United speelde – 385 doelpunten in meer dan zeshonderd duels – trof kort voor tijd raak met een heerlijke hakbal…voor City! United verloor met 0-1 en degradeerde. Law juichte niet, hij deelde in de droefheid. ‘Het was een prachtig doelpunt, maar ik stak mijn arm niet in de lucht. Ik keek beschaamd naar de grond en wandelde weg. Had ik hem maar gemist.’
How did you feel? Honderden keren stelden mensen hem die ene dodelijke vraag. Hij gaf zelf het antwoord in zijn in 1999 verschenen biografie The Lawman: ‘Verslagen. Ik voelde alsof ik mijn beste vriend onvrijwillig had gekwetst. De coach begreep het en haalde me meteen van het veld. Het was de laatste actie van mijn spelerscarrière in clubverband en uitgerekend daardoor degradeerde United. Ik zat op de bank en meteen rende een groep Unitedfans het veld op. Ze spurtten naar me toe, één van hen hing een rode sjaal rond mijn nek en de andere trachtte me de hand te schudden. You’re still The King, sprak hij en ik kreeg een krop in de keel. Het was de enige goal uit mijn leven waarvan ik wilde dat ik hem niet had gescoord. Ik kon hem niet vieren. Die avond zat ik op mijn bed met mijn handen in mijn haar. Ik liet alles van de voorbije tien jaar de revue passeren, tot in het kleinste detail. Ik zag gezichten voor me. Van de fans tijdens de match. Van Matt Busby bij de winst in de Europa Cup der Landskampioenen. Ik zag George Best verdedigers doldraaien. Ik zag Bobby Charlton scoren met één van zijn moordende schoten. Ik zag mezelf wegrennen nadat ik een doelpunt had gemaakt. Ik hoorde het geluid van het publiek en groette hen. Met mijn ene arm in de lucht. Toen volgde dat ene verschrikkelijke moment dat mijn hiel de bal over de lijn stuurde voor City en United deed degraderen. How did I feel? Ik weende.’
To entertain the people: 1-6 bij drie wereldbekerwinnaars van West Ham…
Net geen zeven jaar eerder, op 6 mei 1967, reikte Law naar zijn persoonlijke top. Upton Park, het huis van The West Ham Academy. Eén van Engelands mooiste voetbalscholen verkoos op technisch vermogen te voetballen. In de lente van 1964 tikten de Londense stilisten zich naar de FA Cup en één jaar later naar de Europa Cup der Bekerwinnaars. De World Cup 1966 stond in het teken van opperste glorie: met drie spelers – Bobby Moore, Martin Peters, Geoff Hurst – leverde het bescheiden West Ham United de invloedrijkste bijdrage tot het Engelse elftal in de gewonnen finale van de Wereldbeker tegen West-Duitsland.
Tegen dit team moest United op de voorlaatste speeldag van het kampioenschap 1966-’67 de landstitel veiligstellen. Denis Law stond in het brandpunt van de belangstelling met zijn scherpe polemieken over de noodzakelijke tactische revolutie: ‘We probeerden het met opwindend voetbal. We wilden geen resultaten halen vanuit de defensie. We kwamen het veld op om aan te vallen en het publiek te verwennen.’
Dat is wat United die dag beroerde: ‘to entertain the people.’
Binnen de minuut opende Charlton – driehoekje met Stiles en Law – de score. Matt Busby zat op dat ogenblik nog in de kleedkamer. Bij het betreden van het veld zag hij West Ham aftrappen. Nietsvermoedend veerde hij de volgende tien minuten twee keer op. United leidde met 3-0, Busby wist het niet en was in de waan van de 2-0. Een kwartier later voerde Best zijn nummertje op: controle met rechts, afronden met links: 0-4. Tijdens de pauze maande Busby zijn spelers tot kalmte, zijn geest kwam pas helemaal tot rust als Laws variaties op zijn thema ook het thuispubliek met verstomming sloeg. Zijn samenspel met Best en Charlton verblufte vriend en vijand. Ook de fans van West Ham begrepen dat ze getuige waren van een uniek moment, ondanks de zwaarste thuisnederlaag die het eigen van talent bulkende elftal om de oren kreeg. De twee doelpunten van Law – een strafschop en een dubbelpass met Best – tilden hem naar de eerste plaats van de topschutterslijst. Hij reikte ook Best, Charlton en Foulkes op een gouden schoteltje hun goal aan. The Sunday Times gaf de eerste dertig minuten de erkenning die ze verdienden: als de mooiste Engelse voetbalmomenten sinds de Tweede Wereldoorlog: ‘The first 30 minutes were as fine a display of football witnessed since the war.’ De altijd zwijgzame en afstandelijke Busby remde voor één keer zijn emoties niet af tegen de pers: ‘It was my finest hour.’
