Vijf jaar na het overlijden van Johan Cruijff dit eerbetoon aan de man
Zeggen dat je Johan Cruijff bij de bakker bent tegengekomen klinkt net als uitleggen dat het kweken van wiet strafbaar is maar het verkopen ervan niet: het lijkt het begin van een vergezochte grap, maar in Amsterdam is het allebei aan de orde van de dag. Naar verluidt werden nieuwe medewerkers van de betreffende bakkerij, Bakkerij Klopper & Stolk aan de Amstelveenseweg ingewerkt met het Cruijffiaans en lag er onder de toonbank een lijst met vertalingen van Cruijffs woorden naar het Nederlands voor simpele zielen.
Bij de bakker
Wat betekent Johan Cruijff voor jonge Amsterdammers? Bij mijn eerste voetbalclubje, DCG in Osdorp, werd iedere twee weken nog een ouderwets clubblad uitgegeven waarin te zien was wie waar hoe laat moest voetballen. Onderaan iedere pagina stond altijd een uitspraak over het voetbal die jongetjes van negen ver boven het hoofd ging. Pas toen ik jaren later nog eens zo’n blaadje terugvond op een regenachtige zondagmiddag kwam ik erachter dat die citaten zonder uitzondering van Cruijff waren.
Cruijff hielp ons ook tijdens de intreeweek aan de UvA. Mijn vriend David en ik deden Cruijff-impersonaties in Artis. Maud, die bij bovengenoemde bakkerij werkte, vertelde de prachtigste verhalen over Cruijff tussen de mueslibroodjes. Later deden David en ik via WhatsApp een Cruijff-persiflage over het leger van Karel de Grote om een onnoemlijk saai hoorcollege door te komen. Waarom? Omdat Johan Cruijff van ons was. Van Amsterdam. Cruijff was, naast een briljant visionair, voetballer, trainer en linguïst namelijk ook een manier om te onderscheiden van de importamsterdammers aan de universiteit.
Verdoofd
Mijn college van vanmiddag was beduidend interessanter dan dat Middeleeuwencollege waar we ons, puttend uit Cruijffs schier oneindige taalarsenaal, doorheen appten. Toen de docent uiteindelijk ophield met praten, raakte mijn telefoon over zijn toeren. Cruijff overleden. Waar je in vroegere tijden nog stiekem kon hopen op een misverstand bij televisie of radio, is dat tegenwoordig een illusie. Het nieuws slaat je binnen enkele minuten van zoveel kanten zo gemeen hard om je oren dat de realiteit er bijna ingeramd wordt.
Trillend op mijn benen en verdoofd liep ik de collegezaal uit. Waarom doet mij dit zoveel? Een artiest die ik van archiefbeelden ken, die successen kende met louter ploegen waar ik me niet perse verbonden mee voel. Na een halfuur begrijp ik het. Van ons heengegaan is een vernieuwer van het spel dat ik al zolang ik me kan herinneren speel en bekijk. We hebben iemand verloren die zo ongelofelijk veel plezier in dat spel bracht, voor spelers en toeschouwers.
Nodeloos ingewikkeld
Maar, voor mij althans, heeft longkanker meer nog dan een icoon van ‘mijn’ spel een icoon van mijn stad genomen. Cruijff was het soort Amsterdammer waar voorbeeld aan genomen kan worden. Stronteigenwijs, barmhartig soms nodeloos ingewikkeld, maar op zijn unieke manier superieur geniaal: voor mij staat Nummer Veertien voor alles dat Mokum zo mooi maakt. Zijn gave om taal naar zijn hand te zetten, zij het bij Klopper & Stolk, zij het in Camp Nou. De grote hoeveelheid door zijn stichting aangelegde voetbalveldjes in Nederland en daarbuiten waarop kinderen veilig kunnen spelen. De vanzelfsprekende bravoure waarmee Cruijff zware tegenstanders, of die nou AC Milan of longkanker heetten, op de meest glorieuze manier probeerde te overwinnen. Was Amsterdam een gouden ketting, dan was Cruijff de diamant.
Cruijffs laatste wedstrijd is gespeeld. Ajax, FC Barcelona, Nederland en de gehele voetbalwereld zijn een legende kwijtgeraakt. Amsterdam huilt om het verlies van één van haar prominentste zonen. Dat herinnering aan hem levend zal blijven via imitaties, WhatsApp-gesprekken, bakkersverhalen, videobeelden, voetbalveldjes en citaten in vergeelde clubblaadjes is op dit moment een schrale troost. Dit nadeel heb geen voordeel.
