111 Legendarische Voetbalhelden sinds 1920. Wie zijn ze, die honderd voetballers, tien keepers en dat uitzonderlijke fenomeen? Maak mee deze wandeling door het voetballandschap van de voorbije eeuw. In aflevering acht volgen we Nándor Hidegkuti (3 maart 1922 – 14 februari 2002), de man die ‘de loop van de voetbalgeschiedenis’ veranderde.
Nandor Hidegkuti, het brein achter ‘The Magical Magyars’
Engeland – Hongarije 3-6, 25 november 1953. The Game of the Century!\
Nándor Hidegkuti. Engeland – Hongarije 3-6, Wembley, 25 november 1953. Game of the Century. Hij was het eigenlijke brein van het team, de strateeg achter het systeem. Hongarije haalde zijn hoogste rendement als bondscoach Szebes uiteindelijk de juiste positie van de ‘lange man’ van MTK uittekende. Aanvankelijk deed Hidegkuti wat Szebes hem opdroeg en koerste op alle mogelijke plaatsen de gaten in het elftal dicht. Na de teleurstellende openingsmatch tegen Roemenië (2-1) op de Olympische Spelen van 1952 paste de puzzel in elkaar. Hidegkuti werd van dan af de diepe spits, met zijn rug naar het doel. Hij kaatste de harde, maar afgemeten voorzetten door de centrale as van Boszik loepzuiver naar de opkomende tandems Puskas-Czibor en Kocsis-Budai. Zat de vijandige defensie muurvast, dan zakte hij af naar het middenveld en lokte zijn bewaker mee. Dat opende ruimte voor Puskas en Kocsis.
Hyperintelligente strateeg met de rug naar het doel
Hidegkuti’s optreden vloekte met dat van de typische stormende midvoor. Hij was hyperintelligent, dacht steeds enkele zetten vooruit en rukte verdedigingen uit verband zonder fysiek geweld. Het passenspel, niets dan het passenspel. Als gevolg van urenlange oefening. Het nationale team dook tweewekelijks onder in de provincie om oefenwedstrijden te spelen tegen plaatselijke elftallen. Ver weg van het mediageweld. Daar knutselden ze minutieus hun patronen in elkaar. Er ontstond een hechte vriendschapsband. Hidegkuti leerde voetballen bij MTK, dat door de stalinistische machthebbers via nieuwe benamingen als Bastya SE en Vörös Lobogo aan de staatsveiligheid werd gelinkt.
Voetballen volgens oude vrijheidsidealen
De oude vrijheidsidealen van de vooroorlogse vrijzinnig-joodse vereniging bleven overeind, ook op het veld. MTK ontwierp, onder invloed van de revolutionaire voetbalvernieuwer Jimmy Hogan, tijdens de periode 1915-1925 de combinatie elegantie-intellect. Techniek, beheersing, inzicht. MTK werd de Hongaarse belichaming van de ‘Donauschool’. Zou Hidegkuti de kundigste beoefenaar zijn geweest van deze stijl?
Hidegkuti veranderde de loop van de voetbalgeschiedenis
Jimmy Hill quoteerde hem in zijn boek Great Soccer Stars als volgt: ‘It is given to few players to change the course of football history, but Hidegkuti has every reason for regarding himself as one of them. He was not a spearhead centre-forward but a cross between that role and an old-attacking centre-half. More than that, he played from side to side, just to confuse everybody. The idea was a combination of brains, but it would not, could not, have worked if the Hungarians had not had somebody of Hidegkuti’s ability.’ De kwaliteit van Nandor, zonder hem geen ‘Magic Magyars.’ Zonder hem geen ‘Wedstrijd van de Eeuw’.
De positiewissel, niets dan de positiewissel
Tijdens Engeland – Hongarije bracht hij Wembley tot zwijgen met drie doelpunten en een dubbele assist. Hij was de architect van The Game of the Century, die qua internationale uitstraling in het topvoetbal van dat ogenblik zoveel meer waarde had dan de wereldtitel.
Zijn eerste doelpunt viel al na enkele seconden en het tweede binnen de twintig minuten. De verdedigers wisten niet waar lopen. Coach Bukovi van MTK organiseerde oefenstonden waar iedereen op een andere positie leerde spelen. Zo ontstonden de positiewissels op een natuurlijke manier. Met Hidegkuti in het hart ervan.
Verloren wereldbekerfinale van 1954 door Puskas
Later schreef hij in zijn memoires zijn onverbloemde visie neer over de verloren wereldtitel van Zwitserland 1954. Hij stelde zich de retorische vraag die op de lippen van elke Hongaar brandde: waarom hebben we verloren? Hij hief een beschuldigende vinger in de richting van de beste voetballer: Ferenc Puskas. Hidegkuti betreurde de terugkeer van de meester in de finale. Als gevolg van zijn blessure in de kwalificatiematch tegen West-Duitsland (8-3) miste hij zowel de kwartfinale als halve finale tegen Brazilië (4-2) en Uruguay (4-2). Nándor verkoos het elftal van de sensationele partij tegen uittredend wereldkampioen Uruguay (winnaar in 1950) boven de passage van een half geblesseerde Puskas. Volgens hem deed de positie van Öcsi zijn team de das om. Hij twijfelde openlijk aan diens fitheid en noemde hem niet klaar voor een wereldbekerfinale. Om onbegrijpelijke redenen haalde coach Szebes het elftal uit balans, plaatste Toth op de linkerflank en verbande linksbuiten Czibor naar de rechtervleugel. Om Puskas opnieuw in het team te brengen. Hidegkuti hekelde dit nadien op gereserveerde wijze: ‘We speelden met tien.’
Op tactisch terrein draaide het beste elftal van zijn tijd rondom hem. Hij koesterde de ijdele hoop dat dit ook zo zijn tijdens de wereldbekerfinale. Nándor Hidegkuti.
Het palmares van Nándor Hidegkuti