Wereldkampioen voor één dag na Schotse zege op Wembley in 1967
Ontzag voor het Engelse gezag? No way! Een Schot is voor alles Schot, vervolgens mens en dan pas Brit. Niets pleziert de Schotten meer dan de Engelsen te beledigen. Op de Engelse lange bal reageerden de Schotten met een korte pass waarmee The Tartan Armyrond de eeuwwisseling van 1900 de The Three Lions vele vernederingen aansmeerde. Niemand is meer en liever Schots geweest dan Denis Law. Niemand adoreerde het tokkelende passing game meer dan hij. In de zomer van 1966 kampte hij, net als vele landgenoten, met een behoorlijke depressie nadat Engeland de wereldbeker had gewonnen.
De dag van de finale van de World Cup zat hij doelbewust op zijn golfclub in Manchester. Hij weigerde te kijken. En hoopte openlijk dat Engeland zou verliezen. De Schotse rivaliteit voor de Auld Enemy zat diep in hem gebeiteld: ‘Toen ik het gejuich hoorde in het clubhuis, wist ik dat Engeland wereldkampioen was geworden. Het werd me zwart voor de ogen.’
Minder een jaar geleden riep Schotland zichzelf uit tot ‘wereldkampioen voor één dag’, nadat Engeland met 2-3 op Wembley werd verslagen. Law opende de score en vloerde Gordon Banks, op dat ogenblik de beste doelman van de wereld.
De meest explosieve spits van het Europese topvoetbal volgens coach Busby
In 1962 haalde Matt Busby Denis Law voor een recordbedrag van 115.000 pond weg bij Torino. Hij verloste hem van zijn Italiaanse isolement. Manchester United, dolend sinds de tragedie van 1958, herleefde dankzij het tegendraadse, gesloten en typische Schotse karakter van Law.
Matt Busby noemde hij in de vroege jaren zestig de meest explosieve spits van het Europese topvoetbal: ‘Hij was de snelst denkende speler die ik ooit zag. Niemand scoorde meer miraculeuze goals dan hij.’ Law bouwde een relatie op met het publiek door de fans op een gekke manier te groeten na zijn doelpunten. Het maakte hem mateloos populair. Hij wond zich vaak bijzonder op over scheids- en grensrechters en ging met hem eindeloos in de clinch. Daarnaast vermeed hij evenmin de clash met het clubmanagement. Hij had steeds zijn opinie klaar en liet zijn temperament de vrije loop, omdat hij zich goed in zijn vel voelde op Old Trafford: ‘Van het moment dat ik arriveerde, dacht geen haar op mijn hoofd eraan om nog elders mijn tenten op te slaan. De coaches Matt Busby en Jimmy Murphy behandelden iedereen op dezelfde wijze. Elke speler was gelijk, van stardom of elites was geen sprake. Op Old Trafford was iedereen gelijk.’
‘That bit of the devil, the grace, the brio…’
Denis Law toonde zich steeds zoals hij was. Vol vuur tijdens wedstrijden en trainingen, daarbuiten afstandelijk maar ook geestig. The public showman was in het dagelijks leven timide. Geen publiciteit, geen kleurrijke quotes. Hij bleef onder alle omstandigheden op zichzelf gericht. Populair én solitair. Rusteloos rebels in zijn hoofd en in zijn houding op het veld enerzijds en een typische family man als vader van vijf kinderen anderzijds.
