Edin Terzić. De antiheld en held van Borussia Dortmund. Hij bracht totaal onverwacht zijn team naar de finale op Wembley na het uitschakelen van Atletico Madrid en PSG in respectievelijk kwart- en halve finales.
Een jaar eerder greep hij in dramatische omstandigheden naast de Bundesligatitel op de allerlaatste speeldag. Bayern München scoorde in de ultieme minuut de winnende treffer op FC Köln en Borussia bleef op een gelijkspel steken tegen het bescheiden Mainz. Na het missen van een strafschop bovendien. Wat na afloop gebeurde, zal één van de emotioneelste voetbalherinneringen van dit tijdperk blijven. De coach stond wezenloos voor zich uit te starten voor die Gelbe Wand tot de supporters van de beroemdste staantribune van Europa zijn naam begonnen te scanderen. Terzić’ gemoed begaf het en hij barstte in tranen uit, terwijl hij even zijn vuist in de lucht balde. Hij verloor niets aan populariteit bij de geel-zwarte fans, integendeel het verlies versterkte de band. Die bestond al veel langer omdat Terzić van in zijn jeugd zich tot de geel-zwarte religie van het Ruhrgebied had bekeerd. Hij voelde zich thuis in de voetbalkathedraal – telkens uitverkocht met meer dan 80.000 fans – en inhaleerde als lid van de Gele Wand het begrip Echte Liebe. Die ervoer hij voor het eerst in goede tijden – winst in de DFB-Pokal van 2021 tegen RB Leipzig met onder meer de onder hem doorgebroken jonge uitblinkers Bellingham, Sancho en Håland – en nadien in de barste omstandigheden. Bij het verlies van de zeker gewaande en voor het grijpen liggende Bundesligatitel van 2023.
Hij werd de echte opvolger van Jürgen Klopp, in wiens dienst hij destijds zijn trainersloopbaan als scout begon. Hij maakte van nabij de glorieperiode mee tussen 2010 en 2013: kampioen in 2011, kampioen en bekerwinnaar in 2012, tweede plaats en verliezend finalist Champions League 2013. Edin Terzić zag het allemaal gebeuren. Hij vond er op zijn 28e zijn beste leerschool als ‘beginneling’ in het trainersvak en het topvoetbal. Want als speler geraakte hij niet verder dan de derde klasse.
Borussia worstelde na een resem tweede plaatsen en verloren bekerfinales met het syndroom van de ‘eeuwige tweede’. Terzić bouwde stapsgewijs aan een beter elftal, maar diende ook steeds op topkwaliteit in te leveren. In de voetsporen van zijn beroemde voetgangers Jürgen Klopp en Thomas Tuchel behield hij de waarden van het ‘volgasvoetbal’. De laatste stap om het gat te dichten met aartsrivaal Bayern München kreeg hij dus ook niet gedicht. De toekomst bood hem niet veel perspectief. De nachtmerrie tegen Mainz riep een collectieve rouwperiode voor de hele stad in het leven. Het helen van de wonde duurde lang en ging gepaard met zeer wisselvallige prestaties. Borussia steeg zelden boven de vijfde plaats in het klassement. Het vertrouwen in Terzić brokkelde af in de bestuurskamer en hij overleefde ternauwernood een stemming in de winter van 2023. Ook het geel-zwarte gemoed schommelde tussen uitersten: van wanhoop naar woede. Al uitte dat laatste sentiment zich toch op humoristische wijze: ‘de chocolademuntenopstand’. Die ontsproot uit de breinen van de geel-zwarte fangroepen: ze gooiden massaal met chocolademunten op het veld tijdens de twaalfde minuut, als verwijzing naar het belang van de twaalfde man. Uit protest tegen de ‘aangekondigde miljoenen van een internationale investeerder’, in ruil voor controle over de Bundesliga. Dat ligt in Duitsland zeer gevoelig: de supportersparticipatie in de eigen voetbalvereniging via de zogenaamde ’49 procent-eigendomsregel’ wordt als een heilig principe omarmd. Wie daaraan tornt, krijgt de toorn van de Duitse voetballiefhebber over zich heen, telkens weer.
In deze turbulente tijden bood enkel de Champions League een rustpunt. Borussia Dortmund overleefde niet alleen de zogenaamde ‘groep des doods’ met PSG, AC Milan en Newcastle United. Het piekte onverwacht naar de eerste plaats. ‘The road to Wembley’ startte nochtans niet goed: kansloze 2-0 nederlaag in Parijs tegen PSG. Vervolgens een troosteloze 0-0 tegen AC Milan. Op speeldag drie volgde de verplaatsing naar St. James’ Park in Newcastle. De Magpies schitterden op de tweede speeldag met 4-1 tegen de Franse favoriet PSG. Dortmund knokte zich onverwacht naar de zege via Nmecha. Veertien dagen later stond er geen maat op de geel-zwarte furie: 2-0 via Brandt en Füllkrug. De Borussia-hogesnelheidstrein denderde ook door het Meazzastadion van Milaan. Ook AC kreeg geen vat op Reus, Bynoe-Gitter en Adeyemi: 1-3, zonder tegenspraak. De slotpartij van de kwalificatiefase bevestigde het beeld: Borussia behield evenwicht met het veel sterker geachte PSG (1-1, opnieuw via Adeyemi) en voerde het klassement aan.
