Opinie: Bayern als baken van verlichting ten tijde van PSG- en Premier Leaguewaanzin

 In de week na de transfer van Neymar van Barça naar PSG maakte de leiding van Bayern München bij monde van Uli Hoeness een duidelijk statement: ‘De Bayern Campus is ons antwoord op de huidige transferwaanzin. Met ons nieuw jeugdopleidingsinstituut, dat minder dan één derde – 70 miljoen euro – zal kosten dan de prijs van Neymar, zullen we de kans hebben om de Alaba, Lahm, Müller, Schweinsteiger en Kroos van de toekomst te ontwikkelen. Maar ons doel is niet alleen om competitieve sportlui te produceren, we willen hen ook opvoeden tot fatsoenlijke burgers. Bayern zal nooit 100 miljoen euro uitgeven aan een speler.’

Bayern – en bij uitbreiding de Bundesliga – is al langer een voorbeeld van ‘Financial Fair Play’. Mijn standpunt: leg het Duits model op aan Europa, Uefa. En het zal gedaan zijn met de ontsporingen.

Hoe functioneert de combinatie business-supportersinspraak-sportief succes-sociale dimensie bij Bayern? Een driehoekje ter verduidelijking.

Business via democratie

 Enkele cijfers, we geven u enkele cijfers.

Leden: 337.565. Omzet:  588 miljoen euro. Abonnees: 69000. Fanclubs: 4302. Bayern is een vereniging waarbij de leden 75% van het beslissingsrecht in handen hebben. De hoofdsponsoren Audi, Adidas en Allianz Group (financiële diensten) bezitten elk 8,33%. Dankzij de Duitse licentieregel mag één persoon of firma nooit meer dan 49% van de aandelen van een club bezitten. Potentaatjes of dubieuze geldschieters krijgen geen voet aan de grond, fans bepalen mee het beleid en binnen het dagelijks bestuur bespreken vier voormalige voetballers de transferpolitiek. Er wordt bij algemeenheid van stemmen beslist, pas als de vier daadwerkelijk instemmen met de komst van de speler, opent men de onderhandeling. Dit houdt de deur dicht voor geknoei met makelaars en geldverspillende, nutteloze of ondoordachte aankopen. De leden van de zogenaamde ‘boord van supervisie’ worden verkozen via de jaarlijkse algemene vergadering en ze bepalen via een proces van directe, democratische controle het beleid van Bayern. Ze geven het management en het coachingteam het dagelijkse en sportieve beleid in handen, dat elk jaar uitgebreid wordt geëvalueerd. Volgens het motto: “Unser Ziel sind Titel, nicht Handel’. De zoektocht naar sportieve succes krijgt voorrang op de commercie. In de wetenschap dat een democratische ingesteldheid leidt tot een betere business. Bayern is intussen een wereldmerk geworden dat bovendien schuldenvrij opereert en eigenlijk om het even welke voetballer kan aankopen zonder in de rode cijfers te duiken.

Vrijheid via discipline

Een citaat uit het slotrapport van het WK 2006 biedt een goed inzicht: “Duitse clubs profiteren volop van de wereldbeker via zowel de nieuwe stadions als de 100 miljoen euro die per jaar in voetbalacademies wordt geïnvesteerd.” Dat geld is afkomstig  uit de ‘wereldbekerwinstpot’ van voetbalbond en profliga. Dankzij de vernieuwing van die jeugdopleiding werd het oude krachtvoetbal van weleer vervangen door het improviserende vernuft. Bondscoach Joachim Löw koos na de zomer van 2006 voor een duidelijke optie: het schone spel, met de risicofactor, de looplijn. Het grondidee: offensief voetbal, zowel via de counter als de dominantie; via het balbezit als het benutten van de ruimte. Balgevoel, beweeglijkheid boven de verstarring en altijd op zoek naar de verzorgde opbouw. De snelheid van de beweging is belangrijker dan het aantal kilometers. Vervang strijd, inzet, lange ballen en volle verdedigingen door automatisme, tempo, korte balcontacten en positioneel defensief werk. Dit moet uitmonden in de complete beheersing van de echte voetbalkunst. Liefst zeven spelers van Bayern München bepaalden tijdens de succesvolle wereldbekers van 2010 (brons) en 2014 (goud) de Duitse Mannschaft: doelman Neuer; verdedigers Lahm, Boateng en Badstuder; middenvelder Schweinsteiger; spitsen Müller en Gomez. Nadien kwam ex-jeugdspeler Matts Hummels terug van rivaal Borussia Dortmund. Ze werden gevormd volgens de lijn Löw maar Jupp Heynckes plukte er de vruchten van in het trebleseizoen 2013. De speler Heynckes schitterde overigens in het West-Duitse kampioenenteam van 1972 (EK Landenelftallen in België) waarover toen lyrisch werd geschreven: ‘De wereld erkende bij de Duitsers de mogelijkheid tot kunst, elegantie en fantasie.” Precies naar het spel van 1972 – de eerste variant van het totaalvoetbal – grepen de DFB en Joachim Löw terug bij hun hervormingsplan. De onderschatte Heynckes wist dus waarover hij het had. In het spel van Bayern anno 2013 herkent de coach de speler van 1972: vrijheid via discipline. Dat werd verder uitgediept in de drie seizoenen die volgden onder Pep Guardiola.

Een sociaal en cultureel voetbalinstituut

Sinds 2006 beschouwt men in Duitsland de ‘Traditionverein’ als veel meer dan een bedrijf. De voetbalclub wordt er plechtig omschreven als een ‘sociaal en cultureel instituut’. De Ultra’s van Bayern hebben hier een handelsmerk van gemaakt. Naast de choreografische, muzikale, prettig gestoorde wijze van uit de bol gaan tijdens, voor en na wedstrijden hebben ze ook oog voor de meer verdiepende factor. In 1932 won Bayern de eerste landstitel onder leiding van humanistische joden die in voetbal ‘ein System der Freiheit’ zagen: voorzitter Kurt Landauer en coach Richard Dombi. De nazi’s doopten na hun machtsgreep in 1933 Bayern om tot ‘Judenclub’ en voorzitter Landauer emigreerde. De fangroepering Schickeria haalde in 2009 de herinnering op aan de 125 ste verjaardag van zijn geboorte en herdacht hem voor 70.000 fans in het stadion. Sindsdien organiseert Bayern jaarlijks allerhande initiatieven rondom tolerantie en integratie.

Het WK van 2006 bracht het beste van ‘blauw, rood & groen’ bij elkaar in de 21 ste eeuwse versie van de Duitse voetballerij: innoverend ondernemerschap, sociale activiteiten, ecologische duurzaamheid. Met als bindmiddel: het fanfeest. Bayern München heeft zich omgevormd van FC Hollywoord tot een voorloper ter zake. Niet in het minst door sprankelend voetbal op het veld. Maar vooral door een correcte houding in de ‘economische’ concurrentiestrijd en in de PSG- en Premier Leaguewaanzin waarin het voetbal zich anno 2017 bevindt.