Veel meer dan doelpuntenmachine. Zaaide twijfel bij de tegenstander en joeg elektriciteit door het stadion. Had hetzelfde ondefinieerbare verlangen voor voetbal als Sir Matt schreef Eamon Dunphy in zijn Busbybiografie A strange kind of glory: ‘Football as a glorious escape from the ugly world.’ In Denis Law vond Matt Busby de ziel terug van zijn uit het leven gerukte elftal van 1958: ‘That bit of the devil, the grace, the brio.’ Busby leefde voor wat hij noemde ‘de voetbalverbeelding, die prachtige expressie van het leven.’ Zo ook Law.
Voetbalverbeelding naar het voorbeeld van Pelé en Puskas
Die bekritiseerde samen met zijn boezemvriend George Best het Engelse spel als veel te ouderwets. Hij prefereerde het sensatierijke 4-2-4 voetbal van Pelés Brazilië en Puskas’ Hongarije in de jaren vijftig. Dat beoogde ook Manchester United in de legendarische periode 1958-1968. In het gelijknamige boek United: the Legendary Years 1958-1968 haalde hij bijzonder compromisloos uit: ‘Engeland ’66 speelde 4-3-3 zonder buitenspelers en won de World Cup. Glansloos. Wij volgden niet met United! We bleven in onze 4-2-4-formatie voetballen en gaven onze wingers de noodzakelijke ruimte en flexibiliteit in de aanval.’ Busby, Best en Law verwierpen fundamenteel het model van de Engelse wereldkampioen als te defensief. Ze brachten een eensluidende boodschap: ‘We haalden onze trots uit ons open en fascinerend voetbal. We gingen het veld op om aan te vallen. Omdat voetbal een spel is dat het publiek plezier moet bieden.’
Sociale solidariteit versus armoede…
Denis Law groeide op in Aberdeen tijdens de jaren van honger in de Tweede Wereldoorlog. Zijn vader kromde de rug op armzalige vissersbootjes die in alle weeromstandigheden de Noordzee opvoeren. Het bestaan was bikkelhard en de familie met zeven kinderen leefde straatarm. Vlees kwam er nooit op tafel. De kinderen hadden geen schoenen. Denis erfde de trots van zijn moeder, die voeding noch kleding accepteerde van liefdadigheidsinstellingen.
Hij maakte verschillende ‘fishing trips’ mee richting de Faroereilanden, die telkens meer dan drie weken duurden en hekelde de wat hij noemde ‘menselijk onwaardige condities van het visserijbestaan.’
Hij ontwikkelde sociale solidariteit in zijn kindertijd. In zijn Autobiography (1977) kaartte hij dertig jaar later de schande van de bittere armoede in de grote Britse steden aan: ‘De regering verbloemt het probleem. Vele mensen leven op de grens van het bestaansminimum. Ik weet uit ervaring hoe zij zich voelen.’
Schotse schelm & Ballon d’Or: King of Stretford End, Lawman of Old Trafford
Amper zestien jaar jong debuteerde hij in 1956 voor Huddersfield Town. Hij leerde het vak van de beginnende coach Bill Shankly, de grondlegger van het grote Liverpool FC, die toen al zijn onverstoorbare zelfvertrouwen orakelde: ‘Jullie zijn de beste spelers ter wereld. De rest is rubbish.’
Vier jaar later haalde Manchester City Law als vedette in. Hij vond zijn draai niet op Maine Road maar zijn doelpunten behoedden The Blues voor degradatie. Trainer Helenio Herrera raakte gecharmeerd van de Schotse schelm maar Torino handelde doortastender. Ondanks tien goals haatte Law de harde stijl van het calcio en ook het Italiaanse leven bekoorde hem niet?
Dankzij het aanbod van Manchester United vond Denis Law, Ballon d’Or of Europees Voetballer van het Jaar in 1964 en maker van 385 goals in ruim zeshonderd matchen, zijn eindbestemming: The King of Old Trafford. En daarom noemde hij zijn laatste doelpunt in zijn thuishaven ‘het droevigste moment uit zijn leven’. Denis Law.