In de achtste finale opende de Nederlandse aanvaller Malen in Eindhoven tegen PSV de score, maar De Jong stelde gelijk (1-1). Sancho gaf in de terugmatch die Gelbe Wand na drie minuten meteen goede hoop op de afloop. Het werd bibberen tot vijf minuten in de barragetijd voor Reus alle twijfels wegnam.
In Madrid dreigde tegen Atletico aanvankelijk de sportieve catastrofe: 2-0-achterstand na een dik halfuur. Haller scoorde op het spreekwoordelijke diefje negen minuten voor tijd de treffer van de hoop. Dan volgde de zogenaamde referentiematch, één van de mooiste Europese avonden van het Signal Iduna Park: 4-2 tegen Simeones legertroepen. Met extreme stemmingswisselingen bij het publiek: 2-0 via Brandt en Maatsen in de 34e en 39e minuut. Atletico stelde gelijk via … Hummels (eigen doelpunt) en Correa en leek na een uur op weg naar de halve finale. Füllkrug en Sabitzer verwezenlijkten tussen minuut 71 en 74 een klein mirakel.
Niemand geloofde dat Borussia in staat was PSG te verslaan, behalve … de coach. Hij liet zijn elftal met een enorme maturiteit voor de dag komen, zij het in twee zeer tegenstrijdige gedaanten. Voluit in het offensief in eigen stadion, onvoldoende beloond met slechts één doelpunt van Füllkrug net na het half uur. Controleren in Parijs, gegroepeerd rond de bal en de tegenstander versmachtend vanuit het zonale verdedigende loopwerk. Mats Hummels kopte vijf minuten na de pauze de bal binnen. Onverwacht, tegen de gang van het spel in, maar wel zeer kundig. Ondanks het tegenoffensief – met liefst drie ballen op paal en lat – hield BVB stand. ‘De weg naar Wembley’ was een feit. Coach Luis Enrique van PSG verloor de tactische strijd van zijn collega. De emoties grepen hem opnieuw sterk aan. De held van Borussia Dortmund en haar Gelbe Wand: Edin Terzić.
DE COACH: EDIN TERZIĆ
Edin Terzić is een kind van migranten uit het voormalige Joegoslavië. Zijn ouders waren respectievelijk afkomstig uit de republieken Bosnië en Herzegovina en Kroatië. Ze streken op het einde van de jaren zeventig neer in het Ruhrgebied. Terzić werd geboren in 1982, studeerde af als sportwetenschapper aan de universiteit van Bochum en voetbalde voornamelijk voor zijn plezier gedurende tien seizoenen bij vierdeklasssers uit de regio. Vanuit zijn academische inzichten en zijn persoonlijke levensachtergrond verdiepte hij zich in de psychologische profielen van zijn spelers. Op die wijze haalde hij het beste uit zowel jonge talenten als Sancho, Bellingham en Håland; wispelturige karakters als Sabitzer en Can; en toppers op leeftijd als Reus en Hummels. Terzić profileerde zich ook maatschappelijk met zijn slogan ‘Meine Nationalität ist Fußball’, waarmee hij zich openlijk en zeer scherp tegen het opkomende rechts-extremisme in de Duitse samenleving kantte.
DE VEDETTE: MATS HUMMELS
Paradox: product van de jeugdopleiding van Bayern München en toch in meer dan vijfhonderd wedstrijden en dertien seizoenen de belangrijkste verdediger van Borussia. In zijn eerste glorietijd 2010-2014 zelfs geroemd als ‘de beste het spel ontledende verdediger ter wereld’. Zijn technisch vermogen maakt hem gevaarlijk in de hogere zones van het veld. Op basis van zijn individuele bekwaamheid weet hij zich voetballend te redden uit moeilijke situaties. Hij is meer een creatieve kracht dan een verstorende. Zoekt zelf het duel op met de tegenstander en verdedigt steeds ‘vooruit’. Meester van de ‘ruimtecontrole’ in het eigen strafschopgebied. Die verkiest hij boven ‘robuustheid’, waardoor hij zelden fouten dient te maken bij het veroveren van de bal. Ook sterk in de aanval met prachtige assist op Brandt bij eerste doelpunt tegen Atletico Madrid. Scoorde dankzij uitstekende anticipatie met het hoofd op hoekschop de beslissende goal in Parijs tegen PSG.
DE TACTIEK
Edin Terzić is een discipel van Jürgen Klopp. Dat betekent: ‘Volgasfußball’ en ‘Gegenpressing’. Met andere woorden: vanuit een 4-2-3-1-formatie in ‘hoge’ en ‘compacte’ defensieve patronen, met uitvoetballende centrale verdedigers en oprukkende vleugelbacks. Terzić ontwikkelde een moderne variant van Klopps oorspronkelijke idee, nodig om de steeds dieper inzakkende tegenstanders toch uit hun tent te lokken. Dan schakelde hij over naar het systeem van 3-4-2-1 of zelfs 3-2-5 en mengde hij zijn klassieke ‘kortepassenbreedtespel’ met de diepe bal door de lengteas. De golven over de flanken zijn bepalend voor Borussias aanvalslijnen. Maar alles begint dus nog steeds bij de ‘Gegenpressing’: het energieke stoorwerk tegen het verdedigende compartiment van de tegenpartij in de hoop dat dit tot balverlies leidt.
